Các trận chiến trên không trong Thế chiến II vô cùng khốc liệt. Mặc dù trong giai đoạn đầu, Không quân Liên Xô được đánh giá là còn hạn chế về nhiều mặt, chưa sẵn sàng thích ứng để chiến đấu, song yếu tố con người lại là điểm mạnh vô song giúp cho quốc gia này lấy lại được thế cân bằng.
Nhắc đến phi công huyền thoại Liên Xô, phải kể đến ba “con át chủ bài” Ivan Nikitovich Kozhedub, Aleksandr Ivanovich Pokryshkin và Nikolay Gulayev – những tay săn máy bay địch tốt nhất thời điểm đó.
Ivan Nikitovich Kozhedub: Mỗi lần xuất kích đều như trận chiến cuối cùng
Ivan Nikitovich Kozhedub, sinh năm 1920, là một phi công át chủ bài nổi tiếng của Không quân Liên Xô. Với thành tích tiêu diệt 64 chiến cơ đối phương, Ivan Kozhedub được đánh giá là phi công xuất sắc nhất của Không quân Liên Xô và là một trong những phi công hàng đầu của phe Đồng Minh trong Thế chiến II. Ông cũng là một trong số ít nhân vật được phong danh hiệu Anh hùng Liên Xô tới ba lần.
Với Kozhedub, ông luôn chiến đấu với tâm thế mỗi chiến dịch đều là cuộc chiến cuối cùng của đời mình. Ivan Nikitovich Kozhedub vẫn được biết đến là phi công sẽ cứu máy bay bằng mọi giá. Dù bị trúng đạn nhiều lần trong chiến tranh, ông chưa bao giờ bỏ rơi phương tiện của mình mà luôn cố gắng điều khiển trở lại sân bay.
Trong một trận đánh, chiến đấu cơ La-5 do ông điều khiển bị một chiếc Messerschmitt Bf-109 của Đức tấn công và gần như bị phá hủy hoàn toàn. Mặc dù vậy, ông vẫn xoay xở để hạ cánh an toàn.
Át chủ bài số 1 của Liên Xô từng tham gia 120 trận chiến trên không, nhưng ít khi ông tự đặt mình vào tình thế rủi ro. Ông thường có những cú bắn hoàn hảo và ưa thích ngắm bắn mục tiêu máy bay địch từ khoảng cách 200-300m. Những “nạn nhân” xấu số của Kozhedub bao gồm máy bay ném bom bổ nhào Ju-87, máy bay ném bom He-111, chiến đấu cơ Bf-109, Fw-190 và thậm chí cả tiêm kích phản lực đầu tiên của thế giới Me-262.
Thậm chí đã có lúc, Kozhedub còn phải bắn hạ chiến đấu cơ Mỹ để tự bảo vệ mình. Sau khi đẩy lùi nhiều máy bay chiến đấu Messerschmitt của phát xít Đức trong Trận chiến Berlin, ông gặp phi đội máy bay ném bom B-25 và máy bay chiến đấu hộ tống của Mỹ, những người nhầm tưởng ông là kẻ địch. “Các anh bắn vào ai đấy? Tôi ư !!”, phi công Kozhedub hồi tưởng lại và vẫn cảm thấy phẫn nộ sau nhiều năm. Để tự vệ, ông đã bắn hạ hai tiêm kích P-51 Mustang.
Theo một số tài liệu, trong một lần tuần tra, ông tiếp tục bắn hạ máy bay ném bom B-17 Flying Fortress của Mỹ do không chịu hồi đáp cảnh báo về hành vi xâm nhập không phận do Liên Xô quản lý ở Đức sau Thế chiến II.
Sự nghiệp xuất sắc của phi công huyền thoại Liên Xô không chỉ dừng lại trên đất Đức. Dưới sự lãnh đạo của ông, Sư đoàn Không quân Tiêm kích số 324 giành được 239 chiến thắng trong Chiến tranh Triều Tiên (1950 – 1953). Ông qua đời năm 1991 với cấp bậc Nguyên soái Không quân Liên Xô.
Aleksandr Ivanovich Pokryshkin: Nỗi ác mộng của quân Đức
Với 59 lần tiêu diệt máy bay địch, Aleksandr Ivanovich Pokryshkin được coi là át chủ bài tốt thứ hai của Liên Xô và quân Đồng Minh. Ông bắt đầu sự nghiệp là thợ sửa máy bay, nhưng ước mơ được bay lên bầu trời cao luôn được nung nấu trong nhiều năm. Sau 39 lần nộp đơn vào trường hàng không không thành, nỗ lực lần thứ 40 đã giúp Pokryshkin được toại nguyện.
Trong cuộc Chiến tranh Vệ quốc Vĩ đại, Pokryshkin nhận thấy rằng chiến đấu trên không không đơn thuần chỉ quyết định chiến thắng bởi yếu tố kỹ năng, mà cần phải được coi trọng tỉ mỉ như một môn khoa học. Ông nghiên cứu kỹ càng các bản ghi chi tiết trong từng trận đánh mà phi đội ông tham gia và rút ra những chiến lược tốt nhất. Pokryshkin là một trong số ít phi công chỉ ra các chiến thuật của Không quân Liên Xô đã trở nên lỗi thời và đóng góp nhiều vào việc cải thiện.
Aleksandr Ivanovich Pokryshkin không thích tiêu diệt kẻ địch một cách dễ dàng mà luôn đặt mình vào trong những tình huống khó khăn nhất. Phi công huyền thoại của Liên Xô từng là nỗi ác mộng của quân Đức. Mỗi khi chạm mặt, quân phát xít thường cảnh báo cho nhau rằng: “Chú ý, chú ý, Pokryshkin đang trên bầu trời”.
Nikolay Gulayev: 42 trận đánh, bắn hạ 42 máy bay
Át chủ bài Nikolay Gulayev là người nắm giữ tỷ lệ bắn hạ máy bay địch không ai sánh bằng. Ông bắn rơi 42 máy bay đối phương trong 42 trận đánh đầu tiên. Trong sự nghiệp của mình, Gulayev tiêu diệt tổng cộng 57 máy bay địch.
Mặc dù không nổi tiếng bằng hai huyền thoại Kozhedub và Pokryshkin, Gulayev vẫn nổi bật bởi kỹ năng và sự tự tin trên bầu trời. Người ta vẫn còn kể về câu chuyện Gulayev dù không nhận được lệnh nhưng vẫn tự ý xuất kích cùng phi công đàn anh, bắn hạ máy bay ném bom Đức xâm nhập. Gulayev bị khiển trách vì vô kỷ luật nhưng lại được khen ngợi vì chiến công đầu tiên.
“Ông ấy là một phi công hào nhoáng, tự tin, làm chủ tình hình tốt và chẳng bao giờ hoảng sợ”, phi công Fyodor Archipenko – người làm việc với Gulayev nhận xét.
Sau khi bắn hạ hai máy bay ném bom Ju-87, tiêm kích của Gulayev bị tổn hại nặng nề và hết đạn. Ông không hề tỏ ra sợ hãi mà tiếp tục đưa máy bay hạ cánh an toàn.