Nằm lọt thỏm giữa những ngôi nhà cao tầng trên đường Trần Hưng Đạo B, khu thương xá Đồng Khánh (Q.5, TP.HCM) là một quán chè nhỏ, đã tồn tại hơn 70 năm nay, được truyền qua 4 thế hệ của một gia đình. Quán chè đã trở thành địa điểm quen thuộc của nhiều người dân Sài thành, bởi không chỉ với phong cách phục vụ chu đáo nhiệt tình mà còn nổi tiếng với những món chè mang đậm hương vị của người Hoa.
Chị Lý Thanh Hà đang bán chè
Quán chè mang tên Châu Giang nhưng người dân nơi đây vẫn thường quen gọi với cái tên "quán chè nhà đèn". Chủ của quán chè hiện nay là chị Lý Thanh Hà, cháu gọi người tạo ra quán chè này từ những năm 30 của thế kỷ trước là cụ. Năm 1936, bà Phùng Hạnh Phan hồi đó còn là một cô gái trẻ, do chiến tranh xảy ra liên miên nên các thành viên trong gia đình lần lượt ra đi, chỉ còn lại một thân một mình nên cô quyết định từ Quảng Đông (Trung Quốc) sang Việt Nam để lánh nạn. Trong lúc đi sang Việt Nam, cô gặp một đứa trẻ lạc nên nhận làm con nuôi và đặt tên là Lý Ái Quỳnh.
Chân ướt chân ráo sang Việt Nam, không tiền bạc, không nghề nghiệp, bà cùng người con gái làm nhiều nghề để kiếm sống từ Hà Nội rồi ra đến Hải Phòng. Sau nhiều năm bôn ba ở miền Bắc, bà dành dụm được chút vốn liếng cùng cô con gái đi tàu thủy từ Hà Nội xuôi vào miền Nam để tìm đường lập nghiệp.
Vào Sài Gòn, mọi thứ đều là con số không đối với mẹ con bà. Cái đói hoành hành, mẹ con bà sống lay lắt ngoài lề đường, xin làm đủ mọi nghề để lấy cái ăn sống tạm qua ngày. Những ngày tháng lang thang ở ngoài đường, bà thấy các quán ăn đều rất đông khách nên manh nha nghĩ đến chuyện kinh doanh đồ ăn.
Sau một thời gian làm làm việc, bà tích cóp được một số tiền nhỏ và bắt đầu công việc kinh doanh của mình. Bà nấu một nồi chè đậu xanh theo cách của người mẹ ngày trước vẫn thường hay nấu cho bà ăn hồi còn ở Quảng Đông, rồi ngồi bán ở góc đường Tống Đốc Phương (nay là ngã tư Châu Văn Liêm - Nguyễn Trãi) bán cho những người trong khu phố.
Món chè của bà bắt đầu được người dân trong khu phố biết tới. Sau một thời gian bán ở góc phố có chút vốn liếng, bà mua một chiếc xe đẩy và thuê một căn nhà nhỏ để ở cho tiện công việc bán hàng. Mỗi chiều tối, bà Phan cùng cô con gái đẩy xe chè đi bán, với thực đơn ngày càng nhiều món nên đi tới đâu là có người ra mua hàng tới đó.
Công việc làm ăn đang phát triển tốt thì chính quyền Pháp lúc bấy giờ truy quét gắt gao những người bán hàng rong. Thấy khoảng trước sân biến áp còn trống, bà liền đẩy xe chè vào đó, xếp mấy chiếc ghế ra cho khách ngồi ăn. 70 năm qua, chiếc xe chè ngày nào vẫn đông khách ra vào ở chính trạm biến áp cũ ngày xưa.
Bà Phan già yếu qua đời, người con gái nuôi tiếp tục công việc kinh doanh của người mẹ để lại. Cứ thế, những thế hệ nối tiếp được sinh ra, trưởng thành từ xe chè nhỏ và nối tiếp công việc truyền thống của gia đình. Chị Lý Thanh Hà đã thay mẹ phụ trách quán chè Châu Giang từ hơn 10 năm nay.
Chị kể, ngày trước khi còn bé, chị thường chạy theo mẹ ra quán chơi. Lớn lên một chút, chị bắt đầu được mẹ dạy từ việc chọn mua nguyên liệu đến cách chế biến từng món chè. Từ những món cơ bản, chị Hà tìm hiểu thêm nhiều công thức mới để làm phong phú thực đơn. Những bí quyết gia truyền ấy được chị giữ gìn, không truyền dạy cho bất cứ ai bên ngoài dòng họ, dù nhận được nhiều lời đề nghị hấp dẫn.
"Quán chè nhà đèn" hàng ngày mở cửa từ 4h chiều đến 12h đêm, vẫn giữ nguyên giờ bán từ 70 năm trước. Thực đơn hiện nay có hơn 20 món chè mang đậm hương vị của người Hoa. Những tên món như linh cao, hoài sơn hay sự kết hợp của bách quả, bo bo, tàu hủ ky và trứng cút tạo ra những hương vị độc đáo.
Chị Kim Anh là một khách quen ở quán chè nhiều năm nay cho biết, chiều tối những ngày, rảnh chị lại dẫn các con chị ra ăn chè. Chè ở đây rất ngon, giá lại rẻ và đặc biệt được làm từ nhiều loại thảo dược rất tốt cho sức khỏe nên gia đình chị thường xuyên đến thưởng thức.
Thế Quyết
