'Nợ xấu tăng là do thiếu kiểm soát cho vay'

Đã có nhiều con số khác nhau về tình trạng nợ xấu được công bố trong thời gian qua. Sở dĩ có rất nhiều con số khác nhau vì mỗi tổ chức có một tiêu chí đánh giá và phân loại nợ xấu khác nhau, dù phân loại nợ xấu của Việt Nam quy định khá chi tiết.

Vừa qua, vụ Dự báo thống kê tiền tệ (ngân hàng Nhà nước) tiến hành cuộc điều tra xu hướng kinh doanh tại các tổ chức tín dụng, trên cơ sở kết quả 6 tháng đầu năm và kỳ vọng 6 tháng cuối năm 2013. Theo báo cáo kết quả điều tra, do nền kinh tế đầu năm 2013 vẫn đang ở giai đoạn dò đáy và ngổn ngang nhiều khó khăn, hầu hết các tổ chức tín dụng cho biết, mức độ rủi ro của các nhóm khách hàng tăng trong 6 tháng đầu năm 2013. Theo đó, trên 50% tổ chức tín dụng dự kiến tỷ lệ nợ xấu của họ tại thời điểm cuối năm 2013 sẽ không đổi hoặc tăng so với cuối năm 2012.

Cũng theo kết quả từ cuộc điều tra, kết quả kinh doanh trong 6 tháng đầu năm 2013 chưa được như kỳ vọng của các tổ chức tín dụng. Gần 50% tổ chức tín dụng cũng cho biết lợi nhuận trước thuế của họ giảm trong 6 tháng đầu năm 2013 so với 6 tháng cuối năm 2012, trong đó mức giảm tập trung nhiều nhất từ 20% đến dưới 30%.

Mối lo lắng về nợ xấu đã khiến nhiều ngân hàng thương mại đang dần siết lại điều kiện cho người mở thẻ nhằm ngăn ngừa nợ xấu gia tăng. Ví dụ cuối tháng 7, ngân hàng TMCP Sacombank gửi thông báo đến khách hàng điều chỉnh nội dung điều khoản và điều kiện phát hành, sử dụng thẻ thanh toán. Đặc biệt, hạn mức rút tiền mặt chỉ còn 50% so với hạn mức chi tiêu tối đa của chủ thẻ, giảm một nửa so với hạn mức cũ. Chủ thẻ Lady First của Sacombank trước đây được vay tối đa 20 triệu đồng, lúc cần tiền mặt cũng có thể rút 20 triệu đồng nhưng theo quy định mới chỉ được rút 10 triệu đồng. Nhiều ngân hàng khác cũng quy định lại khá chặt hạn mức rút tiền mặt.

Phí cao, lãi cao nhưng rủi ro từ cho vay qua thẻ cũng rất lớn vì đây là loại hình cho vay tín chấp. Mặc dù không công bố nhưng có ngân hàng cho biết nợ xấu từ thẻ tín dụng gần đây đã tăng gấp đôi do thu nhập của chủ thẻ giảm hoặc những khó khăn về tài chính cá nhân khiến khoản nợ "tiêu trước trả sau" trở thành gánh nặng.

Kiểm soát cho vay còn nhiều vấn đề

Vấn đề nợ xấu đang khiến các tổ chức tín dụng đau đầu. Và, con số 50% tổ chức tín dụng cho hay nợ xấu của họ không giảm so với năm ngoái và có nguy cơ tăng cao vào cuối năm nay, khiến nhiều chuyên gia trong lĩnh vực tài chính, ngân hàng lo ngại.

Một chuyên gia nguyên là lãnh đạo vụ Phát triển Ngân hàng Nhà nước Việt Nam chia sẻ: "Bản thân con số 50% tổ chức tín dụng dự kiến tỷ lệ nợ xấu của họ sẽ không đổi hoặc tăng so với cuối năm 2012 đã nói lên rất nhiều điều lo ngại rồi. Tôi chỉ buồn là tại sao con số ấy không thể giảm được".

Ông cho hay: Nguyên nhân của tình trạng nợ xấu cao là do kinh tế khó khăn, người vay không có tiền trả. Bên cạnh đó, công tác kiểm soát khi cho vay còn nhiều vấn đề, vì thế cần phải kiểm tra xem có cho vay dưới chuẩn không? Hiện nay có tình trạng ngân hàng đi tìm khách hàng chứ không phải là khách hàng đi tìm ngân hàng như trước.Việc cần thiết hiện nay là phải xem xét lại khâu cho vay xem có lỏng không.

Từng nhiều năm công tác trong ngân hàng Nhà nước, chuyên gia này cho biết, ngân hàng Nhà nước luôn luôn muốn giảm nợ xấu, đã thành lập cả một công ty chuyên xử lý nợ, đó là một nỗ lực. Luôn tăng cường, kiểm tra đến tận nơi, có nhiều kênh thông tin tín dụng... Các chương trình cho vay của Nhà nước như các gói vay cũng rất cẩn trọng trong việc tìm đối tượng. Tuy nhiên hiện nay năng lực “hấp thụ” vốn của nền kinh tế yếu, tạo ra nỗi lo lớn trong tổ chức tín dụng trong việc tìm khách hàng tin cậy.

Ông cho biết, nguyên nhân sâu xa của nợ xấu tăng mạnh là do sự thiếu kiểm soát cho vay. Vai trò thẩm định, kiểm tra khoản vay là vô cùng quan trọng, bởi có những đơn vị làm dự án rất tốt nhưng khi vay được tiền về lại sử dụng sai.

Đặc biệt, tổ chức tín dụng có vẻ rất thích cho vay đối tượng là những công ty, tập đoàn Nhà nước. Dù biết họ làm ăn thua lỗ nhưng vẫn cho họ vay. Đây là việc làm vô cùng đáng trách. Khi mà các tổ chức tín dụng cho rằng, cho các công ty, tập đoàn Nhà nước vay là vào những "người có tóc" nên việc thu hồi nợ dễ hơn. Đó là điều nguy hiểm khi mà hiện nay nhiều tập đoàn Nhà nước đầu tư ra ngoài ngành quá lớn, thoái vốn lại quá chậm trong khi đó nó vẫn phải sống, phải duy trì hoạt động của nó thì lấy tiền đâu để trả. Chẳng hạn Vinashin, Vinalines, EVN... được chỉ định cho vay với số tiền hàng chục, thậm chí hàng trăm nghìn tỷ đồng bất chấp hiệu quả của doanh nghiệp này, trở thành những khoản nợ xấu cho ngân hàng.

Còn theo chuyên gia Vũ Đình Ánh, phó viện trưởng Viện Nghiên cứu Khoa học Thị trường giá cả (Bộ Tài chính), thì các tổ chức tín dụng ở Việt Nam hiện nay gồm nhiều nhóm. Nhóm có tổ chức, trên 100 nhánh và nhánh lớn, nhỏ, nhánh của Nhà nước và nhánh cổ phần. Họ rất đa dạng. Hiện nay, ngân hàng Nhà nước vừa thành lập công ty Quản lý tài sản của các tổ chức tín dụng Việt Nam (VAMC) để xử lý nợ xấu, công ty này mới được thành lập nên chưa thể hiện được vai trò của mình.

Thành Huế  (Nguồn: Tiền Phong)