Gây án
Trong hành trình bảo vệ công lý của mình, có rất nhiều vụ án khiến luật sư Nguyễn Trung Tiệp (luật sư thuộc công ty luật Dragon) đau đáu, trăn trở nhằm tìm ra những căn cứ pháp lý xác đáng, bảo vệ tốt nhất quyền lợi cho thân chủ của mình. Vụ án Mai Thanh Toàn là một ví dụ.
Bị cáo Mai Thanh Toàn tại phiên xét xử sơ thẩm
Từ những phân tích, lập luận xác đáng mà luật sư đưa ra, TAND TP Hà Nội đã cân nhắc và ra một phán quyết công tâm, nhưng vẫn thể hiện sự khoan hồng của pháp luật. Theo đó, Mai Thanh Toàn (SN 1986, trú tại thôn Cao Lãm, xã Cao Thành, huyện Ứng Hòa, Hà Nội) bị tuyên phạt 10 năm tù về tội Giết người.
Lý do bị cáo Toàn được tòa cấp sơ thẩm cho hưởng bản án dưới khung hình phạt bởi bị cáo chưa có tiền án, tiền sự; tại tòa đã thành khẩn khai báo; các bị hại không chết là nằm ngoài ý muốn chủ quan của bị cáo; thời điểm gây án, bị cáo mắc bệnh tâm thần, đây là tình tiết giảm nhẹ một phần hình phạt cho bị cáo để bị cáo cố gắng cải tạo, trở về với xã hội.
Lật lại những trang hồ sơ của vụ án, luật sư Tiệp kể lại, do là hàng xóm nên Toàn biết vợ chồng ông bà Nguyễn Văn Nhạc (SN 1935) và bà Nguyễn Thị Thịnh (SN 1934) sống một mình, vắng người đến thăm nom. Để có tiền tiêu xài, Toàn đã nảy sinh ý định đột nhập, trộm cắp tài sản của hai ông bà già.
Thực hiện hành vi phạm tội, trưa ngày 31/10/2016, Toàn đi thăm dò tình hình quanh khu vực nhà ông bà Nhạc – Thịnh. Xong đâu đấy, đối tượng về nhà chuẩn bị công cụ phạm tội gồm: 01 con dao kim loại, 01 khẩu trang, 01 đôi găng tay và 01 áo khoác có mũ.
Chờ đến 2h sáng ngày 01/11/2016, Toàn trang bị kín mít rồi đi ăn trộm. Dễ dàng trèo qua hàng rào, đột nhập được vào bên trong nhà ông bà Nhạc do cửa không khóa. Thấy hai ông bà hàng xóm đang ngủ, Toàn rón rén tiến về phía cửa buồng khép hờ, lục lọi đồ trong chiếc tủ gỗ kê trong buồng.
Thế nhưng, hành vi của Toàn nhanh chóng bị bà Thịnh phát hiện. Trong lúc hô hoán hàng xóm tới cứu giúp, hai ông bà hàng xóm đã phải hứng chịu những nhát dao oan nghiệt từ gã tâm thần. Gây án xong, Toàn vội vàng bỏ chạy theo lối cũ. Đến khoảng 16h30 ngày 01/11/2016, Mai Thanh Toàn đến Công an huyện Ứng Hòa đầu thú. Về phần nạn nhân, do được mọi người đưa đi cấp cứu kịp thời nên ông Nhạc, bà Thịnh may mắn thoát chết.
Trăn trở trên hành trình bảo vệ công lý
Để bảo vệ tốt nhất cho thân chủ của mình, không chỉ cẩn thận trong việc nghiên cứu hồ sơ, luật sư Tiệp còn tiếp xúc với những người liên quan đến vụ án cũng như tìm gặp người thân của bị cáo với mục đích hiểu rõ hơn về thân chủ của mình. Có lẽ đến tận bây giờ, vị luật sư trẻ vẫn không thôi trăn trở về hình ảnh một người mẹ khóc cạn nước mắt khi nghĩ về đứa con "dại".
Trong hai hàng nước mắt ngắn dài, bà Nguyễn Thị Tâm (mẹ bị cáo Toàn) kể lại với luật sư Tiệp, trong gia đình Toàn có ông nội và cô ruột bị tâm thần, có lẽ Toàn bị di chứng theo gen. Trước kia bà Tâm là thanh niên xung phong, sau đó làm cho 1 công ty thuốc trừ sâu nên sinh ra Toàn rất còi cọc, chỉ cao khoảng 1,40m, sức khỏe rất yếu, nhận thức và trí tuệ kém. Bản thân Toàn chỉ học hết lớp 2, không làm được công việc gì chỉ biết chăn bò. Vợ Toàn cũng không có nghề nghiệp gì, con cái phó mặc cho ông bà nội nuôi dạy.
Hiểu được hoàn cảnh éo le và khốn khổ của Toàn, ngay từ giai đoạn điều tra, luật sư Tiệp đã có rất nhiều kiến nghị giám định tâm thần đối với Toàn. Nhận thấy việc kiến nghị này của luật sư là có căn cứ, cơ quan tố tụng đã tiến hành trưng cầu giám định. Theo đó, Viện Pháp y tâm thần Trung Ương có văn bản số 465/2017 kết luận: “Trước, trong và sau khi thực hiện hành vi phạm tội, bị can Mai Thanh Toàn bị bệnh chậm phát triển tâm thần nhẹ. Theo phân loại bệnh quốc tế lần thứ 10 năm 1992, bệnh có mã số F70”.
“Do hậu quả chết người chưa xảy ra, hành vi của Toàn chưa hoàn thành, chỉ ở giai đoạn phạm tội chưa đạt. Đây là mối quan hệ nhân quả của một chuỗi sự kiện hành vi giữa người phạm tội với người bị hại, có tính logic với nhau. Vì vậy, cần phải nhìn nhận, đánh giá ở các khía cạnh pháp lý và cơ sở thực tế”, luật sư Tiệp phân tích. Từ đó, luật sư Tiệp đã đề nghị HĐXX xem xét những phân tích trên khi lượng hình và định tội danh với Mai Thanh Toàn.
Tại phiên tòa sơ thẩm, VKSND TP Hà Nội buộc tội Toàn về hành vi “Giết người” theo điểm a, n khoản 1 Điều 123 BLHS năm 2015 với mức án đề nghị từ 14-15 năm tù.
Song, bằng những căn cứ pháp lý sắc đáng mà luật sư Tiệp đưa ra bào chữa cho thân chủ của mình, HĐXX chấp thuận quan điểm bào chữa của luật sư, xử Mai Thanh Toàn dưới khung hình phạt. Theo đó, bị cáo Toàn bị tòa sơ thẩm tuyên phạt mức án 10 năm tù, miễn án phí hình sự sơ thẩm, giảm mức bồi thường dân sự cho gia đình bị hại vì gia đình Toàn thuộc hộ nghèo.
