Nhiều phụ nữ không ngần ngại bán đi "một góc con người"... Có lẽ đến ngày nào đó nét văn hóa, nét đẹp chúng ta vẫn thường nhắc đến chỉ trong những ký ức mờ xa.
Điểm thu gom tóc
Dọc theo quốc lộ 6 từ chân đèo Pha Đin về thị trấn Tuần Giáo (Điện Biên) khoảng 10km nhưng có hàng chục điểm thu mua tóc. Mỗi điểm có từ 3 - 4 người ngồi chải, chuốt phân loại tóc còn đội quân đi thu mua thì được sử dụng ngay những nhân công trong bản.
Chị Cà Thị Tuyết, chủ của một điểm thu mua tóc, cho biết: Tóc càng dài càng đẹp thì càng được giá! Chị Tuyết giơ lên cho chúng tôi xem mái tóc dài khoảng 0,8 - 0,9m cầm chắc là lãi cao. Tất cả tóc được thu gom phân loại và chuyển về Hà Nội.
Đội quân thu mua của Tuyết rất đông, đa dạng thành phần, giờ không phải là mùa vụ lên họ tranh thủ đi thu mua khắp nơi, và nhất là lên các bản vùng cao, vì ở đó có thể mua được những mái tóc đẹp và có khi lại có giá rẻ bất ngờ.
Được biết mỗi người đi thu mua về bán lại cho các điểm thấp nhất tiền công cũng là 50.000 đồng/ngày, nếu ngày trúng thì vài trăm nghìn là chuyện thường. Cho nên ngày càng đông đảo đội ngũ thu mua.
Cà Thị Lán mới đi từ sáng đến 14h, đã mua được một bịch tóc mang về khi cân lên được 0,5 kg. Tóc rối tùy loại nhưng giá mua ở đây khoảng từ 1,9 - 2 triệu đồng/kg, còn tóc dài mượt cắt ra bán thì giá từ 6 - 7 triệu đồng/kg.
Người phụ nữ Thái búi tóc trên đầu tiếng Thái là "tằng cẩu" là người đã có chồng
Lán cho biết: Đa số con gái mới lớn muốn cắt ngắn sấy nhuộn theo mốt, rồi một số cũng vì điều kiện hoàn cảnh gia đình khó khăn mà phải bán. Rồi Lán cho chúng tôi xem một loại dầu gội đầu nhòe nhoẹt của Trung Quốc sản xuất và theo như quảng cáo thì loại dầu này cho tóc mọc dài ra hàng mét sau 3 tháng. Vậy là vừa đi mua tóc, vừa bán và quảng cáo dầu gội, nên Lán rất thành công trong việc mua mái tóc dài ở những bản vùng sâu, vùng xa.
Mái tóc dài của người phụ nữ dân tộc và đặc biệt là của người Thái đen ở Điện Biên, Sơn La từ xưa đến nay luôn được gìn giữ như là bảo bối, vì nó thể hiện vẻ đẹp văn hóa độc đáo riêng, sự thủy chung của người phụ nữ với chồng, kính trọng đối với họ hàng cha mẹ khi về nhà chồng.
Khi chưa lấy chồng thì người phụ nữ buông tóc dài, đến ngày lấy chồng trong lễ cưới nhà chồng tổ chức long trọng làm lễ "tằng cẩu". Mái tóc dài óng mượt ấy được búi cao lên đỉnh đầu, báo hiệu mọi người rằng người phụ nữ ấy đã có chồng, chỉ trừ trường hợp chồng chết thì mái tóc ấy mới được thả xuống.
Cũng vì lợi nhuận mà gần đây rộ lên vấn nạn ăn cắp tóc, cướp tóc trên địa bàn tỉnh Điện Biên. Có trường hợp ở huyện Tủa Chùa phụ nữ lên nương ngủ lại ở trên lán đến khi tỉnh dậy thì mái tóc dài đã không cánh mà bay. Mới đây công an huyện Điện Biên đã bắt nhóm gồm 8 đối tượng do Phan Anh Tùng ở tổ 17 phường Nam Thanh và Nguyễn Thị Thu ở phường Noong Bua, TP Điện Biên Phủ cầm đầu, đã gây ra một số vụ cướp tóc giữa thanh thiên bạch nhật. Các đối tượng rình ở nơi vắng vẻ rồi xông ra khống chế cắt phăng mái tóc của nạn nhân đem bán.
Một ngày có bao nhiêu kilôgam tóc được xuôi về Hà Nội thì nét đẹp riêng của Tây Bắc ngày một bào mòn. Gìn giữ mái tóc của mình chính là gìn giữ bản sắc văn hóa của một vùng đất.
Phạm Kiên Cường
