Nội dung dự án bao gồm: Xây dựng hệ thống thu gom, xử lý nước thải của các lưu vực xung quanh Hồ Tây và xây dựng hệ thống xử lý nước lấy từ sông Hồng bơm vào Hồ Tây. Thay toàn bộ nước hồ 3 lần trong một năm, đảm bảo nước hồ đạt tiêu chuẩn của một hồ bơi thể thao... Kinh phí của dự án lên tới 32 triệu USD vay của Cộng hòa Áo với lãi suất 2,9%/năm. Sau 15 năm (thời hạn thanh toán), Hà Nội sẽ phải trả ước chừng khoảng 13 triệu USD tiền lãi.
Mặc dù mới chỉ ở giai đoạn lập báo cáo khả thi, song với số vốn đầu tư kỷ lục, dự án Nâng cao chất lượng nước Hồ Tây của Hà Nội đã gây ra nhiều tranh cãi.
Theo kết luận của dự án Điều tra tình hình ô nhiễm các nguồn nước thuộc đồng bằng Bắc Bộ và kiến nghị các phương pháp xử lý, do viện Hoá học và Các hợp chất thiên nhiên thực hiện năm 1997-1998 đã cho thấy: “Nước mặt Hồ Tây tương đối sạch, đáp ứng được các chỉ tiêu hoá lý của TCVN 5942-1995 (trừ chỉ tiêu nitrit tương đối cao)”.
Như vậy, nước Hồ Tây không ô nhiễm nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khoẻ của dân cư quanh khu vực như trong hồ sơ giải trình bổ sung của Dự án.
Khung cảnh nên thơ của Hồ Tây.
Ngày 31/5/2001, tại trụ sở liên hiệp các hội KHKT Việt Nam, hội Xây dựng Việt Nam đã tổ chức hội thảo lấy ý kiến của các nhà chuyên môn về Dự án Nâng cao chất lượng nước Hồ Tây, trước khi chỉnh lý và gửi bản kiến nghị của Hội lên UBND TP.Hà Nội. Nhiều nhà khoa học đã phản đối dự án này.
Lý do của những ý kiến trái chiều hoàn toàn không “động” đến Hồ Tây, một “địa linh” nhạy cảm nhất của Hà Nội, mà chủ yếu là giải pháp “thay nước Hồ Tây bằng nước sông Hồng”.
Theo đánh giá của nhiều nhà khoa học, mức độ ô nhiễm nước ở Hồ Tây vẫn ở mức nhẹ. Trong khi đó, sông Hồng (nằm dưới Khu công nghiệp Việt Trì) lại là nơi tiếp nhận chất thải từ đủ các nguồn khác nhau: Nước thải sinh hoạt, nước thải công nghiệp nên mức độ ô nhiễm là không thể lường hết. Câu hỏi các nhà khoa học đặt ra là nước sông Hồng có sạch hơn nước Hồ Tây?
Các nhà khoa học cũng cảnh báo, Hồ Tây là một trong 4-5 hồ nước ngọt còn lưu giữ được hệ sinh thái tự nhiên phong phú nhất. Do đó, việc thay đổi nguồn nước chắc chắn sẽ gây ảnh hưởng không nhỏ đến hệ sinh thái. Giáo sư Mai Đình Yên, một chuyên gia hàng đầu về sinh thái, cho rằng, bài toán xử lý ô nhiễm của Hồ Tây không phải là vấn đề thay nước, mà cần ưu tiên hàng đầu việc ngăn chặn và xử lý các nguồn nước thải đổ vào hồ.
Ngoài ra, cần nghiên cứu kỹ mối quan hệ thuỷ văn giữa Hồ Tây và sông Hồng, nhất là trong mùa lũ vì đã xảy ra hiện tượng nước sủi trong hồ vào mùa này. Về vấn đề tài chính, TS.Trần Nhơn, Chủ tịch hội Thủy lợi cho rằng: “Trong trường hợp bắt buộc phải vay vốn nước ngoài, thì đề xuất ngay trong dự án biện pháp trả nợ”.
Trước ý kiến phản biện trên cơ sở khoa học của các nhà khoa học và sự không đồng tình của người dân rằng, tiền đó để mở mang giao thông thành phố vì nạn ùn tắc giao thông cuối cùng TP.Hà Nội đã hủy bỏ dự án này.
Nguyễn Ngọc Tiến
