Hai nhà lãnh đạo Nga-Mỹ có thể trực tiếp giải quyết vấn đề S-400.
Có nhiều căng thẳng nghiêm trọng giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ về quyết định mua hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 của Nga, theo Daily Sabah.
Trong những năm gần đây, Thổ Nhĩ Kỳ đã tham gia đàm phán với nhiều quốc gia, bao gồm cả Mỹ, để tăng cường phòng thủ trên không. Mục tiêu của Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ là cung cấp một hệ thống phòng không có chi phí thấp và được chuyển giao công nghệ và sản xuất chung.
Khi Mỹ và các đồng minh NATO không thể đáp ứng nhu cầu của Ankara trong suốt 9 năm, người Thổ Nhĩ Kỳ cuối cùng đã đạt được thỏa thuận với Nga về việc giao S-400 vào tháng 7/2019.
Như đã đề cập ở trên, thỏa thuận S-400 đã tạo ra vấn đề giữa Ankara và Washington. Mỹ phản đối thỏa thuận Thổ Nhĩ Kỳ - Nga, bày tỏ lo ngại rằng việc lắp đặt hệ thống phòng thủ tên lửa của Nga trên đất Thổ Nhĩ Kỳ có thể tiết lộ bí mật về máy bay chiến đấu F-35.
Nhưng về phía mình, Thổ Nhĩ Kỳ bất ngờ phản pháo rằng, chính Israel mới là nước nên ngừng các chuyến bay F-35 qua Syria, nơi có các hệ thống S-400 đang hoạt động, nếu Mỹ muốn mối lo ngại của mình được đảm bảo.
Chính vì lý do này mà các nguồn tin Thổ Nhĩ Kỳ tin rằng Mỹ đang loanh quanh với lý do của mình và điều này đặt ra câu hỏi liệu Washington có phản đối thỏa thuận S-400 với lý do khác hay không.
Cần phải nhớ lại trước đó rằng, Mỹ đe dọa sẽ áp đặt các biện pháp trừng phạt kinh tế đối với Thổ Nhĩ Kỳ nếu thông qua thỏa thuận S-400. Trong khi đó, đề nghị của Chính phủ Thổ Nhĩ Kỳ trong việc thành lập một ủy ban chung nhằm giải quyết tranh cãi vẫn chưa nhận được câu trả lời từ Washington.
Có ý kiến cho rằng Quốc hội Mỹ sẽ áp dụng đạo luật Chống lại đối thủ của Mỹ thông qua trừng phạt (CAATSA) ngay khi Nga giao hệ thống phòng thủ tên lửa cho Thổ Nhĩ Kỳ. Nói cách khác, Washington đe dọa sẽ đưa quan hệ của mình với Ankara đến bờ vực sụp đổ.
Có hai vấn đề bổ sung đang làm căng thẳng thêm quan hệ Thổ Nhĩ Kỳ - Mỹ. Đầu tiên, quyền miễn trừ của Thổ Nhĩ Kỳ đối với lệnh trừng phạt của Iran sắp hết hạn. Nếu không có gì thay đổi, nước này sẽ ngừng nhập dầu Iran vào ngày 2/5. Chính quyền Trump trước đó đã thông báo với các khách hàng của Iran, bao gồm cả Thổ Nhĩ Kỳ về việc họ nên bắt đầu chuyển sang mua dầu từ Saudi Arabia. Dầu của Riyadh luôn đi kèm với mức giá cao hơn.
S-400 của Nga.
Vấn đề thứ hai liên quan đến cuộc nội chiến ở Syria và một khu vực an toàn được đề xuất xuyên biên giới phía Nam Thổ Nhĩ Kỳ. Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ đang tiếp tục thảo luận, với các nguồn tin cho rằng Washington có thể sớm đưa Thổ Nhĩ Kỳ một đề nghị mới.
Tuy nhiên, đề nghị của Mỹ đang chờ xử lý vẫn không thể đáp ứng yêu cầu của Thổ Nhĩ Kỳ về toàn quyền kiểm soát đối với vùng an toàn được đề xuất. Mỹ muốn liên minh quốc tế thực thi chung vùng an toàn, tuy nhiên nhiều thành viên của Liên minh châu Âu đã từ chối kế hoạch đó. Như vậy, vẫn chưa rõ người Mỹ sẽ cung cấp gì cho Thổ Nhĩ Kỳ.
Quay trở lại với thỏa thuận S-400. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ có thể thực hiện một động thái như thế nào để sửa chữa mối quan hệ?
Theo Daily Sabah, các nguồn tin cho thấy Tổng thống Recep Tayyip Erdoğan sẽ sớm nói chuyện trực tiếp với Tổng thống Mỹ Donald Trump để thảo luận về kế hoạch mua hệ thống phòng thủ tên lửa từ Nga.
Tại đây, Tổng thống Erdoğan sẽ giải thích lý do cho người đồng cấp Mỹ về việc tại sao đất nước của ông cần S-400. Các nhà lãnh đạo cũng sẽ nói về Syria và hợp tác kinh tế. Câu hỏi ở đây là liệu ông Erdoğan và ông Trump sẽ tìm được một ai đó làm trung gian trong vấn đề hệ thống phòng thủ tên lửa của Nga?
Nếu Tổng thống Trump trực tiếp tham gia vào thỏa thuận S-400, hai nhà lãnh đạo có thể đã tìm thấy một sự thỏa hiệp - như họ đã làm trong quá khứ. Cần nhớ lại rằng ông Trump đã quyết định rút quân đội Mỹ khỏi Syria và bắt tay với ông Erdoğan về việc thiết lập khu vực an toàn.
Tuy nhiên, vấn đề là ở chỗ, phe bảo thủ trong nền chính trị Mỹ rất có khả năng phá hoại bất kỳ thỏa thuận nào giữa ông Erdoğan và ông Trump về hệ thống phòng thủ tên lửa S-400 - vì nó ngăn chặn nỗ lực rút khỏi Syria của Mỹ và thiết lập một khu vực an toàn với Thổ Nhĩ Kỳ.
Theo Serdar Turgut, một nhà báo Thổ Nhĩ Kỳ nhận định, Israel đã gây ảnh hưởng chưa từng có đối với những người ra quyết định ở Mỹ.
Nói cách khác, tham vọng khu vực của Tel Aviv là làm suy yếu chính sách đối ngoại của Mỹ và đầu độc mối quan hệ của Washington với Ankara. Trong hoàn cảnh đó, rất khó để Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ tìm được một thứ gì đó trung gian.
