Sau kỳ nghỉ Tết là thời điểm cá trích bắt đầu vào mùa và được nhiều người biết đến. Loài cá này thường được tìm thấy ở khu vực biển của miền Trung Việt Nam, được xem như một đặc sản của vùng. Cá trích, dù là tươi hay đã được nướng, hiện được bán trên các trang thương mại điện tử và tại các chợ trong các khu chung cư, với giá có thể cao đến 100.000 đồng mỗi kilogram.
Cá trích là loại cá có kích thước nhỏ và nhiều xương nên trước kia mọi người không quan tâm đến loài cá này, thường được bán với giá thấp tại chợ. Đôi khi, cá không bán hết thậm chí còn được cho không. Bởi vậy, thường gọi cá trích là “cá của những nhà nghèo”.
Tuy nhiên, tại Hà Nội hiện nay, việc tìm mua cá trích không phải dễ. Chính vì thế, mỗi khi thấy có người bán cá trích trên mạng, nhiều người lập tức đặt hàng ngay. Dù nhỏ bé, cá trích lại có thịt trắng, mùi thơm dễ chịu và vị béo ngậy, không hề tanh khi thưởng thức.
Là người sinh ra ở vùng biển miền Trung, anh Hoàng Hà (hiện đang sống ở Hà Đông, Hà Nội) chia sẻ với Tri thức & Cuộc sống: "Hồi bé thích nhất là ăn cá trích nướng. Những con cá nướng thơm lừng rồi lóc vảy, gỡ 2 bên thân cá, chấm với muối tiêu chanh. Miếng cá trắng ngần, vừa bùi vừa béo, ngọt lừ trong miệng, ăn no mà không ngán. Hay những nồi cá trích kho đến khi xương mềm rục, ăn với cơm nguội cũng hấp dẫn.
Khoảng 2 năm nay tôi bất ngờ khi thấy cá trích được bán ở chợ mạng, chợ chung cư. Không nghĩ là món cá của tuổi thơ giờ lại được ưa chuộng ở thành phố. Thấy cô hàng xóm bán ở chợ chung cư đắt khách lắm, mẻ nào ra cũng hết veo. Cá nướng thì về chỉ cần nướng lại là ăn được luôn, còn cá tươi đã được làm sạch đóng túi zip chỉ cần rửa qua đem chế biến".
Hiện trên thị trường, cá trích tươi sau khi được làm sạch và đóng gói trong túi zíp, đông lạnh để bảo quản, đang được bán với giá khoảng 70.000 đến 90.000 đồng mỗi kilogram, 1 kilogram thường có từ 10 đến 12 con. Ngoài ra, cá trích nướng cũng có giá bán vào khoảng 100.000 đồng mỗi kilogram.
Bán hải sản biển ở chợ Ngã Tư Sở (Hà Nội), anh Thắng cho biết cứ đến mùa mỗi ngày anh bán đến vài yến cá trích. "Loại cá này tôi lấy từ bãi ngang huyện Diễn Châu (Nghệ An), đảm bảo cá rất chất lượng, con nào con nấy tươi rói. Nếu trước đây cá trích chỉ nhà nghèo biết đến thì giờ đây nhà giàu cũng tìm mua. Những người đã ăn lần đầu chắc chắn sẽ tìm đến mua lần 2, lần 3...", anh Thắng cho hay.
Theo anh Thắng, mùa cá trích thường bắt đầu từ độ đầu ra Tết cho đến cuối hè, nhưng rộ nhất vẫn là vào khoảng từ tháng 3 hàng năm. Thời điểm này, ngư dân vùng biển miền Trung ra khơi từ sớm, chuyến nào về cũng đầy ắp tôm cá, trong đó có cá trích. Người dân ở nơi đây coi cá trích là lộc trời bởi thứ cá này mang lại thu nhập đáng kể cho họ.
Theo tìm hiểu, cá trích có thịt thơm, vị béo, có thể làm thành các món gỏi cá trích, cá trích nướng than, cá trích rán, hấp, luộc... hoặc được sử dụng làm nguyên liệu để sản xuất nước mắm.
Không chỉ là thực phẩm thơm ngon, giống như nhiều loại cá biển nói chung cá trích có nhiều lợi ích đối với sức khỏe.
Theo Đông y, cá trích vị ngọt, tính bình, không độc, tác dụng khai vị ấm trung tiêu, hòa 5 tạng, nấu canh hay kho ăn cũng ngon. Dùng rất tốt cho người hư nhược, tỳ khí hư ăn kém, trẻ em còi, thai nhi chậm phát triển, người già sa sút trí tuệ, ngăn ngừa tim mạch huyết áp, gân xương yếu, khí huyết hư dùng đều tốt. Sau đây là một số món ăn thuốc từ cá trích được lương y Minh Phúc chia sẻ trên Sức khỏe & Đời sống.
Cá trích kho nghệ: cá trích, thịt giò heo, nghệ, mía, gừng, dầu ăn, gia vị, mắm, muối kho nhừ ăn. Tác dụng bổ tỳ vị. Chữa chứng mệt mỏi, ăn kém, nhức mỏi, chóng mặt, huyết áp thấp, gầy sút, gân xương yếu, phụ nữ sau sinh thiếu sữa.
Sườn nấu cá trích: cá trích, sườn heo, cà chua, cà rốt, khoai tây, hành tây, dầu ăn, gia vị vừa đủ hầm nhừ ăn. Tác dụng chữa tỳ vị khí hư. Thích hợp với người ăn kém, trẻ em còi, người già suy giảm trí tuệ.
Món cá trích sốt cà: cá trích hộp, cà chua, hành tây, rau xà lách, dầu ăn, đường, mắm, gia vị vừa đủ nấu sốt ăn. Tác dụng bổ hư kiên tỳ khai vị. Dùng tốt cho người suy nhược, ăn kém, chóng mặt, huyết áp thấp, ngăn ngừa tim mạch, huyết áp, trí nhớ giảm.
Gà nấu cá trích: cá trích hộp, thịt gà, hành tây, cà rốt, mắm, muối, gia vị vừa đủ nấu ăn. Tác dụng bổ khí huyết. Trị chứng tỳ khí hư ăn kém, trẻ em còi, sản phụ trước sau sinh gầy yếu, người già sa sút trí nhớ, gân xương yếu.
Cá trích chiên vàng: cá trích đánh vảy chiên vàng, đường, ớt, tiêu ăn kèm rau kinh giới, tía tô, rau mùi và rau thơm. Tác dụng chữa chứng ngoại cảm nội thương, mệt mỏi, ăn kém, tay chân lạnh, người gầy gò, mệt mỏi.
Cá trích nướng: cá trích tươi, tẩm gia vị gừng, tiêu nướng lên rồi rán vàng thơm ăn kèm với rau ngò tàu, húng quế, rau mùi, giá đậu, rau thơm. Tác dụng bổ tỳ khai vị, trị chứng tỳ thận hư ăn kém, người mệt mỏi hay bị cảm lạnh, đau đầu, tay chân lạnh, lưng gáy đau.
Cá trích kho dưa: cá trích, dưa cải muối chua, gia vị mắm muối kho nhừ ăn. Trị chứng tỳ khí hư hay rối loạn tiêu hóa, viêm đại tràng, gầy sút, người có tuổi ăn kém, sa sút trí tuệ, huyết áp thấp, gân xương nhức mỏi, thiếu máu dùng đều tốt
Cá trích kho mía riềng: cá trích, mía cây, riềng, dầu ăn, gia vị mắm muối vừa đủ kho thật nhừ. Tác dụng bổ hư chữa tỳ khí, ngoại cảm lạnh bụng, đau bụng, nôn ói, tiêu lỏng dùng đều tốt.
Lưu ý: Cá trích tính ấm, giàu đạm vì vậy nên người nóng nhiệt không nên dùng nhiều. Người đau lưng đi tiểu vàng buốt gắt, ho khan đàm vàng, đau khớp (do gút) nên kiêng.
Minh Hoa (t/h)
