Hai năm sau vụ khủng bố kinh hoàng khiến 130 người thiệt mạng ở Paris, Pháp chính thức kết thúc tình trạng khẩn cấp. Được biết thay thế vào đó là sự ra đời của một đạo luật an ninh mới, mà các nhà phê bình cho rằng, nó gây tổn hại đến quyền tự do dân sự.
Những con số ám ảnh
Lệnh tình trạng khẩn cấp có hiệu lực trong đêm ngày 13/11/2015, ngay sau cuộc tấn công khủng bố đẫm máu nhất trong lịch sử hiện đại nước Pháp diễn ra, khi một loạt vụ tấn công bằng súng và đánh bom kết hợp trên nhiều đường phố Paris khiến hơn 130 người thiệt mạng. Kể từ đó đến nay, tình trạng khẩn cấp ở Pháp được mở rộng tổng cộng 6 lần, khiến nó trở thành tình trạng được kéo dài lâu nhất kể từ năm 1955.
Trong hai năm kể từ khi tình trạng khẩn cấp đi vào hiệu lực, bộ Nội vụ Pháp cho biết họ đã ngăn chặn 32 cuộc tấn công khủng bố ở Pháp, 13 trong số đó diễn ra chỉ riêng trong năm 2017. Tuy nhiên, về cơ bản vẫn còn nhiều âm mưu chưa được phát hiện.
Theo France 24, có tới 239 người đã thiệt mạng trong các cuộc tấn công có liên quan đến khủng bố Hồi giáo cực đoan ở Pháp trong vòng hai năm trở lại đây. Theo trung tâm Phân tích khủng bố có trụ sở tại Paris, Pháp được coi là mục tiêu số một trong số các nước phương Tây đối với nhóm khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS) khi chiếm tới 30% các vụ tấn công bao gồm cả thành công lẫn thất bại.
Trong khoảng thời gian này, có tất cả hơn 4.600 vụ bố ráp được lực lượng an ninh Pháp thực hiện và chủ yếu dựa trên các báo cáo tình báo chưa được kiểm chứng và từ những cảnh báo vô danh. Khoảng 3.600 cuộc đột kích đã diễn ra trong sáu tháng đầu tiên kể từ cuộc tấn công ngày 13/11/2015. Nhưng chỉ có 58 vụ được ghi nhận từ tháng 7 đến tháng 11 năm nay.
Kết quả sau mỗi chiến dịch cũng không đáng kể. Chỉ có khoảng 1.000 vụ đột kích là có yếu tố hình sự liên quan và có 646 nghi phạm bị bắt giam. Nhưng theo một nguồn tin được trích dẫn bởi tờ nhật báo Le Monde của Pháp, chỉ có 23 trường hợp là bị truy tố với tội danh liên quan đến khủng bố.
Những cuộc đột kích đã thu được 625 khẩu súng cho đến nay, trong đó 78 loại vũ khí hạng nặng, bao gồm súng máy và ít nhất là một súng cối. 19 trung tâm của người Hồi giáo vẫn bị đóng cửa tính đến ngày 1/11 năm nay, trong đó có 11 nhà thờ Hồi giáo và hội trường cầu nguyện.
Đạo luật mới có gì?
Đạo luật chống khủng bố mới có hiệu lực từ ngày 1/11 thay thế tình trạng khẩn cấp vừa kết thúc cho phép cảnh sát mở rộng quyền hạn trong việc lục soát, tiến hành nghe trộm các thiết bị điện tử và đóng cửa nhà thờ Hồi giáo hoặc các địa điểm khác bị nghi ngờ kích động tư tưởng cực đoan.
"Một số người lo sợ rằng, chúng ta kết thúc tình trạng khẩn cấp sẽ gây mất cảnh giác nhưng thực ra là ngược lại", Thủ tướng Pháp Edouard Philippe nói với các phóng viên trong chuyến thăm các nhân viên cảnh sát canh gác tháp Eiffel ở Paris. "Mức độ đe dọa ở khắp nơi trên thế giới đều cao", ông nói, đề cập đến cuộc tấn công ở New York hôm 31/10, khi một chiếc xe tải nhỏ lao vào đám đông khiến 8 người thiệt mạng.
Việc kéo dài tình trạng khẩn cấp trong gần 2 năm đã gây ra những tranh cãi rất lớn trong xã hội cũng như gây chia rẽ trong nền chính trị nước Pháp. Các lực lượng an ninh bị chỉ trích vì hành vi lạm quyền và gây mất tự do công dân.
Với việc gỡ bỏ tình trạng khẩn cấp sau gần 2 năm, chính quyền của Tổng thống Emmanuel Macron được kỳ vọng sẽ mang lại một bầu không khí bớt nặng nề hơn cho người dân.
Tuy nhiên, đạo luật mới được cho là không có nhiều thay đổi khi vẫn giữ lại những biện pháp mạnh tay được nêu trong luật về tình trạng khẩn cấp dù có điều chỉnh một số điều. Một số biện pháp trong đó sẽ cho phép bộ Nội vụ thiết lập vành đai an ninh lớn trong trường hợp có mối đe dọa được xác định, hạn chế sự di chuyển của người và phương tiện, đồng thời được phép tiến hành lục soát trong khu vực mà không cần sự cho phép của thẩm phán.
Các chính trị gia bảo thủ cho rằng những biện pháp này không khả thi. Trong khi đó, các nhóm nhân quyền và các chính trị gia cánh tả lo sợ sự lạm quyền của cảnh sát tiếp tục gia tăng. “Pháp đã trở nên say mê tình trạng khẩn cấp khi giờ đây biến một số điều dễ gây lạm dụng trở thành luật bình thường”, Reuters dẫn bình luận của một cơ quan giám sát nhân quyền của Pháp mô tả. Cơ quan độc lập này cho biết, họ lo ngại về hành vi vi phạm quyền của người Hồi giáo.
Tuy nhiên, một cuộc khảo sát hồi tháng 10 cho thấy, có đến 80% người dân ủng hộ giải pháp thắt chặt an ninh nói trên. Trong khi Tổng thống Emmanuel Macron khẳng định hôm 31/10 rằng, các phần tử Hồi giáo cực đoan vẫn là mối đe dọa an ninh lớn nhất đối với Pháp