Thổ Nhĩ Kỳ liệu có hành động quân sự?
Các báo cáo mới đây cho thấy, Thổ Nhĩ Kỳ đã tăng thêm nguồn cung vũ khí cho quân nổi dậy Syria nhằm chống lại một cuộc tấn công sắp được quân Chính phủ thực hiện ở tỉnh Idlib.
Động thái này được đánh giá là có khả năng làm leo thang căng thẳng giữa Ankara và Moscow, đồng thời dấy lên nguy cơ một cuộc đối đầu quân sự giữa Thổ Nhĩ Kỳ và Syria, theo Al-Monitor.
Reuters gần đây trích dẫn lời một chỉ huy Quân đội Syria tự do tuyên bố rằng Thổ Nhĩ Kỳ đã cam kết “hỗ trợ quân sự đầy đủ cho một cuộc chiến kéo dài ở Idlib”. Các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ hiện vẫn chưa đưa ra bình luận về những tuyên bố này.
Các nhà quan sát phương Tây theo sát cuộc xung đột 7 năm qua ở Syria đưa ra nhận định rằng, dù cho động thái mới của Thổ Nhĩ Kỳ đang dấy lên lo ngại xung đột, trên thực tế mục tiêu của Ankara không phải là đổ thêm dầu vào lửa cho cuộc chiến mới ở gần biên giới.
Động thái này của Ankara về cơ bản chỉ mang thông điệp cảnh báo gửi tới Damascus với nội dung nhấn mạnh rằng, nước này sẵn sàng cho một động thái quân sự để ngăn chặn cuộc tiến công ở Idlib. "Họ muốn đe dọa chính quyền Syria”, một trong các nhà quan sát giấu tên cho biết.
Thông tin trên dường như mâu thuẫn với những bình luận từ đặc phái viên của Nga ở Syria, Alexander Lavrientev, người gần đây cho biết: “Chúng tôi muốn tình hình ở Idlib nên được giải quyết một cách hòa bình. Trong đó tốt nhất là tránh sự đối đầu của các lực lượng quân sự”.
Phát biểu trên khiến nhiều người suy đoán rằng Nga đã có thêm một thỏa thuận với Thổ Nhĩ Kỳ, cho phép Ankara có thêm thời gian để thuyết phục nhóm khủng bố Hayat Tahrir al Sham – hiện đang là lực lượng thống trị ở Idlib buông vũ khí và giải thể.
Lavrientev xác nhận rằng, theo quan điểm của Moscow, “quả bóng” hiện đang nằm trong chân Thổ Nhĩ Kỳ: “Tỉnh Idlib là nơi có trách nhiệm của Thổ Nhĩ Kỳ, họ phải tách biệt rõ ràng phiến quân và khủng bố, tách biệt Jabhat al-Nusra và các nhóm khủng bố khác”, ông nói.
Trong thời gian qua, Thổ Nhĩ Kỳ đã cố gắng thuyết phục các nhóm chiến binh ở Idlib tự giải tán và gia nhập vào lực lượng phiến quân mà nước này đang hậu thuẫn.
Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng Nga đang ngày càng trở nên thiếu kiên nhẫn khi những nỗ lực của Thổ Nhĩ Kỳ trong việc mời gọi lẫn đe dọa các nhóm chiến binh nói trên vẫn thất bại. Do đó, một thỏa thuận để Thổ Nhĩ Kỳ có thêm thời gian thuyết phục có thể sẽ không xảy ra.
Kerim Has, một học giả chuyên nghiên cứu về Nga và khu vực Âu-Á, nhận định với Al-Monitor: "Nga đang vội vàng muốn nhanh giải phóng Idlib và tập trung vào việc đề nghị châu Âu giúp tài trợ cho việc tái thiết Syria".
Trò chơi “nước đôi”
Có ý kiến cho rằng Thổ Nhĩ Kỳ có thể đang chơi trò chơi nước đôi với Nga và Mỹ. Một mặt Ankara vẫn đang dung hòa quan điểm với Moscow; mặt khác chính quyền Erdogan đang kéo dài thời gian để thuyết phục Mỹ tiếp tục hỗ trợ cho phiến quân nhằm gây áp lực lên Tổng thống Syria Bashar al-Assad buộc ông phải rời bỏ chiếc ghế quyền lực.
Về phần mình, Washington vẫn gửi tới những tín hiệu hỗn hợp dành cho Ankara về vấn đề Syria. Chính quyền Donald Trump vài tháng trước từng tuyên bố sẽ rút khỏi vùng đông bắc Syria vào cuối năm nay - nơi lực lượng nước này đang trong giai đoạn cuối của chiến dịch chống lại tổ chức khủng bố Nhà nước Hồi giáo tự xưng (IS).
Tuy nhiên Mỹ lại thay đổi ý định của mình gần đây khi tuyên bố sẽ ở lại để tiêu diệt hoàn toàn IS và buộc Iran sớm rút lực lượng của mình khỏi Syria. Sự thay đổi này đã được xác nhận bởi đặc phái viên của Mỹ ở Syria Jim Jeffrey, người nói với tờ Washington Post rằng: “Chúng tôi không vội vàng rút lui. Tôi tin tưởng Tổng thống đang ủng hộ điều này”.
Điều này cũng có thể giải thích lý do tại sao các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ tin rằng họ đang có một cơ hội để đưa chính quyền Trump trở lại, trong đó hy vọng Washington sẽ hỗ trợ thêm nữa cho phiến quân để giảm bớt ảnh hưởng mà Iran đang hiện hữu.
Trên thực tế, giới chức Mỹ có thể sẽ đồng ý khuyến khích những động thái trên nhằm tìm cách gây chia rẽ Ankara và Moscow, giống như cách Moscow đã chia rẽ Ankara và Washington bằng việc ủng hộ những động thái của Thổ Nhĩ Kỳ chống lại người Kurd ở Syria.
Ở thời điểm hiện tại, những lời đe dọa quân sự của Washington đối với Damascus vẫn đang xoay quanh cáo buộc sử dụng vũ khí hóa học ở Idlib.
Hôm 11/9 Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Jim Mattis đã lên tiếng cảnh báo về một cuộc tấn công mới nhằm vào Syria: “Ở Idlib, chúng tôi đang theo dõi rất chặt chẽ hành động của chính quyền Assad, được hỗ trợ bởi người Iran và người Nga”.
Mỹ tuyên bố sẽ có một cuộc tấn công đáp trả ngay lập tức trong trường hợp chính quyền Assad thực hiện tấn công vũ khí hóa học ở Idlib, bất chấp việc Nga phản đối lời cáo buộc này, cho rằng tất cả chỉ là âm mưu dàn dựng từ phương Tây nhằm tìm cớ không kích.
Trong quan điểm của mình, học giả Kerim Has cho rằng những tuyên bố lùm xùm của Washington về tấn công hóa học trên thực tế không phải xuất phát từ lý do họ quan ngại về vấn đề nhân đạo.
Thay vào đó, "chiến lược của Mỹ chỉ đơn giản là phá vỡ kế hoạch của Nga tại Syria, đồng thời sát cánh với Thổ Nhĩ Kỳ ở Idlib nhằm chia rẽ mối quan hệ Moscow-Ankara", Has nhận định.
