Từ đầu năm đến nay, số bệnh nhân mắc sởi trên cả nước tăng cao, riêng Hà Nội chiếm gần 40% số ca mắc sởi trên cả nước.
Trao đổi với PV, ông Nguyễn Nhật Cảm (Giám đốc trung tâm y tế dự phòng) cho biết: “Dịch sởi có tính chu kỳ, cứ 4 -5 năm lại đi vào mùa dịch. Đáng chú ý, Hà Nội đang bước vào chu kỳ dịch sởi sau 4 năm 2014 – 2018.
Bộ Y tế đang lo ngại dịch sởi sẽ bùng phát trong năm nay. Bởi vậy từ giờ đến cuối năm, nếu không triển khai quyết liệt, rất có thể xảy ra nguy cơ dịch sởi. Do đó, mong muốn chung của chúng tôi là yêu cầu các bậc phụ huynh tuân thủ nghiêm túc quy định về tiêm chủng theo phác đồ của bộ Y tế.”
Để giúp các bậc phụ huynh có thêm kiến thức và phân biệt được sởi Rubella với sởi thông thường, chúng tôi cung cấp một số thông tin sau:
Bệnh sởi là gì?
Bệnh sởi là bệnh truyền nhiễm có tên tiếng Anh là measles hoặc rubeola (phân biệt với bệnh sởi Đức rubella), là một loại bệnh do virus cấp tính gây ra, thường xảy ra dịch lây vào mùa xuân ở các thành phố lớn, khi mà số lượng một nhóm trẻ không có miễn dịch với sởi đủ lớn.
Sởi ít khi biểu hiện thầm lặng. Trước khi có vaccine sởi, lứa tuổi mắc bệnh thường gặp nhất là 5 đến 10 tuổi.
Đến nay chưa ghi nhận dịch sởi trên động vật.
Bệnh sởi đang có dấu hiệu bùng phát nhanh. Ảnh: VietQ.vn
Lần đầu tiên phát hiện sởi ở đâu?
Theo nhiều tài liệu, sởi hiện diện trong quần thể người từ cách đây 5.000 năm. Những mô tả đầu tiên về căn bệnh này thuộc về một thầy thuốc Ba Tư tên Muhammad ibn Zakariya al-Razi (còn gọi là Rhazes) (860-932). Tuy nhiên, khi đó Rhazes lại cho rằng, sởi chỉ là một biến thể của bệnh đậu mùa mà thôi.
Các nước từng trải qua dịch sởi.
+ Mỹ: Năm 1916, dịch sởi bùng phát mạnh và giết chết 12.000 người trong đó có tới 75% là trẻ em dưới 5 tuổi.
+ Châu Âu: 6 tháng đầu năm 2018 ghi nhận 41.000 ca nhiễm bệnh sởi
+ Ucraina: Dịch sởi bùng phát với 1281 ca
+ Italy 4.885 trường hợp
+ Đức 919 trường hợp
+ Hy Lạp 968 trường hợp
+ Pháp 77 trường hợp
+ Thụy Điển 26 trường hợp
Chu kì dịch sởi : 4 năm
Nhóm nguy cơ nhiễm bệnh:
Tất cả người chưa có miễn dịch với sởi đều có nguy cơ mắc bệnh.
- Trẻ chưa tiêm hoặc chưa tiêm đủ 2 mũi vắc-xin sởi, trẻ dưới 9 tháng tuổi không được nuôi dưỡng bằng sữa mẹ hoặc mẹ chưa mắc bệnh sởi hoặc chưa được tiêm vắc-xin sởi đầy đủ.
- Trẻ đã tiêm vắc-xin nhưng chưa có đáp ứng miễn dịch.
- Thanh niên do chưa từng mắc sởi hoặc chưa tiêm vắc-xin trước đây.
Biểu hiện của bệnh:
a. Thời kì ủ bệnh: 10 -12 ngày.
b. Thời kì khởi phát:
- Sốt 38,50C – 400C, nhức đầu, mệt mỏi …
- Hội chứng đi kèm:
+ Mắt: Kết mạc đỏ, phù mi mắt, chảy nước mắt, sợ ánh sáng.
+ Hô hấp: Sổ mũi, hắt hơi, khản tiếng, ho khan, có khi có ít đờm.
+ Tiêu hoá: Nôn, chớ, đi ngoài phân lỏng.
- Trên nền niêm mạc má đỏ hồng nổi lên những chấm trắng, nhỏ, đường kính khoảng 1mm.
c. Thời kì toàn phát:
- Sốt cao 39oC - 40oC, có thể mê sảng co giật, trẻ ho nhiều, viêm nhiễm và xuất tiết đường hô hấp, chảy nước mắt, có nhiều dử mắt.
- Phát ban với đặc điểm:
+ Là ban rát sẩn, màu đỏ, hồng hay tía. Hình tròn hạt hình bầu dục, to bàng hạt đậu, hay cánh bèo tấm, sờ vào mềm, mịn như sờ vào tấm vải nhung, giữa các ban sởi có khoảng da lành.
+ Thứ tự mọc ban:
Ngày thứ nhất: Ban sởi mọc ở chân tóc, sau tai, sau gáy, trán, má đầu, mặt, cổ.
Ngày thứ hai: Ban mọc tới ngực lưng và hai tay.
Ngày thứ ba: Ban mọc xuống bụng và hai chân.
+ Ban sởi tồn tại hai đến ba ngày rồi lặn. Khi ban lặn các dấu hiệu lâm sàn khác giảm dần.
Phân biệt:
Ban sởi cần được phân biệt với ban do một số bệnh khác:
- Rubella: Là bệnh do vi rút, triệu chứng viêm long nhẹ. Đặc điểm lâm sàng nổi bật là sưng hạch ở sau tai, sau cổ, quai hàm.
- Tinh hồng nhiệt: Là bệnh do độc tố của tụ cầu (streptococcus) gây nên. Khởi sốt cao, không có triệu chứng viêm long, cùng một lúc phát ban toàn thân.
- Nhiễm vi rút đường ruột Coxsackie: Sốt cao, nôn, không có triệu chứng viêm long trong thời kỳ trước phát ban.
Biến chứng:
- Bội nhiễm: Viêm phổi, viêm phế quản, viêm thanh quản, viêm tai giữa.
- Nguy cơ gây nhiễm trùng huyết
- Thần kinh: Viêm não sau sởi .
- Suy dinh dưỡng do ăn uống kiêng khem.
- Loét miệng: Các vết loét ở trong miệng, môi lưỡi; vết loét có màu đỏ, được phủ một lớp trắng rất đau. Vết loét có thể sâu, rộng làm cho trẻ ăn khó khăn.
- Chảy mủ mắt.
Điều trị:
Điều trị tại nhà nếu dấu hiệu bệnh nhẹ, không có biến chứng:
- Cách ly với những trẻ khác
- Theo dõi nhiệt độ hàng ngày.
- Nhỏ mắt, nhỏ mũi bằng dung dịch nước muối 9‰ để tránh nhiễm khuẩn.
- Tắm rửa sạch bằng nước ấm để tránh nhiễm trùng và lở loét.
- Dinh dưỡng đầy đủ, thức ăn dễ tiêu và giàu dinh dưỡng, đặc biệt là vitamin A.
- Cho ăn nhẹ, đủ chất; cho uống nhiều nước (dung dịch oresol, nước quả tươi) khi trẻ sốt cao, tiêu chảy
- Nên nằm phòng riêng (thoáng, sáng, tránh gió lùa).
- Chỉ dùng thuốc kháng sinh khi có chỉ định của thầy thuốc.
Nhanh chóng đưa đến bệnh viện hoặc các cơ sở y tế gần nhất nếu có những biển chuyển nặng:
- Sốt cao, ho nhiều, tiêu chảy nặng…
- Ban sởi lặn hết mà vẫn còn sốt.
- Các dấu hiệu biến chứng về tai, phổi, tiêu hóa, mắt……
Cảnh báo
Bệnh sởi đang có dấu hiệu gia tăng và có khả năng bùng phát thành dịch lớn như năm 2013 – 2014
Khuyến cáo tiêm phòng vắc-xin sởi đầy đủ cho trẻ dưới một tuổi.
Phát hiện sớm và cách ly người bị sởi.
Tránh nằm điều hoà, chỗ đông người.
Rửa tay bằng xà phòng trước và sau khi tiếp xúc với đối tượng nghi bị sởi.
Những người đến vùng có lưu hành bệnh sởi cần phải được tiêm chủng.
Liên lạc
Trung tâm Y tế dự phòng
Số 70 Nguyễn Chí Thanh – Hà Nội
