Thương vụ S-400 là một chiến thắng của Nga trước Mỹ.
Tổng thống Nga Vladimir Putin đang đứng trước một chiến thắng ngoại giao lớn trong nỗ lực chia rẽ liên minh NATO, chuyên gia Hans Binnendijk từ Hội đồng Đại Tây Dương viết trên Defense News.
Việc chuyển giao các thành phần đầu tiên của hệ thống phòng không S-400 cho Thổ Nhĩ Kỳ và quyết định ngừng giao các máy bay F-35 của Mỹ có thể dẫn đến một chuỗi các đổ vỡ khiến Ankara rút khỏi liên minh NATO.
Lo ngại chính của Mỹ
Theo chuyên gia Binnendijk, lo ngại chính của Mỹ là bảo vệ công nghệ F-35 trước sự xuất hiện của S-400. Điều này xuất phát từ 3 lý do:
Đầu tiên, nếu radar S-400 đặt trong tình trạng liên tục theo dõi tiêm kích tàng hình F-35 khi cả hai hoạt động gần nhau ở Thổ Nhĩ Kỳ, Nga có thể xác định tốt hơn tín hiệu đặc thù của F-35 và giảm lợi thế tàng hình của mẫu máy bay này.
Thứ hai, F-35 được coi như một “chiếc máy tính bay”. Nếu nó kết nối với các máy tính vận hành S-400, các yếu tố kỹ thuật số của F-35 có thể bị tổn hại. Với việc một quốc gia sở hữu cả hai hệ thống, sẽ rất khó để ngăn chặn sự liên kết giữa các máy tính như vậy.
Các kỹ thuật viên người Nga hỗ trợ vận hành S-400 chắc chắn sẽ cố gắng thu thập thông tin về khả năng của F-35.
Và thứ ba, nếu S-400 của Thổ Nhĩ Kỳ được kết nối với radar phòng không của NATO, Nga sẽ không khác gì người trong cuộc và có thể nhìn thấu các hệ thống, giúp nước này phát triển các giải pháp khắc chế.
Các đối tác khác của Mỹ như Saudi Arabia, Qatar và Ấn Độ cũng đang theo đuổi việc mua S-400, vì vậy hậu quả tiềm ẩn nói trên có thể xảy ra trên toàn thế giới.
Thổ Nhĩ Kỳ có thể sửa lỗi thế nào?
Sự khác biệt về giá cả và quan điểm chia sẻ công nghệ đã khiến Thổ Nhĩ Kỳ từ chối lời đề nghị của Mỹ trong việc bán hệ thống Patriot, mở ra cơ hội cho Tổng thống Putin bán S-400.
Thổ Nhĩ Kỳ có thể sở hữu cả F-35 lẫn S-400 nếu làm theo các điều kiện cần thiết.
Thổ Nhĩ Kỳ vốn là một đồng minh quan trọng của NATO. Không chỉ là quốc gia có vị trí địa chiến lược cho quân đội Mỹ thực hiện sứ mệnh, Ankara còn có quân đội lớn thứ hai trong NATO. Do đó, một cuộc chia tay giữa cả hai sẽ là thảm họa cho liên minh phương Tây.
Về phần mình, Tổng thống Erdogan cũng đang tìm cách làm giảm đi những lo ngại của Mỹ về thương vụ S-400. Các bản sửa lỗi kỹ thuật để S-400 trở nên ít nguy hiểm hơn đã được xem xét, nhưng cho đến nay vẫn chưa có kết quả.
Trong quá khứ, Mỹ cũng từng vấp phải những tranh cãi tương tự về vấn đề bảo mật khi bán vũ khí, và các điều chỉnh kỹ thuật đã tạo ra sự khác biệt.
Ví dụ, cả chính quyền Carter và Reagan đều đề xuất bán F-15 và các hệ thống cảnh báo sớm trên không tương ứng cho Saudi. Tuy nhiên, thương vụ chỉ được hoàn thành sau khi một loạt các điều chỉnh kỹ thuật được thực hiện để bảo vệ an ninh của Israel.
Những chiếc F-15 bán ra được giới hạn về phạm vi, nhiệm vụ và triển khai hoạt động một cách nghiêm ngặt.
Với lý do trên, chuyên gia Binnendijk cho rằng, giải pháp như vậy đáng để Mỹ thử thêm một lần nữa để xem liệu một loạt các điều chỉnh kỹ thuật có thể cải thiện các hậu quả tiêu cực và thậm chí lật ngược tình thế với Nga hay không.
Các thành viên châu Âu khác tham gia trong chương trình F-35 có thể cùng tham gia thuyết phục Thổ Nhĩ Kỳ đồng ý. Trong đó, kế hoạch sẽ được tiến hành như sau:
- Quá trình chuyển giao F-35 sẽ trì hoãn cho đến khi nào tất cả các kỹ thuật viên S-400 của Nga rời khỏi Thổ Nhĩ Kỳ. Người Nga có thời hạn một năm để cung cấp cho người Thổ Nhĩ Kỳ một số khóa đào tạo cơ bản.
- Thỏa thuận được “NATO hóa” khi các nhân viên của NATO từ nhiều quốc gia sẽ vận hành S-400.
- S-400 của Thổ Nhĩ Kỳ có thể bị cấm hoạt động bất cứ khi nào F-35 bay trong phạm vi radar S-400.
- S-400 có thể bị ngắt kết nối khỏi mạng phòng không của NATO và hệ thống máy tính của F-35. Điều này sẽ khiến S-400 trở thành một hệ thống phòng không kém hiệu quả hơn nhiều, nhưng đó sẽ là cái giá mà ông Erdogan cần phải trả.
- Mỹ có thể mang đến những điều kiện ưu ái hơn nữa trong việc bán hệ thống Patriot cho Thổ Nhĩ Kỳ, giúp người Thổ Nhĩ Kỳ có một lựa chọn tốt hơn.
- Thổ Nhĩ Kỳ có thể đồng ý cho phép NATO khai thác S-400 để hiểu rõ hơn về khả năng của hệ thống này
Nếu Thổ Nhĩ Kỳ có thể đồng ý với các điều kiện như vậy, họ vẫn có thể sở hữu được S-400, tránh được nguy cơ mất các máy bay F-35 theo thỏa thuận và tránh được sự rạn nứt lớn trong NATO, chuyên gia Binnendijk kết luận.
