Theo thông tin từ Cục Hải quan TPHCM, hiện có 1.382 container của hơn 30 hãng tàu vận chuyển nhập khẩu đang nằm ở cảng Cát Lái từ năm 2017 đến nay không đủ điều kiện nhập khẩu, vì chứa hàng cấm nhập (rác thải) vẫn chưa xử lý được.
Hàng nghìn container chứa phế liệu chủ yếu là nhựa, bao bì các loại chưa băm cắt, lẫn tạp chất; vỏ xe cũ, rác thải... có mùi hôi thối, tồn đọng nhưng chủ hàng không đến nhận, nguy cơ gây ô nhiễm môi trường ngày càng lớn.
Để giải quyết vấn đề này, ngày 19/5/2020, Tổng Cục Hải quan có văn bản (số 3230) yêu cầu cục hải quan ở địa phương thông báo cho các hãng tàu buộc tái xuất khỏi lãnh thổ Việt Nam. Sau đó, Cục Hải quan TPHCM đã giám định và xác định có hơn 2.000 container hàng hóa tại tất cả các cảng tại TPHCM không đủ điều kiện nhập khẩu, buộc phải tái xuất, nhưng chỉ có một vài hãng tàu tái xuất 50 container.
Do các hãng tàu không tái xuất phế liệu như yêu cầu nên ngày 22/1/2021, Tổng Cục Hải quan yêu cầu lập biên bản vi phạm hành chính đối với hãng tàu về hành vi đưa hàng hóa thuộc danh mục cấm nhập khẩu vào Việt Nam và buộc các hãng tàu tái xuất hoặc đưa hàng hóa ra khỏi lãnh thổ Việt Nam. Trong trường hợp các hãng tàu không tái xuất được thì rác ngoại này phải tiêu hủy. Chi phí tiêu hủy,hãng tàu phải chịu. Đơn vị được tiêu hủy phải đảm bảo có đủ điều kiện theo thông báo của Bộ Tài nguyên và Môi trường.
Đến nay, đã có 6 trong tổng số trên 30 hãng tàu đồng ý tái xuất hàng phế liệu tồn đọng. Mới đây nhất, hãng tàu Cosco và ST Line tái xuất 381 container (Cosco tái xuất 340 container, ST Line tái xuất 41 container). Hiện tại, có hai hãng tàu khác cũng đang tiến hành các thủ tục để tái xuất 13 container phế liệu không đủ điều kiện nhập khẩu. Tuy nhiên, nhiều hãng tàu cho rằng, họ cũng chỉ là nạn nhân, đang phải gánh chịu nhiều thiệt hại từ hành vi nhập khẩu của các chủ hàng.
Hiện tại, Cục Hải quan TPHCM tiếp tục phối hợp với Tổng Công ty Tân Cảng và các đơn vị liên quan tiếp tục đẩy nhanh việc tái xuất các lô hàng phế liệu không đủ điều kiện nhập khẩu, hàng cấm nhập vào Việt Nam để giải tỏa mặt bằng và để trả vỏ container cho đơn vị khác khai thác. Theo kế hoạch, việc tái xuất các container rác sẽ hoàn thành vào tháng 6 năm 2021.
Cơ quan Hải quan đã lập biên bản vi phạm và gửi thư mời các hãng tàu ngày 12/4 đến nhận quyết định áp dụng biện pháp khắc phục hậu quả, buộc tái xuất trong vòng 30 ngày. Nếu quá thời gian 30 ngày mà các hãng tàu này không chịu tái xuất hàng phế liệu ra khỏi lãnh thổ Việt Nam thì Cục Hải quan TPHCM sẽ lập biên bản, thống kê các mặt hàng, hãng tàu để báo cáo và đề nghị Tổng cục Hải quan, Bộ GT-VT áp dụng các biện pháp chế tài mạnh hơn.
