Vì sao 99% số người mắc bệnh đậu mùa khỉ ở Canada là nam giới?

Trước tình hình diễn biến phức tạp của bệnh đậu mùa khỉ trên thế giới, ngày 27/7, Tiến sĩ Theresa Tam, người đứng đầu Cơ quan Y tế công cộng của Canada (PHAC) cho biết, cho đến nay 99% số người mắc bệnh ở nước này là nam giới và trên 36 tuổi.

Tại Canada, hầu hết các trường hợp được báo cáo mắc bệnh là nam giới có quan hệ tình dục đồng giới.

PHAC đã khuyến nghị những người đồng tính nam và song tính thực hành tình dục an toàn và hạn chế số lượng bạn tình, trong bối cảnh dịch bệnh đậu mùa khỉ đang lây lan mạnh. Tiến sĩ Tam cho rằng đợt dịch mà Canada đang trải qua có thể được ngăn chặn bằng cách áp dụng các chiến lược nhắm vào đúng đối tượng mục tiêu - có thể bao gồm một chiến dịch nâng cao nhận thức cộng đồng tập trung vào nam giới đồng tính và song tính, thông qua các tổ chức cộng đồng, cơ sở giáo dục và các ứng dụng hẹn hò như Grindr.

Trước đó, Tổng Giám đốc Tổ chức Y tế thế giới (WHO) Tedros Adhanom Ghebreyesus cho biết, đợt bùng phát bệnh đậu mùa khỉ là một tình huống "bất thường", đủ điều kiện để được coi là tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu.

Từ khi bùng phát dịch đến nay, Canada hiện ghi nhận 745 trường hợp mắc bệnh đậu mùa khỉ, tập trung chủ yếu ở hai tỉnh Quebec và Ontario. Trong khi đó, hơn 16.000 ca bệnh đã được báo cáo trên toàn thế giới. Tiến sĩ Tam cho rằng con số này thấp hơn so với thực tế. Theo PHAC, số ca bệnh trên toàn cầu đã tăng 48% so với tuần trước và căn bệnh này hiện đã lan tới 75 quốc gia.

Ở châu Phi, nơi bệnh đậu mùa khỉ đã tồn tại trong nhiều thập kỷ, bệnh chủ yếu lây lan sang người từ động vật hoang dã bị nhiễm bệnh như động vật gặm nhấm, với các ổ dịch thường không vượt qua biên giới của "Lục địa Đen". Trong khi đó, tại châu Âu, Bắc Mỹ và những nơi khác, bệnh đậu mùa khỉ đang lan rộng ở những người không có mối liên hệ với động vật hoang dã và không đi du lịch đến châu Phi gần đây.

Để kiểm soát và phòng chống dịch bệnh, các quan chức PHAC cho biết, 70.000 liều vắc-xin Imvamune đã được chuyển đến các tỉnh và khoảng 27.000 liều đã được tiêm. Tiến sĩ Tam khẳng định, hiện tại, Canada đã có đủ nguồn cung cấp vắc-xin này. Imvamune là vắc-xin của hãng Bavarian Nordic (Đan Mạch). Bộ Y tế Canada lần đầu tiên phê duyệt vắc-xin này vào năm 2013 để chủng ngừa bệnh đậu mùa. Bảy năm sau, Bộ Y tế Canada đã mở rộng phê duyệt vắc-xin này để chống lại bệnh đậu mùa khỉ. Tiến sĩ Tam đã kêu gọi các nhóm dễ bị tổn thương, chẳng hạn như nam giới quan hệ tình dục đồng giới, đi tiêm phòng để hạn chế sự lây lan.

Giống Canada, ở Anh 99% bệnh nhân đậu mùa khỉ ở Anh là nam giới đồng tính. Cụ thể hôm 13/6, các quan chức y tế Anh cho biết, nước này đã trở thành nơi bùng phát bệnh đậu mùa khỉ lớn nhất thế giới ngoài châu Phi - nơi bệnh lưu hành. Cơ quan An ninh Y tế của Vương quốc Anh (UKHSA) cho biết, đến thời điểm này họ đã ghi nhận 470 trường hợp mắc bệnh đậu mùa trên khắp đất nước, với phần lớn là nam giới đồng tính hoặc lưỡng tính.

Các nhà khoa học cảnh báo rằng bất kỳ ai, bất kể khuynh hướng tình dục nào, đều dễ bị nhiễm bệnh đậu khỉ nếu họ tiếp xúc gần với người bị bệnh hoặc quần áo hoặc ga trải giường của họ. Theo số liệu của Vương quốc Anh, 99% trường hợp mắc bệnh cho đến nay là ở nam giới và hầu hết là ở London.

Theo Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), bệnh mùa đậu khỉ chủ yếu lây lan qua tiếp xúc da kề da khi quan hệ tình dục. Thống kê cho thấy, nam giới quan hệ tình dục đồng giới có nguy cơ cao nhất trong đợt bùng phát hiện nay, bởi phần lớn sự lây truyền xảy ra trong cộng đồng đồng tính nam. Tuy nhiên, WHO và CDC đã nhấn mạnh, bất kỳ ai cũng có thể mắc bệnh đậu mùa khỉ, không riêng một khuynh hướng tình dục nào.

Các nhà khoa học ở Tây Ban Nha và Italy đã phát hiện DNA của virus đậu mùa khỉ trong tinh dịch những bệnh nhân dương tính. Dù vậy, họ vẫn chưa rõ liệu virus có thể lây lan qua tinh dịch khi quan hệ tình dục hay không. Các nhà khoa học Tây Ban Nha cũng phát hiện, DNA của bệnh đậu mùa khỉ trong mẫu nước bọt. Họ không rõ liệu virus có thể lây lan khi mọi người bị nhiễm bệnh mà không có triệu chứng hay không.

Tiến sĩ Rosamund Lewis, chuyên gia về bệnh đậu mùa khỉ hàng đầu của WHO, cho biết 99% tổng số ca bệnh đậu mùa khỉ bên ngoài châu Phi xuất hiện ở nam giới. Trong số đó, 98% ca bệnh liên quan đến người có quan hệ tình dục đồng giới, chủ yếu là những người có nhiều bạn tình, "tình một đêm"...

WHO kêu gọi các nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe theo dõi chặt chẽ những triệu chứng có thể xuất hiện như phát ban, sốt, sưng hạch bạch huyết, đau đầu, đau lưng, đau cơ và mệt mỏi; đồng thời cung cấp xét nghiệm cho bất kỳ ai có triệu chứng này.

Virus đậu mùa khỉ đã được phát hiện bên ngoài cộng đồng đồng tính nam, nhưng đến nay sự lây truyền vẫn còn thấp. CDC cũng đã xác nhận hai trẻ em đầu tiên mắc đậu mùa khỉ.

WHO và CDC đã nhiều lần lên tiếng chống lại việc kỳ thị nam giới đồng tính và song tính, đồng thời nhấn mạnh tầm quan trọng của việc truyền thông về cách thức lây lan của virus nhằm giúp nhóm có nguy cơ cao nhất hiểu rõ, bảo vệ sức khỏe.

Tổng giám đốc WHO Tedros Adhanom Ghebreyesus cảnh báo kỳ thị và phân biệt đối xử là những vi phạm nhân quyền, làm suy yếu phản ứng của sức khỏe cộng đồng với làn sóng bùng phát đậu mùa khỉ. Ông kêu gọi chính phủ các nước bảo vệ các quyền cơ bản của cá nhân khi họ phản ứng vì mắc bệnh.

Tính đến 24/7, đã có hơn 16.000 ca bệnh đậu mùa khỉ được phát hiện tại 75 quốc gia trên thế giới, trong đó có 5 ca tử vong.

Đợt dịch này, các ca bệnh được báo cáo chủ yếu là người đồng giới nam, lưỡng giới với tỉ lệ 99% ở các nước Anh, Tây Ban Nha, Mỹ, Canada; hoặc nhóm có quan hệ đồng giới nam ở thành thị, những người tham gia trong nhóm mạng xã hội, tình dục ở châu Âu, Bắc Mỹ.

Virus gây bệnh có hai nhánh Trung Phi và Tây Phi, trong đó nhánh Trung Phi thường gây bệnh nặng và có khả năng lây lan nhanh hơn.

Hôm 23/7, WHO đã công bố đậu mùa khỉ là sự kiện y tế khẩn cấp toàn cầu.

Trúc Chi (t/h theo TTXVN, Vnexpress, Phụ Nữ)