Anh em Chủ tịch Công ty Alibaba bị bắt, quyền lợi của người đầu tư được giải quyết ra sao?

Có thể khởi tố về Tội vi phạm các quy định về sử dụng đất đai

Công an đã khởi tố, bắt tạm giam đối với anh em ông Nguyễn Thái Luyện (34 tuổi), chủ tịch HĐQT kiêm giám đốc điều hành Công ty Alibaba cùng em trai là Nguyễn Thái Lĩnh (30 tuổi), giám đốc Công ty CP Địa ốc Alibaba để điều tra làm rõ về hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Nhìn nhận, đánh giá sự việc dưới góc độ pháp lý, Luật sư Diệp Năng Bình – Văn phòng luật sư Tinh Thông Luật (Đoàn luật sư TP. Hồ Chí Minh) nêu quan điểm:

Thời gian qua Công ty CP Địa ốc Alibaba (Công ty Alibaba) không chỉ khuynh đảo ở Bà Rịa –Vũng Tàu mà lan ra cả Đồng Nai, Bình Thuận, thậm chí vào cả TP. HCM. Những “dự án ma” này được công khai rao bán, khiến hàng trăm, hàng nghìn người dân có khả năng mất tiền tỷ khi đầu tư vào hàng chục dự án được ông chủ của Alibaba “vẽ” ra.

Khi các lực lượng chức năng của xã Tóc Tiên, TX Phú Mỹ (Bà Rịa – Vũng Tàu) đến giải tỏa mặt bằng để trả về nguyên trạng, Công ty Alibaba đã tổ chức nhân viên mặc đồng phục công khai chống lại lực lượng chức năng.

“Họ sử dụng gạch đá, gậy gộc để phá hủy phương tiện của cơ quan chức năng. Khi một số đối tượng bị tạm giữ hình sự, họ còn tổ chức người đến cơ quan công an vây hãm đòi thả người. Không những thế, họ còn có những phát ngôn sỉ nhục lực lượng công an xã và Chủ tịch xã gây căm phẫn bất bình trong dư luận. Do đó rất cần thiết sự vào cuộc của bộ Công an”, luật sư Bình nhấn mạnh.

Việc Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an TP.HCM ra Quyết định khởi tố bị can và bắt tạm giam các bị can trên để điều tra hành vi lừa đảo chiếm đoạt tài sản theo quy định tại Điều 174 Bộ luật hình sự là rất cần thiết và phù hợp với quy định của pháp luật.  

Dưới góc độ pháp lý, luật sư Bình cho rằng, ngoài hành vi lừa đảo, Bộ luật Hình sự cũng cho phép khởi tố tổ chức sử dụng đất trái pháp luật, khi chuyển nhượng, giao dịch, không tuân theo Luật Kinh doanh bất động sản.

Theo quan điểm của luật sư Bình, bản chất của Hợp đồng hợp tác kinh doanh phải có hai yếu tố: đưa vào tổng vốn đầu tư của dự án; chia sẻ lợi nhuận bằng tiền. Đối với hợp đồng của Alibaba đã ký với khách hàng không có hai yếu tố này, mà lại có yếu tố một bên chuyển tiền cho Alibaba và quyền lợi nhận lại là từng nền đất cụ thể sau này - chưa được cơ quan thẩm quyền phê duyệt cụ thể.

Như vậy, bản chất là chuyển nhượng quyền sử dụng đất chứ không thể hợp tác kinh doanh. Do đó việc Công ty Alibaba chuyển nhượng như trên là trái pháp luật, đủ yếu tố cấu thành tại Điều 228 Bộ luật Hình sự tội Vi phạm các quy định về sử dụng đất đai.

Quyền lợi của người đầu tư được giải quyết ra sao?

Đây cũng là vấn đề được rất nhiều người dân, đặc biệt là những người đầu tư vào dự án Alibaba quan tâm. Để giải đáp thắc mắc này, Luật sư Đặng Văn Cường - Trưởng Văn phòng luật sư Chính Pháp (Đoàn luật sư TP Hà Nội) cho biết:

Hiện nay cơ quan điều tra đã khởi tố một số đối tượng đứng đầu công ty này về tội lừa đảo chiếm đoạt tài sản, cơ quan điều tra sẽ tiếp tục thu thập các tài liệu chứng cứ, củng cố hồ sơ để xử lý với các đối tượng tiếp theo, đồng thời xem xét trách nhiệm pháp lý của những người liên quan theo quy định pháp luật.

Đối với những người bị hại, cơ quan điều tra sẽ xác minh làm rõ trong số các giao dịch về dân sự, bất động sản thì giao dịch nào có yếu tố lừa dối, giao dịch nào gian dối để chiếm đoạt tài sản khiến các đối tượng của công ty này bị xử lý về tội Lừa đảo chiếm đoạt tài sản.

Đối với các giao dịch được xác định là có dấu hiệu lừa đảo, chiếm đoạt tài sản thì người đã nộp tiền cho công ty này được xác định là người bị hại. Quyền lợi của người bị hại sẽ được giải quyết trong vụ án hình sự theo nguyên tắc là cơ quan tố tụng sẽ buộc đối tượng thực hiện hành vi phạm tội, trả lại tiền cho người bị hại.

Trong trường hợp các đối tượng lừa đảo không trả lại tiền, tòa án sẽ tuyên phần dân sự vào trong bản án hình sự, buộc các đối tượng phải trả. Đến thời điểm bản án có hiệu lực pháp luật, các đối tượng lừa đảo không trả tiền, người bị hại có quyền yêu cầu cơ quan thi hành án tiến hành thi hành phần dân sự trong bản án đó, đồng thời sẽ không xem xét đặc xá, giảm án đối với các đối tượng cố tình chiếm đoạt tài sản của người bị hại.

Nếu kết quả điều tra của cơ quan điều tra cho thấy không phải tất cả các giao dịch mà các đối tượng của công ty này đã thực hiện đều là lừa đảo, trong đó có những giao dịch dân sự (không chứng minh được yếu tố lừa đảo chiếm đoạt tài sản) thì đây là quan hệ dân sự.

Nếu có tranh chấp, khiếu kiện sẽ được giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự. Quan hệ dân sự mà không có yếu tố hình sự, không liên quan đến vụ án hình sự sẽ được các bên tự giải quyết, nếu không giải quyết được có thể khởi kiện để giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự.

“Còn trong vụ án hình sự này chỉ giải quyết những quan hệ tài sản giữa đôi bên mà có dấu hiệu lừa đảo, gian dối nhằm chiếm đoạt tài sản. Bởi vậy, không phải tất cả những khách hàng đã giao dịch với công ty này đều trở thành bị hại trong vụ án hình sự”, luật sư Cường nói.

Cũng theo luật sư Cường, trong bối cảnh hiện nay, những người đã được xác định là người bị hại trong vụ án hình sự, bị các đối tượng lừa đảo chiếm đoạt tài sản có quyền yêu cầu những đối tượng này phải trả lại số tiền đã chiếm đoạt cho mình.

Nếu các đối tượng này không tự nguyện trả lại,trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử, những người bị hại có quyền yêu cầu tòa án buộc các đối tượng này phải trả tiền đồng thời yêu cầu tòa án phong tỏa các tài khoản và cấm chuyển dịch các tài sản của công ty cũng như của cá nhân đối tượng vi phạm để tránh trường hợp đối tượng có thể tẩu tán tài sản.

Trong trường hợp phát hiện có người đang quản lý, nắm giữ tài sản do phạm tội mà có, những người bị hại cũng có quyền yêu cầu cơ quan điều tra thu giữ để xử lý theo quy định pháp luật. Trong trường hợp tiền, tài sản do các đối tượng lừa đảo mà có được và những tài sản do phạm tội mà có, có nguồn gốc từ tội phạm thì sẽ bị cơ quan điều tra thu giữ, niêm phong, phong tỏa để đảm bảo thi hành án.

Với những người có quan hệ giao dịch dân sự mua bán, chuyển nhượng bất động sản với công ty này thì có quyền yêu cầu hủy hợp đồng và trả lại tiền nếu như nghi ngờ việc mua bán, giao dịch đó là vi phạm pháp luật. Trong trường hợp, hợp đồng đặt cọc, góp vốn, chuyển nhượng quyền sử dụng đất mà không thỏa mãn các dấu hiệu có hiệu lực của bộ luật dân sự, luật đất đai, luật nhà ở, luật xây dựng, luật kinh doanh bất động sản... khi có tranh chấp thì tòa án sẽ tuyên bố vô hiệu, buộc các bên trả lại tài sản cho nhau.

Luật sư Cường nói thêm, trước khi đưa vụ việc ra tòa án giải quyết thì những khách hàng của công ty này có quyền yêu cầu công ty thanh lý, huỷ bỏ hợp đồng và trả lại số tiền đã bàn giao. Trong trường hợp không thương lượng được thì có thể khởi kiện đến tòa án để được giải quyết theo thủ tục tố tụng dân sự hoặc làm đơn trình báo với cơ quan công an nếu cho rằng việc giao dịch bất động sản đó có dấu hiệu lừa đảo chiếm đoạt tài sản.