Quân đội LNA đã đánh giá sai sự kháng cự của lực lượng trung thành với GNA.
Trong bốn tuần giao tranh, Thủ đô Tripoli đang trở thành chiến trường mới nhất trong cuộc chiến không ngừng nghỉ ở Libya trong 5 năm qua. Tuy nhiên, lần này mọi thứ không giống như trước. Nó ở quy mô lớn hơn nhiều so với trước đây và xuất phát từ động cơ rất khác nhau.
Các lực lượng của Quân đội Quốc gia Libya (LNA) do tướng Khalifa Haftar dẫn đầu từ Benghazi đang muốn tiếp quản thủ đô và nắm vai trò độc tôn ở Libya.
Thành công của Haftar trong việc kiểm soát khu vực phía Đông đất nước trước đây và sự hỗ trợ quốc tế đã khuyến khích ông tiếp tục tiếp quản Tripoli như là cú hích cuối cùng để đạt được mục tiêu của mình.
Vào sáng ngày 4/4, người dân Libya thức dậy với những tin tức gây sốc khi lực lượng Haftar bắt đầu nỗ lực tiến về đánh chiếm thủ đô đất nước. Hàng ngàn binh sĩ, xe tăng, bệ phóng tên lửa, pháo binh và xe vũ trang bắt đầu diễu hành về phía Tripoli.
Khi tin tức đến Tripoli, các lực lượng ủng hộ Chính phủ Hiệp định Quốc gia (GNA) ở Tripoli đã ngay lập tức cam kết bảo vệ thành phố khỏi áp lực từ bên ngoài.
Các kịch bản dự kiến là gì?
Cuộc chiến xoay quanh Tripoli có thể diễn ra trong vài ngày hoặc thậm chí vài tuần tới. Cuộc chiến có thể tiếp tục giữa hai phe mà không có người chiến thắng rõ ràng. Trong trường hợp này, một số kịch bản có thể diễn ra, theo nhà phân tích Mustafa A.G. Abushagur, cựu Phó Thủ tướng Libya giai đoạn 2011-2012.
Abushagur cho rằng, cả hai bên sẽ sớm cạn kiệt đạn dược, vũ khí và cuộc chiến sẽ trở nên bế tắc với một vài cuộc giao tranh. Với viễn cảnh đó, mục tiêu chính mà hai bên hướng tới sẽ là giữ vững các khu vực nằm trong quyền kiểm soát của mình.
Trong trường hợp lực lượng LNA thất thế, các thế lực ủng hộ tướng Haftar, bao gồm UAE và Ai Cập có thể sử dụng không quân tấn công lực lượng GNA xung quanh Tripoli để tạo lợi thế cho phe Haftar trên chiến trường.
Cộng đồng quốc tế dưới áp lực từ các đồng minh của Haftar cũng sẽ can thiệp để ngăn chặn chiến tranh trước khi lực lượng của LNA suy yếu.
Sự can thiệp quốc tế sẽ không bao gồm điều kiện tướng Haftar rút hoàn toàn khỏi khu vực phía Tây để quay trở lại căn cứ ban đầu. Điều này sẽ giúp tướng Haftar có lợi thế trên mặt đất, cho phép ông nắm vai trò quan trọng trong bất kỳ giải pháp chính trị nào trong tương lai.
Tuy nhiên, một trong những điểm yếu của lực lượng LNA là nòng cốt ủng hộ của tướng Haftar là các chiến binh từ các bộ lạc ở khu vực phía Đông của đất nước. Những bộ lạc này đã hỗ trợ tướng Haftar trong vài năm qua một cách tự nguyện.
Mặc dù vậy, khi phải đón nhận những thương vong gần đây trong cuộc chiến mà họ không được hỏi ý kiến, điều này có thể khiến các bộ lạc rút lại sự hỗ trợ của mình và chống lại chính tướng Haftar. Trong trường hợp như vậy, tướng Haftar sẽ không còn lực lượng chiến đấu, chiến dịch sụp đổ và kế hoạch chấm dứt.
Cuộc chiến giữa LNA và GNA sẽ kéo dài dai dẳng khi các thế lực bên ngoài nhảy vào.
Trong kịch bản cuộc đối đầu giữa LNA và GNA kéo dài dai dẳng và không có người thắng, sự chia rẽ đất nước sẽ ngày càng thêm tồi tệ.
Nhưng đó sẽ là tin vui đối với một số quốc gia lớn trong khu vực, những thế lực đã cố gắng hướng tới mục tiêu như vậy từ lâu như là một phần của việc định hình lại Trung Đông.
Điều này có thể dẫn đến việc các thế lực nhảy vào Libya, tiến hành một cuộc chiến toàn diện trong nhiều năm tới vì lợi ích và tài nguyên của đất nước. Kết quả có thể xảy ra nhất là lực lượng Haftar thua cuộc chiến và mất vai trò ở Libya.
Hầu hết các kịch bản này sẽ làm phức tạp thêm vấn đề Libya, dẫn đến đổ máu, phá hủy cơ sở hạ tầng và thảm họa nhân đạo.
Theo nhà phân tích Abushagur, cách duy nhất có thể để chấm dứt cuộc chiến vô nghĩa này là cộng đồng quốc tế dưới sự lãnh đạo của Liên Hợp Quốc, cùng với các cam kết nghiêm túc từ Mỹ và Vương quốc Anh, sẽ can thiệp bằng cách buộc tướng Haftar ngừng cuộc tấn công vào Tripoli và rút phần còn lại của lực lượng về căn cứ.
Sau đó, Liên Hợp Quốc có thể tiếp tục các giải pháp hướng tới hòa bình ở Syria với sự tham gia của các cường quốc. Câu hỏi sẽ vẫn là liệu tướng Haftar có thể được tin tưởng như một phần của bất kỳ giải pháp nào trong tương lai hay không.
Với những việc làm trước đây, người ta tin rằng tướng Haftar sẽ không dễ gì tuân thủ bất kỳ thỏa thuận nào và ông sẽ cố gắng chiếm lấy đất nước bằng mọi phương tiện cần thiết.
Cuộc tấn công mới nhất ở Tripoli của tướng Haftar diễn ra chỉ một vài ngày trước hội nghị của Liên Hợp Quốc – điều chứng tỏ rằng ông không quan tâm đến việc trở thành một giải pháp chia sẻ quyền lực và thích kiểm soát hoàn toàn, nhà phân tích Abushagur nhấn mạnh.
Nếu cộng đồng quốc tế tiếp tục đứng bên lề, theo dõi và cho phép các đồng minh quốc tế của tướng Haftar tiếp tục hỗ trợ, cuộc chiến này sẽ tiếp tục mà không có kết cục, thậm chí phải trả giá đắt.
Càng kéo dài, càng có nhiều khả năng các cường quốc khu vực khác sẽ bước vào cung cấp hỗ trợ cho cả hai bên để kéo dài chiến tranh, tạo nên thế lưỡng cực.
Ngoại trưởng Algeria tuyên bố tuần trước rằng họ sẽ không đứng ngoài cuộc để chứng kiến Tripoli bị tấn công. Tổng thống Erdogan của Thổ Nhĩ Kỳ cũng tuyên bố đất nước của ông sẽ hỗ trợ Chính phủ hợp pháp của Libya chống lại cuộc tấn công này.
Về bản chất, cuộc xung đột Libya có khả năng trở thành cuộc chiến ủy nhiệm giữa các quốc gia xung đột trong khu vực, cuối cùng lan ra bên ngoài Libya và dẫn đến sự bất ổn của toàn bộ khu vực.
