Đẩy mạnh chuyển đổi số trong hình thành cụm liên kết ngành
Tại “Diễn đàn đẩy mạnh liên kết vùng - Tăng tốc phát triển kinh tế: Kết nối tiêu thụ sản phẩm cho doanh nghiệp, hợp tác xã” sáng ngày 26/10, TS. Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương nhấn mạnh, trong bối cảnh xung đột thương mại Mỹ - Trung, dịch bệnh Covid-19 và biến đổi khí hậu với những diễn biến nhanh phức tạp như hiện nay, các nhà đầu tư có xu hướng tìm kiếm những địa điểm đầu tư có khả năng đáp ứng được nhiều tiêu chí, đặc biệt là sức chống chịu của chuỗi cung ứng bên cạnh những lợi thế thương mại khác.
TS. Trần Thị Hồng Minh, Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương.
Định hướng trong thời gian tới, Việt Nam cần hình thành và nâng cấp hệ thống cụm liên kết các ngành công - nông nghiệp chuyên môn hóa và các tổ hợp công nghiệp quy mô lớn, hiệu quả cao theo lợi thế của các địa phương tại một số vùng, địa bàn trọng điểm nhằm nâng cao sức chống chịu của chuỗi cung ứng.
Theo TS. Trần Thị Hồng Minh tăng cường liên kết vùng và tích hợp kết nối chuỗi giá trị của các ngành công nghiệp, nông nghiệp dựa vào quá trình xây dựng và thực thi quy hoạch phát triển địa phương, vùng và quốc gia nhằm tạo thuận lợi cho sự chuyên môn hóa địa phương và hợp tác liên vùng trên cả nước.
Song song với đó, cơ cấu lại các khu kinh tế, khu công nghiệp theo hướng bền vững, sinh thái gắn với hình thành các cụm liên kết ngành công nghiệp, các mảng sản xuất, chuỗi giá trị công nghiệp có tính đến lợi thế so sánh của từng địa bàn, vùng theo hướng tăng cường hỗ trợ và kết nối các chuỗi cung ứng trong nước nhằm thúc đẩy sự hội nhập của Việt Nam vào các chuỗi giá trị toàn cầu hiệu quả hơn.
Về các mô hình mới góp phần tăng cường sức chống chịu của nền kinh tế Việt Nam, TS. Trần Thị Hồng Minh cho biết: “Trong thời gian tới, cần định hướng gia tăng ứng dụng chuyển đổi số trong thương mại nhằm thực hiện hiệu quả các hiệp định thương mại tự do trong bối cảnh mới và thúc đẩy phát triển kinh tế tuần hoàn nhằm sớm bắt nhịp phục hồi kinh tế và chuyển đổi xanh ở Việt Nam”.
Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý Kinh tế Trung ương cũng nhấn mạnh việc thực hiện phát triển kinh tế tuần hoàn ở Việt Nam phải hướng tới tạo động lực cho đổi mới sáng tạo và cải thiện năng suất lao động, góp phần thúc đẩy tăng trưởng xanh gắn với cơ cấu lại nền kinh tế, đổi mới mô hình tăng trưởng.
Ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản
Phát biểu tại sự kiện, ông Nguyễn Quốc Toản, Cục trưởng Cục Chế biến và Phát triển thị trường nông sản (Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn) cho biết điều quan trọng là gắn xây dựng vùng nguyên liệu với quy hoạch, quản lý quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội nhằm thúc đẩy chế biến, tiêu thụ nông sản gắn với bảo vệ môi trường và phát triển bền vững.
Cục trưởng Cục Chế biến và phát triển thị trường nông sản cho biết: “Thế giới đang đứng trước những xu hướng mới mà nếu không theo kịp, chúng ta tụt hậu so với thế giới như giảm tiêu thụ sản phẩm động vật, người trẻ thế giới ưu sản phẩm hữu cơ nhanh, gọn, tiện, có không gian tiêu dùng; xu hướng chuyển đổi số cũng đẩy mạnh không ngừng". Do vậy, sản phẩm nông sản cần hàm lượng chế biến sâu qua xây dựng vùng nguyên liệu tập trung, có hạ tầng giao thông vận tải thuận lợi, không gian trung chuyển.
Khuyến khích nông dân tham gia liên kết
Theo ông Nguyễn Quốc Toản, cần xây dựng vùng nguyên liệu theo yêu cầu thị trường, áp dụng được công nghệ hiện đại trong tổ chức lại sản xuất cho người nông dân, doanh nghiệp. Khi tham gia liên kết với người nông dân thì phải nhìn ra được nhu cầu thị trường. Đồng thời, hỗ trợ giảm chi phí sản xuất, tổn thất thu hoạch, gia tăng giá trị cho nông sản, hình thành các tổ khuyến nông cộng đồng, lực lượng cơ sở tại chỗ làm dịch vụ nông nghiệp phục vụ người nông dân, hướng dẫn thông tin sản xuất cho người nông dân và quan trọng là không để người nông dân cô đơn một mình.
Chia sẻ quan điểm tại diễn đàn, đại diện Vụ Thị trường trong nước của Bộ Công Thương, ông Dương Thái Trung nhận định: "Thị trường nông sản của Việt Nam đã có bước phát triển cùng với những thành tựu to lớn của nền nông nghiệp nước nhà trong thời gian qua. Điều này thể hiện cụ thể qua kim ngạch xuất khẩu nông sản tăng nhanh trong thời gian qua. Cụ thể, năm 2010, nước ta chỉ có 3 mặt hàng kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD. Nhưng đến năm 2021, nhóm hàng nông sản đã có 10 mặt hàng đạt kim ngạch xuất khẩu trên 1 tỷ USD, trong đó 6 nhóm hàng xuất khẩu trên 3 tỷ USD”.
Đại diện Vụ Thị trường trong nước của Bộ Công Thương, ông Dương Thái Trung.
Bên cạnh những thành tựu trên, ông Trung cho biết tiêu thụ hàng nông sản vẫn còn gặp khó khăn, thường xuyên gặp tình cảnh được mùa mất giá. Hệ thống phân phối nông sản phần lớn tự phát, manh mún, nhỏ lẻ tổ chức kém và thiếu liên kết làm tăng rủi ro, chi phí giao dịch, gây khó khăn cho kiểm soát chất lượng, an toàn thực phẩm và kiểm soát dịch bệnh. Điều này ảnh hưởng lớn đến thị trường xuất khẩu nông sản.
Nông sản Việt Nam hiện nay còn sản xuất theo tín hiệu của thị trường, đặc biệt là sự phụ thuộc vào các thị trường quen thuộc như thị trường Trung Quốc do thủ tục đơn giản và chi phí đi qua các cửa khẩu biên giới phía Bắc thấp. Ngoài ra, thực thế ở nhiều nơi, nông dân chưa sản xuất nông sản theo đúng các tiêu chuẩn, không đảm bảo truy xuất nguồn gốc, an toàn thực phẩm dẫn đến gặp nhiều rủi ro. Đây cũng là một phần gây nên hiện tượng ép giá, ùn ứ nông sản tại các cửa khẩu.
Trước những thực tiễn trên, ông Dương Thái Trung khuyến khích nông dân liên kết phát triển kinh tế trang trại, hợp tác xã góp phần đẩy mạnh tiêu thụ nông sản. Các chính sách cần hướng đến thúc đẩy hợp tác xã tham gia vào liên kết chuỗi giá trị, giúp phát triển các hoạt động có giá trị gia tăng, khuyến khích các hộ nông dân tham gia hợp tác xã.
