Quan hệ Nga-Mỹ ở Syria đang không đi theo kỳ vọng ban đầu.
Nga gặp khó
Nga sẽ khó thành công trong việc tách các quốc gia châu Âu khỏi chính sách của Mỹ tại Syria, cũng như sẽ gặp nhiều khó khăn trong việc bắt đầu nỗ lực chuyển tiếp chính trị và tái thiết.
Theo The National, Tổng thống Nga Vladimir Putin đang cố gắng thuyết phục người châu Âu, đặc biệt là Đức và Pháp, rằng lợi ích của họ sẽ phải song hành với cam kết tái thiết Syria nếu không muốn đối mặt với viễn cảnh khủng hoảng tị nạn mới.
Tuy nhiên, vấn đề phức tạp hơn nhiều so với những gì Moscow tưởng tượng, bởi vì ngay cả khi người châu Âu bằng cách nào đó chấp nhận điều này, họ cũng không thể đáp ứng được với Nga, bởi có quá nhiều thứ đe dọa họ.
Trong trường hợp Đức, Pháp đồng ý quan điểm với Nga về việc chấp nhận chính quyền Tổng thống Bashar Al Assad tiếp tục lãnh đạo đất nước, họ sẽ bị rơi vào tình thế mâu thuẫn có thể làm sứt mẻ quan hệ với Washington.
Ngoài ra, nhiều người ở châu Âu ngoan cố muốn chính quyền Bashar Al Assad phải rời bỏ quyền lực sẽ gây áp lực lên chính quyền Tổng thống Emanuel Macron và Thủ tướng Angela Merkel.
Về phần mình, Moscow lo ngại rằng các điều kiện của Mỹ là một nỗ lực cố ý để khiến Nga bị mắc kẹt trong vùng vũng lầy của Syria với việc quân đội phải triển khai lâu dài tại đây làm gia tăng chi phí.
Các quan chức Nga cảm thấy thất vọng vì Tổng thống Mỹ Donald Trump dù đã đồng ý nhiều lần trước đó với Tổng thống Putin, nhưng lại không ngăn cản được áp lực từ các quan chức cấp cao trong chính quyền và Lầu Năm Góc trong việc ban hành một chính sách gắt gao hơn đối với Nga, Syria và Iran.
Tờ The National nhận định, nỗ lực của Mỹ hiện tại là ngăn chặn vai trò của Nga trong tư cách người bảo trợ tương lai của Syria, làm tổn hại đến chiến thắng trong tầm tay của ông Assad và lợi dụng cái cớ sự mở rộng của Iran tại Syria để chống lại sự hiện diện của nước này trong khu vực.
Theo đà phát triển này, quan hệ Mỹ-Nga đã vấp phải một thử thách lớn và "thỏa thuận" tích cực được chào đón trước đó giữa ông Putin và ông Trump về một giải pháp bình ổn Syria đang bị vướng trong “lưới nhện” Iran.
Mặc dù điều này có thể đẩy Nga đến gần Iran và Thổ Nhĩ Kỳ hơn nhưng điều đó không làm thay đổi được nhiều tình hình ở quốc gia Trung Đông bị chiến tranh tàn phá.
Chọn lọc của người Mỹ
Iran tiếp tục là cái cớ để Mỹ làm khó Nga ở Syria.
Chìa khóa cho một thỏa thuận giữa Mỹ với Nga sẽ được làm rõ bởi cố vấn an ninh quốc gia Mỹ John Bolton - người đang nỗ lực cho một sự đảm bảo của Nga trong việc loại bỏ lực lượng Iran ra khỏi Syria.
Có thể Moscow sẽ sẵn sàng ngồi cùng thuyền với Mỹ nhưng các chi tiết về thỏa thuận có thể sẽ khiến Điện Kremlin không đồng ý.
Ông Bolton không yêu cầu Moscow hợp tác với Washington trong một kế hoạch quy mô để loại bỏ Iran ra khỏi quốc gia Trung Đông. Thay vào đó, Moscow được đề nghị buộc phải rời khỏi liên minh chiến lược với Iran ở Syria, một yêu cầu cho đến nay đã chứng minh là một cái giá quá cao mà người Nga không muốn trả.
“Nhu cầu của Mỹ được phóng đại quá mức”, The National dẫn lời một quan chức cấp cao của Nga bình luận. "Người Mỹ cần phải khiêm tốn hơn". Quan chức này mô tả tình trạng hiện tại của Nga với Mỹ là “không tốt”
Ông đề cập đến vô số vấn đề mâu thuẫn nổi bật, bao gồm việc mở rộng NATO, thỏa thuận hạt nhân, khác biệt quan điểm về vấn đề khủng bố và xung đột ở Ukraine, Syria và Trung Đông.
Thêm vào đó, Mỹ cũng đang bị đặt câu hỏi về mục đích và tham vọng của mình. Mỹ được cho là muốn thúc đẩy dân chủ và bị hoài nghi về việc làm tổn hại đến chủ quyền của các quốc gia khác.
Những nghi ngờ của Nga về động cơ của Mỹ đang ngày càng tăng cao cùng với những mâu thuẫn giữa hai cường quốc đã tăng lên gần đây. Washington theo đuổi các biện pháp trừng phạt để áp đặt chính sách của mình và thậm chí có thể tạo ra một trật tự kinh tế và chính trị mới. Những cường quốc khác không làm điều đó đang bị đẩy lùi lại phía sau, bao gồm cả Nga.
Quan điểm của Nga cho rằng cách tiếp cận của Mỹ ở Syria vẫn còn chút gì đó về mục tiêu “thay đổi chế độ”, một quan chức Nga cho biết. Các quan chức Mỹ cũng tuyên bố quá trình chuyển đổi ở Syria phải đồng nghĩa với việc bàn giao quyền lực cho phe đối lập.
Người Nga bảo vệ Iran trong việc xem xét những chiến binh cực đoan dòng Sunni là những kẻ khủng bố, trong khi người Mỹ lại thêm vào danh sách Iran và các lực lượng dân quân mà nước này ủng hộ mới là hiểm họa.
Đây là một sự khác biệt lớn kể từ khi Tổng thống Trump bước vào Nhà Trắng, trong đó Nga đang ủng hộ người Shiite và Mỹ thể hiện một sự hậu thuẫn vững chắc cho người Sunni.
Trước đây, lập trường của Mỹ về việc ủng hộ Sunni và Shiite trong suốt nhiều thập kỷ xung đột ở khu vực Ả Rập và Hồi giáo không thực sự nghiêng hẳn về một bên như vậy.
Có thể nói, tình trạng quan hệ Mỹ-Nga đang khiến Moscow lo lắng nhiều thay vì Washington, đặc biệt khi chính quyền Putin đang nhìn vào chương trình nghị sự thành công của ông Trump trên toàn thế giới.
Những điều này bao gồm giải quyết xong vấn đề Triều Tiên, một thỏa thuận NAFTA được thương lượng lại và thúc đẩy các đồng minh châu Âu của NATO tăng cường chi tiêu quốc phòng. Trong nước, nền kinh tế Mỹ đang bùng nổ và ứng cử viên của ông Trump cho vai trò Thẩm phán Tòa án tối cao Brett Kavanaugh đã gần như được xác nhận.
Nhóm chính sách đối ngoại của ông Trump bây giờ đã đồng nhất và có thể phối hợp một cách chiến lược. Mặc dù có lập trường quyền đoán, đội ngũ này được kỳ vọng sẽ mở cửa nhiều hơn mối quan hệ với Nga, bởi vì họ nhìn nhận Moscow là một đối tác tiềm năng hơn là một đối thủ.
Dẫu vậy, với định hướng “nước Mỹ trên hết”, chính quyền Trump đồng nhất hiện tại sẽ chọn lọc một cách rõ ràng điều gì cần hợp tác, điều gì cần phải cạnh tranh một cách sòng phẳng với người Nga để bảo vệ lợi ích của mình.
