Trước “lỗ hổng” pháp lý khiến các chủ doanh nghiệp FDI thi nhau "lách", mới đây, Chính phủ đã ra Nghị quyết về việc các doanh nghiệp này "đặt cọc" khi đầu tư. Không ít người khẳng định, quy định này sẽ giải quyết tận gốc được tình trạng "bỏ của chạy lấy người" của doanh nghiệp ngoại. Bên cạnh đó cũng có những ý kiến tranh luận về vấn đề này.
Nhà đầu tư "dởm" sẽ hết đất sống?
Mới đây, tại Nghị quyết số 103/NQ-CP của Chính phủ "Về định hướng nâng cao hiệu quả thu hút, sử dụng và quản lý đầu tư trực tiếp nước ngoài trong thời gian tới" ban hành ngày 29/8/2013, Chính phủ đã đưa ra giải pháp điều chỉnh một số nguyên tắc quản lý và phân cấp đầu tư, đặc biệt với các dự án lớn. Nghị quyết nêu rõ giải pháp, đối với các dự án có quy mô lớn, có tác động lớn về mặt kinh tế, xã hội. Cơ quan cấp Giấy chứng nhận đầu tư cần chú trọng xem xét, đánh giá về khả năng huy động vốn của nhà đầu tư, có các chế tài hoặc yêu cầu đặt cọc để bảo đảm thực hiện nghĩa vụ triển khai dự án đúng tiến độ.
Nhiều chủ đầu tư nước ngoài bỏ trốn khiến người dân Việt Nam khốn đốn.
Để tránh tình trạng nhà đầu tư "biến mất" một cách bất thường, mới đây, UBND tỉnh Khánh Hòa đã ban hành quyết định, các dự án đầu tư hoạt động du lịch, dịch vụ, sân golf tại khu du lịch Bắc bán đảo Cam Ranh (khu vực Bãi Dài) phải ký quỹ 100 tỷ đồng/dự án. Theo đó, trong vòng 35 ngày làm việc, kể từ ngày được chấp thuận chủ trương đầu tư, nhà đầu tư phải hoàn thành việc nộp tiền ký quỹ vào tài khoản do sở Tài chính hoặc nhà đầu tư mở ở một ngân hàng thương mại tại Khánh Hòa. Số tiền ký quỹ không được trừ vào tiền sử dụng đất, tiền thuê đất, tiền thuế sử dụng đất phi nông nghiệp và các khoản thuế, phí khác phải nộp của dự án. Tiền ký quỹ sẽ được giải ngân theo tiến độ thực tế thực hiện dự án. Trường hợp do lỗi của nhà đầu tư, dự án không được triển khai hoặc không triển khai đúng tiến độ quy định, UBND tỉnh Khánh Hòa sẽ thu hồi dự án và thu luôn số tiền ký quỹ.
Cũng tương tự như Khánh Hòa, UBND tỉnh Lào Cai cũng từng ban hành quy định ký quỹ bảo đảm thực hiện đầu tư dự án có sử dụng đất trên địa bàn tỉnh Lào Cai. Việc ký quỹ bảo đảm thực hiện đầu tư dự án thể hiện sự cam kết đầu tư của nhà đầu tư với tỉnh. Nhà đầu tư được hoàn trả lại số tiền ký quỹ, khi thực hiện dự án đúng tiến độ đã cam kết. Mức tiền ký quỹ bảo đảm thực hiện đầu tư dự án bằng 5% tổng mức đầu tư của dự án. Trường hợp, dự án phân chia làm nhiều giai đoạn đầu tư thì thực hiện ký quỹ theo mức vốn từng giai đoạn thực hiện dự án được cấp có thẩm quyền phê duyệt.
Được biết, đứng trước thực trạng nhiều nhà đầu tư FDI thực hiện dự án kiểu "rùa bò", hay bỗng nhiên "biến mất", bộ Kế hoạch và Đầu tư cũng từng kiến nghị bổ sung quy định nhà đầu tư phải “đặt cọc”, ký quỹ cho các dự án thuê đất từ Nhà nước, dự án tác động nhiều đến đời sống và xã hội. Bên cạnh đó, Bộ cũng đề nghị bổ sung những căn cứ pháp lý để thu hồi những dự án nếu không hoạt động trong vòng 6 tháng mà không báo cáo.
Ngay sau khi thông tin này đưa ra đã nhận được không ít ý kiến từ các chuyên gia kinh tế và người dân. Bên cạnh sự ủng hộ, cho rằng đây là phương án tối ưu đối phó lại với nhà đầu tư ngoại "dởm", không ít chuyên lo ngại, khi quy định này áp dụng vào thực tế, Việt Nam sẽ mất lợi thế, thậm chí, đây có thể là rào cản trong việc thu hút vốn đầu tư nước ngoài.
GS.TSKH Nguyễn Mại.
Chỉ là giải pháp trước mắt
Trao đổi với PV về vấn đề này, GS.TSKH Nguyễn Mại, chủ tịch hiệp hội Doanh nghiệp đầu tư nước ngoài cho biết: Trước những thực trạng đáng buồn từ việc các chủ đầu tư nước ngoài bỏ trốn, tôi được biết, Thủ tướng Chính phủ đã có Nghị quyết quyết định về vấn đề này. Theo GS. Nguyễn Mại, việc "đặt cọc" ở đây không phải tất cả các doanh nghiệp nước ngoài đều phải làm khi vào Việt Nam đầu tư. Bởi vì, quy định này chỉ nhằm hạn chế những doanh nghiệp, nhà đầu tư FDI không có tiềm lực mà chúng ta thiếu tin tưởng tuyệt đối. Cách đây 4 năm, có một doanh nghiệp đầu tư 4 tỷ USD để đấu thầu mua dự án, nhưng họ không đầu tư mà chỉ chăm chăm bán lại kiếm lời.
Tuy nhiên, khi không có ai mua lại, họ lập tức trả lại dự án cho Nhà nước gây thất thoát lãng phí rất nhiều. Bên cạnh đó, có những ông chủ nước ngoài mua thành công dự án nhưng không đầu tư, bỏ dang dở cả năm trời. Rõ ràng, không có gì ràng buộc nên họ mới thản nhiên bỏ rơi dự án. Còn đối với những nhà đầu tư đã có uy tín sẵn thì chẳng cần phải "đặt cọc" tiền. Mới đây, hãng SamSung vừa đầu từ vào Bắc Ninh, Thái Nguyên 4,5 tỷ USD, hãng LG đầu tư 1,5 tỷ USD ở Hải Phòng... có cần phải "đặt cọc" đâu.
"Biện pháp này chỉ thực hiện khi chúng ta không thẩm định được chính xác được đâu là nhà đầu tư "dởm", đâu là nhà đầu tư thực sự muốn phát triển tại Việt Nam. Khi họ mua dự án, chúng ta mở một tài khoản ở ngân hàng để "giữ hộ" tiền và thỏa thuận về việc dự án khi hoàn thành đến mức nào đó sẽ trả lại họ số tiền đã đặt cọc. Ngược lại, đến thời hạn, nhà đầu tư không thực hiện, cố tình chây ỳ thì sẽ mất hoàn toàn số tiền đã ký quỹ. Đó coi như tiền trả cho những cơ quan chức năng về công sức họ đã bỏ ra cho dự án. Đây là biện pháp mà các nước trên thế giới cũng đã áp dụng và có nhiều thành công", GS.TSKH Nguyễn Mại khẳng định.
Theo vị chủ tịch hiệp hội Doanh nghiệp nước ngoài, quy định trên chỉ là giải pháp trước mắt. Về lâu dài, biện pháp để hạn chế tình trạng doanh nghiệp FDI "bỏ trốn" chính là phải nâng cao khâu thẩm định nhà đầu tư. Trong lúc đàm phán, các cơ quan chức năng phải tìm hiểu thật kỹ tiềm lực và mục đích của nhà đầu tư. Thực ra, chỉ cần lên trang web là có thể biết ngay được tiềm lực tài chính, tình hình kinh doanh của các doanh nghiệp nước ngoài như thế nào.
Ông Ngô Trung Hải, viện trưởng viện Kiến trúc Quy hoạch Đô thị và Nông thôn (Bộ Xây dựng) cho rằng: Các cấp chính quyền, sở Xây dựng, sở Kế hoạch và Đầu tư phải có trách nhiệm ở những thủ tục ban đầu, còn khi dự án đã thi công, chủ đầu tư thường thuê một đơn vị giám sát riêng. Chính vì thế, cần có sự thẩm định chặt chẽ năng lực của chủ đầu tư ngay từ khâu xin giấy phép, phê duyệt dự án để tránh những sự việc đáng tiếc như trên. Tôi thấy rằng, hiện nay, khi xem xét để phê duyệt dự án, cơ quan chức năng chưa chặt chẽ, để lọt những chủ đầu tư yếu kém dẫn đến không ít công trình rơi vào tình trạng dở dang, chủ đầu tư ôm tiền của dân bỏ trốn.
Hơn 500 doanh nghiệp FDI "lặn mất tăm" Tính chung cả nước, thống kê của các sở Kế hoạch và đầu tư (KH&ĐT), ban quản lý các KCN, KCX, KCN cao, khu kinh tế tính đến ngày 31/5 đã có tới 518 doanh nghiệp FDI "vắng chủ". Tổng số vốn đầu tư đăng ký tại các doanh nghiệp, dự án này là khoảng 903.110.000USD. Trong đó, hai địa phương "đầu tàu" là Hà Nội và TP.HCM dẫn đầu số doanh nghiệp FDI có chủ "bỏ trốn" với lần lượt là 105 và 166 doanh nghiệp. |
Văn Chương
