Chiều 26/6, Thanh tra Chính phủ đã công bố kết luận thanh tra công tác quản lý nhà nước và thực hiện pháp luật trong quy hoạch, quản lý xây dựng, đất đai đối với khu đô thị mới Thủ Thiêm (KĐTM Thủ Thiêm) tại TP.HCM.
Theo đó, khu đô thị mới này đã giải phóng mặt bằng trên 99%; công tác đền bù, hỗ trợ giải phóng mặt bằng, tái định cư cơ bản được thực hiện theo quy định. Thành phố đã ký hợp đồng với một số nhà đầu tư dự án, chủ yếu theo hình thức BT, như: 4 tuyến đường chính; cầu Thủ Thiêm 2; hạ tầng kỹ thuật khu dân cư phía Bắc, hoàn thiện đường trục Bắc – Nam đoạn từ chân Cầu Thủ Thiêm 1 đến đường Mai Chí Thọ...
Tại kết luận thanh tra KĐTM Thủ Thiêm, Thanh tra Chính phủ chỉ ra nhiều vi phạm, khuyết điểm của UBND TP.HCM và các cơ quan liên quan trong quá trình triển khai dự án.
Thanh tra nêu rõ, trong quá trình thực hiện đầu tư, xây dựng KĐTM Thủ Thiêm, UBND thành phố và các sở, ngành liên quan đã có nhiều khuyết điểm, vi phạm.
Vi phạm trong chấp hành pháp luật trong quy hoạch, quản lý sử dụng đất đai. Kết luận thanh tra chỉ rõ, UBND TP.HCM đã sử dụng đơn giá bằng chi phí đầu tư bình quân 26 triệu đồng/m2 là không đầy đủ, thiếu chính xác, không đúng quy định, làm giá tối thiểu để tính tiền sử dụng đất thanh toán đối ứng cho các dự án BT, nhất là các dự án đầu tư hạ tầng kỹ thuật phục vụ cho chính Khu đô thị mới Thủ Thiêm đã được chỉ định nhà đầu tư, hoặc giao đất có thu tiền sử dụng đất không thông qua hình thức đấu giá theo quy định.
Từ đó, các nhà đầu tư được hưởng lợi do chênh lệch giá đất lớn (chênh lệch địa tô) từ việc được đầu tư hạ tầng kỹ thuật chính theo hình thức hợp đồng BT.
“Nguyên nhân và trách nhiệm chính để xảy ra các khuyết điểm, vi phạm trên là do lãnh đạo UBND TP.HCM không thực hiện đầy đủ chỉ đạo của Thủ tướng như không lập các dự án theo thứ tự ưu tiên để trình duyệt theo quy định. Theo đó, giao đất, cho thuê đất trước khi đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật chính Khu đô thị mới Thủ Thiêm, chỉ định nhà đầu tư không đúng quy định; trách nhiệm liên quan thuộc các sở, ngành như Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Tài nguyên và Môi trường, Xây dựng, Ban quản lý Khu đô thị mới Thủ Thiêm...”, kết luận của Thanh tra Chính phủ nêu.
Theo báo cáo của UBND thành phố về đánh giá tổng quan cân đối vốn khi đầu tư KĐTM Thủ Thiêm và kết quả thanh tra, tổng chi phí phải trả là hơn 83.335 tỷ đồng đồng (gồm chi phí đầu tư và lãi tiền tạm ứng từ ngân sách). Tổng thu dự kiến đến thời điểm hiện nay là hơn 74.601 tỷ đồng (trong đó, bao gồm giá trị 55 lô đất còn lại tạm tính theo giá thẩm định tại thời điểm năm 2016). Như vậy, việc đầu tư KĐTM Thủ Thiêm còn mất cân đối vốn khoảng 8.734 tỷ đồng.
Trách nhiệm liên quan đến các khuyết điểm, vi phạm nêu trên thuộc lãnh đạo UBND thành phố và các sở, ngành như: Tài chính, Tài nguyên Môi trường, Ban quản lý KĐTM Thủ Thiêm.
Căn cứ kết quả thanh tra, Tổng thanh tra Chính phủ kiến nghị Thủ tướng chỉ đạo UBND thành phố thu hồi, hoàn trả ngay khoản tiền đã tạm ứng từ ngân sách Nhà nước không đúng quy định đã đầu tư cho KĐTM Thủ Thiêm, đến 30/9/2018 là hơn 26.315 tỷ đồng; sớm có giải pháp huy động các nguồn vốn hợp pháp để trả nợ các khoản vay ngân hàng đã đầu tư cho khu đô thị mới này là trên 4.286 tỷ đồng.
UBND thành phố cũng phải có trách nhiệm nghiên cứu các phương án khai thác quỹ đất còn lại trong KĐTM Thủ Thiêm, tính lại tiền sử dụng đất của các dự án đã giao cho nhà đầu tư; đảm bảo không thất thoát tài sản nhà nước và khắc phục tình trạng mất cân đối khi đầu tư xây dựng khu đô thị mới này...
Thanh tra Chính phủ cũng kiến nghị Thủ tướng giao Bộ Tài chính chủ trì phối hợp với các bộ (Xây dựng, Tài nguyên Môi trường, Kế hoạch Đầu tư), UBND thành phố và Thanh tra Chính phủ xác định đúng chi phí đầu tư bình quân đối với diện tích đất sạch mà nhà nước đã dùng tiền ngân sách để đền bù, giải phóng mặt bằng, đầu tư hạ tầng KĐTM Thủ Thiêm.
Trên cơ sở đó làm mức giá khởi điểm để đấu giá quyền sử dụng đất và lựa chọn nhà đầu tư dự án theo quy định.Trong đó, kiểm tra, làm rõ và báo cáo Thủ tướng đối với khoản lãi trên số tiền tạm ứng từ ngân sách nhà nước khoảng 10.503 tỷ đồng; xem xét, kiến nghị xử lý đối với khoản chênh lệch do xác định, trình và phê duyệt chi phí đầu tư bình quân 17.042 tỷ đồng.
Các công việc nêu trên được đề nghị hoàn thành trước ngày 30/9 để báo cáo Thủ tướng.
Kiểm toán Nhà nước được kiến nghị vào cuộc, xác định lại tổng mức đầu tư và giá trị tiền sử dụng đất theo giá thị trường và quy định của pháp luật, nhằm tránh thất thoát tiền của Nhà nước, khắc phục tình trạng mất cân đối vốn như hiện nay đối với các dự án BT đang thực hiện trong KĐTM Thủ Thiêm.
UBND thành phố chủ trì thành lập tổ công tác phối hợp với các bộ, ngành liên quan rà soát việc thay đổi quy hoạch chi tiết tại các dự án đã và đang đầu tư xây dựng, cụ thể như khu dân cư phía Nam đường Mai Chí Thọ...; rà soát các dự án đã có quyết định giao đất để xem xét, xử lý, tính toán lại giá trị quyền sử dụng đất theo đúng quy định của pháp luật, tránh thất thoát tiền của Nhà nước.
Tổ công tác cũng có trách nhiệm chỉ đạo, tạo điều kiện thuận lợi để các nhà đầu tư tiếp tục thực hiện dự án, nhằm sớm hoàn thành việc đầu tư xây dựng KĐTM Thủ Thiêm.
Thanh tra Chính phủ chuyển kết luận thanh tra đến Ủy ban Kiểm tra Trung ương để xem xét, xử lý theo thẩm quyền đối với các tổ chức, cá nhân thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý có liên quan đến khuyết điểm, vi phạm được nêu trong kết luân.
Cuối phần kết luận, Tổng thanh tra Chính phủ nêu rõ: "Trong quá trình xử lý về trách nhiệm và kinh tế sau thanh tra, nếu không khắc phục được hoặc khắc phục không triệt để các vi phạm về kinh tế gây thiệt hại tài sản nhà nước trước ngày 31/12 thì chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để xem xét, xử lý theo quy định của pháp luật".
