Trong bộ tiểu thuyết Thiên long bát bộ, cố nhà văn Kim Dung mô tả Đoàn Diên Khánh là người đứng đầu Tứ đại ác nhân - một nhóm bốn võ sĩ lập dị chuyên phạm các tội ác ghê tởm. Biệt danh của họ là từ thành ngữ Trung Quốc được sử dụng để mô tả những người ác. Mặc dù là một kẻ tàn phế phải chống nạng mà đi, nội lực của Đoàn Diên Khánh lại cực kỳ mạnh mẽ và lại thành thạo môn võ công đặc trưng của họ Đoàn, Nhất dương chỉ. Ông có khả năng sử dụng năng lượng bên trong bụng của mình mà nói chuyện mà không cần sử dụng đến thanh quản.
Tứ đại ác nhân trong phim Thiên long bát bộ 2003.
So với những nhân vật khác trong các bộ tiểu thuyết của cố nhà văn Kim Dung, như Âu Dương Phong, Thành Côn hay Đinh Xuân Thu… có nhiều ý kiến cho rằng Đoàn Diên Khánh chưa hẳn là nhân vật ác nhất. Nhưng sự thật đây lại là nhân vật được cố nhà văn Kim Dung gắn cho biệt hiệu Ác Quán Mãn Doanh có nghĩa là kẻ ác nhất trong thiên hạ.
Đoàn Diên Khánh là họ hàng của Đoàn Chính Minh và từng là thái tử của nước Đại Lý. Khi Dương Nghĩa Trinh chiếm ngôi, giết chết Thượng Minh Đế, Đoàn Diên Khánh bị thương nặng và được cho là đã chết. Cho rằng quyền kế vị của mình bị cướp đi, ông cố gắng lấy lại ngai vàng bằng cách nhiều lần làm tổn hại đến Đoàn Chính Thuần và Đoàn Dự.
Sự đáng sợ của Đoàn Diên Khánh không chỉ nằm ở chỗ độc ác, mà còn nằm ở cái đầu sắc bén, thông tuệ của một thái tử từng được học hành cẩn thận bởi những danh sư bậc nhất.
Cả hai thứ đó kết hợp với nhau đã tạo ra một ác quỷ thật sự nằm trong con người của kẻ ác nhất trên thiên hạ.
Nhìn vào mưu kế Đoàn Diên Khánh bày ra để hãm hại Đoàn Dự, đồng thời hủy hoại thanh danh của cả vương tộc Đoàn Gia, người ta không khỏi rùng mình ớn lạnh trước sự nhẫn tâm và độ tinh quái trong con người của lão.
Lập mưu nhốt Đoàn Dự và người em ruột của mình vào trong một căn phòng kín, hạ xuân dược vào đồ ăn thức uống, đồng thời mời đông đảo võ lâm đồng đạo tới chứng kiến tận mắt cảnh loạn luân của Đoàn Gia.
Đoàn Diên Khánh trong phim Thiên long bát bộ 2003.
Quả thật ngoài Đoàn Diên Khánh, không một ai có thể nghĩ ra và thực hiện kế sách khủng khiếp tới vậy. Dù gian kế đó không thành, nhưng người ta vẫn không thể không ớn lạnh khi nghĩ về thủ đoạn của nhân vật này.
Không chỉ đối với người ngoài, ngay cả với người em kết nghĩa của mình - Nam Hải Ngạc Thần, Đoàn Diên Khánh cũng không ngại ngần ra tay giết chết, chỉ vì hắn cản trở đường lão tới với ngôi vua.
Tàn nhẫn, độc ác tới cực độ, cả cuộc đời chỉ mưu cầu chuyện giết người, trả hận và đoạt lại ngôi vua, Đoàn Diên Khánh là hiện thân của cái ác đạt tới mức tận cùng trong truyện Kim Dung.
Nhưng, nếu nói về đáng thương, Đoàn Diên Khánh cũng chính là kẻ đáng thương nhất trong thiên hạ!
Từ khi còn là một thái tử, Đoàn Diên Khánh đã trở thành nạn nhân của một âm mưu tàn độc. Dù thoát khỏi vụ mưu sát, nhưng chàng thái tử cao sang một thủa đã trở thành một gã phế nhân không nhà cửa, không nơi nương tựa.
Thậm chí, sau khi giữ lại được mạng sống, Diên Khánh còn phải trốn chui trốn lủi, không dám lộ diện suốt mấy chục năm trời vì sợ kẻ thù truy sát.
Từ cảnh sống trong nhung lụa chuyển sang kiếp sống của kẻ phế nhân bươn chải lề đường hệt như một gã ăn mày, thảm cảnh của Đoàn Diên Khánh e rằng khó có thể nói hết bằng lời.
Giữa lúc sống không bằng chết đó, thái tử Diên Khánh đã gặp kỳ ngộ của cuộc đời: Trấn Nam Vương Phi Đao Bạch Phượng.
Vị vương phi kia đang đắm chìm trong đau khổ, thù hận khi biết chồng minh - Trấn Nam Vương Đoàn Chính Thuần - phụ bạc và đã quyết định trả thù bằng cách kinh khủng nhất:
Ngủ với một kẻ ăn mày bẩn thỉu và hèn kém nhất trong thiên hạ! Và Đoàn Diên Khánh đã là người được vị vương phi cao quý kia lựa chọn.
Có lẽ, Đoàn Diên Khánh không hiểu hết nỗi lòng của Đao Bạch Phượng, khi tìm đến mình. Chàng thái tử tàn phế, sống dở chết dở kia thậm chí còn coi đó là hiện thân của Quan Âm Bồ Tát xuống an ủi và cho mình một tia hi vọng làm lại cuộc đời. Đoàn Diên Khánh đã ôm giấc mơ đẹp đẽ ấy để tiếp tục sống, tiếp tục theo đuổi ngai vàng và khao khát trả thù...
Đoàn Diên Khánh coi Đao Bạch Phượng là hiện thân của Quan Âm Bồ Tát.
Sự đáng thương của Đoàn Diên Khánh có lẽ đã được bắt nguồn từ chính giấc mơ đẹp đẽ nhất cuộc đời mà lão có. Là người chí dũng song toàn, cả đời chỉ muốn cướp lại ngôi vua của nước Đại Lý. Sau này Đoàn Diên Khánh nhận Mộ Dung Phục làm con nuôi, bức tử Đoàn Chính Thuần cùng các tỳ thiếp. Nhưng vì việc đó nên cuối cùng, mẹ của Đoàn Dự là Đao Bạch Phượng tiết lộ rằng bà ấy chính là Phật Quan Âm đêm đó và Đoàn Dự thực ra là con trai của ông. Chỉ trong tích tắc, Đoàn Diên Khánh lập tức đưa ra quyết định sẽ mai danh ẩn tích vĩnh viễn trên giang hồ, không bao giờ xuất hiện trở lại thêm lần nữa. Khi mà mục tiêu trong đời của ông đã đạt được đó là con trai của mình làm Hoàng Đế, sự hiện diện của một người cha như ác nhân sẽ chỉ mang tới những điều bất lợi dành cho nhà vua trẻ.
Video: Đoàn Diên Khánh đấu Đoàn Chính Thuần.
Quốc Tiệp (tổng hợp)
