Đáng ra, các cháu phải được hưởng một cuộc sống vui chơi và học hành tốt hơn thay vì phải theo mẹ vào trại giam. Những đứa trẻ ấy là con của những nữ phạm nhân đang thụ án tại trại giam Quyết Tiến, thuộc Tổng cục VIII, bộ Công an.
Những "con cò bé bé" sau cánh cửa buồng giam
Ngược đường từ TP. Tuyên Quang về Quyết Tiến cũng chỉ chừng mười mấy cây số, đường ven sông Lô, người vắng, những nóc nhà thưa thớt tạo nên cảm giác của một cuộc sống cách biệt. Dọc đường đi, chúng tôi được trung tá Nguyễn Thành Lương, Đội trưởng Đội hồ sơ và nghiệp vụ giới thiệu sơ qua về tình hình của trại. Hiện tại Quyết Tiến có hơn 4.200 phạm nhân với đủ các tội danh khác nhau.
Trong đó, có một số trường hợp được Ban Giám thị trại đặc biệt quan tâm bởi có con nhỏ đi kèm. Vì điều kiện gia đình bên ngoài không cho phép, không có người thân chăm sóc, nuôi dưỡng nên các cháu buộc phải theo mẹ vào trại.
Hình ảnh ngây thơ, đáng yêu của những đứa trẻ phải theo mẹ vào trại khiến chúng tôi chạnh lòng.
Theo tìm hiểu của chúng tôi, hiện nay trong phân trại số 2 có tới 7 cháu nhỏ đang được chăm sóc. Có cháu được sinh ra tại trại trong thời gian mẹ thụ án, có cháu được đưa lên sau vì người nhà không có điều kiện chăm sóc, cũng có cháu vì tàn tật nặng, buộc phải theo mẹ... Mỗi cháu là một hoàn cảnh, vì cha mẹ mắc tội mà phải vào theo, cách ly với cuộc sống bên ngoài. Các cán bộ, chiến sĩ trong trại đã cố gắng hết sức để các cháu được chăm sóc, phát triển đầy đủ nhất.
Đi qua hai lượt cửa sắt của phân trại số 2, chúng tôi đã nghe thấy tiếng trẻ nói bi bô. Mới chỉ nhìn qua, khó ai có thể tin được đây là một nhà trẻ nằm trong khuôn viên trại giam. Ngôi nhà nằm tách biệt một khoảng sân rộng với khu giam giữ phạm nhân. Điều khiến chúng tôi tò mò đầu tiên là một phụ nữ trung niên ôm một đứa trẻ còn ẵm ngửa trên tay, ngồi thui thủi một góc chân cầu thang đối diện nhà trẻ. Theo giới thiệu, cháu bé tên A Long mới sinh cách đây chừng 3 tháng. Mẹ cháu là phạm nhân Giàng Thị Chảo. Thấy chúng tôi bước vào, phạm nhân Chảo cúi gằm mặt, gần như không muốn tiếp chuyện, ôm con lặng lẽ tránh cái nhìn của những người xung quanh. Đứa trẻ vẫn ngủ ngon trên tay mẹ, bất giác, nở một nụ cười mơ hồ trong giấc mơ khiến chúng tôi phải quay mặt đi...
Đang trong giờ lao động cải tạo nên chỉ có các cháu với hai bà mẹ và cũng là "cô giáo" của lớp học. Nhìn thấy có người lạ đi cùng các cô chú quản giáo, các cháu ùa ra chào, gọi đúng tên từng vị quản giáo. Có cô chú trêu "gọi sai rồi", cháu gái tên Gia Linh nghiêng mặt hỏi: "Linh gọi đúng rồi mà" khiến mọi người phì cười. Nói rồi, Gia Linh lần lượt giới thiệu từng bạn một trong nhà trẻ, từng em, từng anh, từng bạn: "Bạn Mỡ này, em Đạt này, anh Luân này, em Long ở kia, em Tí này"... Giới thiệu xong, bé Linh không quên chỉ vào bên trong và bảo: "Ở trong nhà là anh Tuấn".
Nhìn theo tay Gia Linh, chúng tôi thấy một cậu bé nằm trên chiếc đệm cũ đặt ngay giữa phòng. Nhìn cháu thật khó đoán được tuổi vì chân tay lộc ngộc, co quắp, miệng ú ớ không ra tiếng. Năm nay Tuấn đã 13 tuổi và có gần mười năm theo mẹ vào trại. Tuấn bị bệnh bại liệt, teo não bẩm sinh, chỉ có thể nghe và hiểu người khác nói chứ không thể nói được. Trước khi gặp chúng tôi, Tuấn mới lên cơn co giật, miệng rớm máu do tự cắn vào mình. Tuy Tuấn đã quá tuổi quy định cho phép nhưng vì không có người nhà nhận chăm sóc, lại bị tàn tật nặng nên cán bộ trại đành phải chấp nhận để cháu ở lại với mẹ. Phạm nhân Yến, mẹ Tuấn, phạm tội buôn bán trái phép ma tuý, bị bắt cùng đợt với chồng. Vợ bị tuyên án 13 năm tù, chồng 15 năm, năm ngoái bố cháu mới qua đời vì suy giảm sức khoẻ do hội chứng của căn bệnh thế kỉ - AIDS.
Gia Linh gần như "thủ lĩnh" của các bạn, thấy mẹ bảo thử biểu diễn cho các cô chú xem, cháu lập tức quay sang hỏi: "Linh không hát đâu, Linh chuẩn bị để lát nữa Linh biểu diễn cơ". Miệng nói vậy nhưng Linh cũng ra vẻ sửa soạn trang phục rồi đứng hát. Nhìn cháu miệng líu lô hát "Con cò bé bé", tay làm điệu múa, chúng tôi cũng phải bật cười khi nước mắt chưa ngừng rơi. Không chỉ múa, hát, Gia Linh còn chỉ đạo cho các bạn biểu diễn theo: "Mỡ này, em Đạt nữa, múa theo Gia Linh đi, cả anh Luân nữa chứ". Thấy chúng tôi ngạc nhiên, anh Tuấn, cán bộ phụ trách cười: "Chẳng có thầy cô nào dạy các cháu cả, chỉ có các cô chú quản giáo và các mẹ ở đây. Các cháu xem tivi rồi tập múa, tập hát trong sự cổ vũ của mọi người thôi chị ạ".
Trại giam vắng lặng, chỉ có tiếng bé Gia Linh hát và tiếng bi bô phụ hoạ của các bạn, thỉnh thoảng xen lẫn tiếng ho hắng của một em bé cạnh đó.
Ước mơ tội nghiệp
Nghe các cháu nói nhiều, thấy sự khao khát bên ngoài của các cháu cũng mãnh liệt lắm. Bé Gia Linh, con của phạm nhân tên Huyền, biết sắp tới ngày mẹ mãn hạn tù, sắp được trở về với cuộc sống bên ngoài xã hội thì phấn chấn hẳn. Thấy cháu khoe với các bạn sẽ được bố cho đi siêu thị, mua nhiều quần áo đẹp, được đi thi hát, anh chị em cán bộ cũng thấy vui theo.
Theo mẹ vào trong trại giam, các cháu cũng sớm ý thức được việc mất tự do là gì. Thấy mẹ nói đùa với bạn tù sau khi ra trại sẽ kiếm đường làm ăn, Linh liền nói với mẹ: "Được ra tù rồi, mẹ lại bán ma tuý rồi lại bị bắt, mẹ làm con cũng phải vào tù theo à?" khiến những người xung quanh phải giật mình. Môi trường phức tạp mà các cháu sống, xung quanh với đầy đủ các tội danh, từ giết người cướp của, lừa đảo đến buôn bán ma tuý, mại dâm,... nên khó tránh khỏi ảnh hưởng xấu.
Cũng may, trong môi trường thiếu thốn lại phức tạp như vậy, các cháu vẫn rất ngoan, khoẻ mạnh và ít ốm đau, có điều thường già dặn hơn nhiều so với trẻ em cùng lứa tuổi bên ngoài. Ý thức về cái tốt, cái xấu, cái nên, cái không nên cũng rõ ràng hơn, có điều sau khi trở lại với xã hội, việc giáo dục của gia đình sẽ có tính chất quyết định tới sự phát triển tâm lý của các cháu.
Phần lớn các cháu đều được sinh ra ở trong trại, có cháu thỉnh thoảng còn được người nhà đến thăm, tiếp tế. Có cháu từ khi sinh ra đến lúc được chuyển đi không hề biết tới người nhà nên Ban Giám thị trại giam cũng cố gắng tạo điều kiện để các mẹ chăm sóc cháu tốt hơn. Nhiều khi có đồng quà, tấm bánh các cô chú quản giáo đều để dành phần các cháu. Những dịp lễ tết, các cô chú cũng hết sức nâng niu, mang quà từ nhà lên cho.
"Các cháu cũng bằng tuổi con cháu của mình ở nhà thôi, trẻ con đâu biết gì. Chúng tôi cũng muốn các cháu được biết Trung thu - Tết thiếu nhi là gì", thiếu tá Tấp tâm sự. Biết mình được nâng niu, yêu mến nên các cháu cũng quyến luyến các cô chú cán bộ nhiều. Mỗi ngày, phải tiếp xúc tới hàng trăm phạm nhân với đủ các tội danh khác nhau nhưng khi nghe các cháu bi bô hát, được các cháu quàng vai bá cổ thơm cũng là một trong những niềm vui của cán bộ trại giam.
Vui nhất với anh chị em cán bộ vẫn là lúc các cháu được rời trại. Cho dù nhiều cháu rất đáng yêu và tình cảm khiến mọi người phải lưu luyến một thời gian dài nhưng anh chị em chiến sĩ cũng thấy mừng vì các cháu sớm được hoà nhập với xã hội. Chúng tôi cũng thầm chúc cho các cháu sẽ được hạnh phúc khi đón nhận mùa xuân của cuộc đời.
| Theo thiếu tá Nguyễn Thị Tấp, Đội phó đội Giáo dục - hồ sơ trại giam Quyết Tiến thì việc quản lý cũng như đảm bảo sức khoẻ cho các cháu luôn được đặc biệt quan tâm. Trong nhiều năm công tác phụ trách khu vực phạm nữ, thiếu tá Tấp cũng đã chứng kiến nhiều cháu nhỏ với hoàn cảnh gia đình khác nhau. Có những cháu hết thời gian cho phép ở trại, được chuyển đi đến các trung tâm bảo trợ xã hội hoặc trở về với gia đình ở bên ngoài cũng khiến anh chị em cán bộ chiến sĩ thấy nhớ vì cháu rất tình cảm và đáng yêu. Bản thân cũng là những người mẹ, người cha trong gia đình nên khi tiếp xúc với các cháu, anh chị em chiến sĩ không tránh khỏi chạnh buồn. Vì cha mẹ có tội mà các cháu cũng bị ảnh hưởng theo. Có những cháu chưa từng biết tới cuộc sống bên ngoài song sắt. Những thứ như sở thú, nhà trẻ, siêu thị,... các cháu chỉ được biết tới qua màn ảnh ti vi và qua lời các mẹ, các cô, các bác. |
Đỗ Huệ - Chí Công
Kỳ 2: “Mẹ ơi khi nào mình ra khỏi buồng số 25?”
