Ô nhiễm không khí gây ra khoảng 3 - 9 triệu ca tử vong mỗi năm (tùy thuộc vào cách ước tính) và là một trong những “kẻ giết người” lớn nhất mà nhân loại từng đối mặt.
Trong khi đó kháng thuốc kháng sinh là một trong những mối đe dọa đang lớn mạnh với tốc độ nhanh nhất cho y tế toàn cầu. Bất kỳ độ tuổi nào, bất kỳ quốc gia nào cũng có thể bị ảnh hưởng bởi tình trạng kháng thuốc. Số người tử vong vì kháng thuốc kháng sinh đang ở mức 1,3 triệu người/năm. Con số này dự kiến tăng lên 10 triệu.
Nguyên nhân chính vẫn là lạm dụng và sử dụng không đúng thuốc kháng sinh. Thế nhưng, một nghiên cứu được công bố trên tạp chí Lancet Planetary Healt còn phát hiện nguy cơ kháng thuốc kháng sinh gia tăng theo mức độ ô nhiễm không khí.
Sử dụng dữ liệu từ hơn 100 quốc gia trong gần 2 thập niên, cuộc nghiên cứu phát hiện ô nhiễm không khí ngày càng nghiêm trọng thì tình trạng kháng thuốc kháng sinh có xu hướng gia tăng tại mọi quốc gia và lục địa.
Cụ thể, giáo sư Hong Chen của Đại học Chiết Giang, Trung Quốc và các đồng nghiệp đã so sánh tỉ lệ bụi mịn PM 2,5 (các hạt bụi có kích thước từ 2,5 micron trở xuống) với kết quả xét nghiệm 9 loài vi khuẩn và 43 loại kháng sinh, cùng với các yếu tố khác có thể ảnh hưởng đến tỉ lệ kháng thuốc kháng sinh tại địa phương.
Kết quả cho thấy khi tỉ lệ bụi mịn PM 2,5 tăng 1% thì khả năng kháng kháng sinh tăng 0,5 - 1,9%. Điều đáng lo ngại là mối quan hệ trên ngày càng chặt chẽ hơn theo thời gian. Cụ thể, sự gia tăng mức độ ô nhiễm không khí trùng với sự bùng phát lớn hơn của tình trạng kháng thuốc kháng sinh.
"Phân tích của chúng tôi đưa ra chứng cứ mạnh mẽ cho thấy không khí càng ô nhiễm thì nguy cơ kháng thuốc kháng sinh tăng theo", tờ The Guardian hôm 8/8 dẫn lời các nhà nghiên cứu Anh và Trung Quốc.
"Đây là phân tích đầu tiên trình bày cách thức ô nhiễm không khí gây ảnh hưởng cho vấn nạn kháng thuốc kháng sinh trên toàn cầu", theo các nhà nghiên cứu.
Tuy nhiên, cơ chế liên kết của chúng vẫn chưa rõ ràng. Có thể vi khuẩn "quá giang" trên các hạt bụi nhỏ, cho phép vi khuẩn kháng thuốc lan rộng hơn. Cũng có thể do bụi mịn làm suy yếu hệ thống miễn dịch của con người, tạo cơ hội cho vi khuẩn kháng thuốc phát triển ở nơi mà chúng có thể bị xóa sổ.
Sự hiện diện của các chất ô nhiễm cũng có thể tạo điều kiện chuyển gene ngang giữa vi khuẩn kháng thuốc và không kháng thuốc.
Nhóm nghiên cứu ước tính rằng ô nhiễm không khí làm gia tăng tình trạng kháng kháng sinh là thủ phạm gây 480.000 ca tử vong sớm vào năm 2018. Nếu không có sự can thiệp để kiểm soát ô nhiễm đô thị, số ca tử vong sẽ tăng lên 840.000 người mỗi năm vào năm 2050.
Minh Hoa (t/h theo Tuổi Trẻ, Thanh Niên)
