Syria: Nga và Thổ Nhĩ Kỳ có thể cứu trận “tử chiến” Idlib khỏi thảm khốc?

Giai đoạn tiếp theo của cuộc chiến ở Syria 

Cao ủy Liên Hiệp Quốc (LHQ) về người tị nạn Filippo Grandi cảnh báo, Idlib có thể là giai đoạn tiếp theo của cuộc chiến ở Syria.

"Đây là giai đoạn lớn tiếp theo của cuộc chiến ở Syria, và có thể là một cuộc chiến rất đẫm máu. Chúng tôi hy vọng là nó sẽ không như vậy và cuộc sống của thường dân ở đó sẽ được an toàn", Cao ủy Liên Hiệp Quốc về người tị nạn Filippo Grandi nói trong một cuộc họp mới đây với Thủ tướng Lebanon Saad Hariri tại Thủ đô Beirut hôm 31/8.

Theo ông Grandi, LHQ đang đối thoại với cả Lebanon và Nga về tình trạng tị nạn ở vùng Idlib của Syria, và rằng "các yếu tố mới" đã được đưa ra trong buổi thảo luận này.

"Tình hình ở đó (Idlib) đang rất khó khăn và vô cùng phức tạp. Tôi nghĩ đó là một mối quan tâm rất lớn đối với tất cả mọi người kể cả với Lebanon", ông Grandi kết luận. 

Cuộc chiến sẽ rất khốc liệt 

Trong bối cảnh phe nổi dậy Syria gần bị đánh bại sau hơn 7 năm nội chiến, quân đội của Tổng thống Syria Bashar al-Assad tuyên bố đang “chĩa súng” vào thành trì cuối cùng của các nhóm vũ trang này. Mục tiêu là tỉnh Idlib, nơi hầu hết đang bị kiểm soát bởi các nhóm vũ trang có liên hệ với al-Qaeda.

Việc đánh bại nhóm vũ trang đối lập ở tỉnh miền Bắc Idlib được xem là “đặt dấu chấm hết” cho cuộc nội chiến Syria.

Chính phủ của ông Assad đã ám chỉ rằng một cuộc tấn công tổng thể sẽ sớm xảy ra. Và Nga cũng đang tăng cường áp lực bằng việc điều động tàu chiến đến Địa Trung Hải kèm theo những răn đe đanh thép.

Những tuyên bố của quan chức Syria và Nga đã báo trước một vụ tấn công thảm khốc nếu các biện pháp ngoại giao không thành công. Ngày 29/8, Ngoại trưởng Nga Sergei Lavrov miêu tả phiến quân Idlib là “ung nhọt” cần phải xử lý. Một ngày sau, Ngoại trưởng Syria Walid al-Moualem cho biết, lực lượng Chính phủ sẽ “đi đến cùng”.

Một trận chiến lớn ở Idlib có thể dẫn tới hậu quả thảm khốc. Sau hơn 7 năm nội chiến, tỉnh biên giới phía Bắc vốn yên ả này giờ đây là nơi cư ngụ của khoảng 3 triệu người, trong đó có hơn một nửa là những người phải rời bỏ nhà cửa ở nơi khác của Syria đến. Nhưng vì Thổ Nhĩ Kỳ phong tỏa cửa khẩu nên người dân ở đây không có nơi nào để chạy thoát.

Các nhà phân tích chỉ ra rằng, cuộc tấn công của quân đội Syria nhằm vào lực lượng phiến quân ở tỉnh Idlib là không thể tránh khỏi.

“Từ khi nào mà bạn và gia đình bạn phải sống trong sợ hãi và lo lắng?”, một trong những tờ rơi này đặt câu hỏi. “Con cháu bạn sẽ lay lắt không hy vọng và tương lai đến khi nào?”

Dù ủng hộ những bên đối lập nhau trong cuộc xung đột ở Syria (Thổ Nhĩ Kỳ ủng hộ phe nổi dậy còn Nga là một trong những đồng minh chủ chốt của ông Assad), 2 nước này lại chia sẻ lợi ích chung từ việc đảo ngược thảm họa nhân đạo ở Idlib.

Với Thổ Nhĩ Kỳ, bất cứ cuộc tổng tiến công nào vào Idlib cũng sẽ là một thảm họa vì nước này hiện đã tiếp nhận tới 3,5 triệu người tị nạn Syria và không đủ năng lực cơ sở hạ tầng để đón thêm hàng trăm nghìn người nữa từ Idlib đổ sang.

Còn với Nga, thêm một trận đánh lớn nữa chỉ khiến Moscow càng lún sâu vào “vũng lầy” Syria, một viễn cảnh mà họ không mong muốn.

Các biện pháp ngoại giao của Nga và Thổ Nhĩ Kỳ được kỳ vọng sẽ bắt đầu mang lại tín hiệu rõ rệt vào ngày 7/9 khi quan chức 2 bên gặp nhau ở Astana, hủ đô của Kazakhstan, trong một cuộc họp có cả sự tham dự của đại diện Iran.

Hiện Thổ Nhĩ Kỳ đang tìm cách thuyết phục các nhóm vũ trang ở Idlib chống lại HTS và chấp nhận dàn xếp với Chính phủ Syria như các nhóm nổi dậy khác của Syria đã làm.

Trong một nỗ lực nhằm giảm leo thang căng thẳng ở Idlib, Thổ Nhĩ Kỳ cũng đang duy trì hiện diện quân sự một cách chừng mực ở đây. Nhưng không có dấu hiệu gì cho thấy quân đội Thổ Nhĩ Kỳ sẵn sàng bảo vệ những đồn chốt này nếu một cuộc tổng tiến công xảy ra.

Có những dấu hiệu cho thấy Thổ Nhĩ Kỳ và Nga ủng hộ các cuộc tấn công giới hạn hơn và được tiến hành theo từng đợt nhằm cô lập rồi mới đánh bại HTS trước khi một liên minh khác của các nhóm nổi dậy đầu hàng chính phủ Syria.

“Mỗi một nhân tố bên ngoài của cuộc xung đột này có thể sử dụng các cuộc đụng độ có giới hạn quanh Idlib để đàm phán với các đồng minh và đối thủ khác nhau về kết cục cho tỉnh này” - Aaron Stein, chuyên gia trung tâm nghiên cứu về Trung Đông Rafik Hariri của tổ chức Hội đồng Đại Tây Dương nhận định.

Theo ông, “mối nguy hại cụ thể cho Thổ Nhĩ Kỳ là nếu những nỗ lực của nước này vẫn không thể tập hợp được một phe đối lập sẵn sàng thỏa hiệp với ông Assad và Moscow thì căng thẳng đột ngột leo thang ở Idlib là điều không thể tránh khỏi”.

Xem thêm >> Syria: Diễn biến bất ngờ, Nga điều thêm tàu “bơm” vũ khí tới cảng Tartus