Tại buổi làm việc của ban Chỉ đạo phòng, chống dịch Covid-19 Hà Nội chiều ngày 3/8, Giám đốc sở Y tế Hà Nội Nguyễn Khắc Hiền cho biết đã sử dụng hết toàn bộ 70.000 kit test nhanh và đề nghị người về từ Đà Nẵng tự cách ly, theo dõi sức khỏe, báo ngay cho cơ sở y tế khi có biểu hiện ho, sốt, khó thở.
Giám đốc sở Y tế Hà Nội đã báo cáo về việc thiếu kit test xét nghiệm nhanh virus SARS-CoV-2 dành cho người từ Đà Nẵng về và kiến nghị bộ Y tế hỗ trợ thêm. Tuy nhiên, về test nhanh, quyền Bộ trưởng bộ Y tế Nguyễn Thanh Long cũng khẳng định Trung ương không cấp test nhanh, mà khuyến khích làm xét nghiệm RT-PCR.
Bên cạnh đó, ông Nguyễn Đức Chung, Chủ tịch UBND TP Hà Nội ngày 3/8 cũng đã động viên những người chưa được làm xét nghiệm yên tâm ở nhà, theo dõi sức khoẻ. Nếu có biểu hiện ho, sốt, bất thường thì tới các cơ sở y tế để khám, điều trị.
Đến ngày 4/8, bộ Y tế có văn bản gửi viện Vệ sinh dịch tễ Trung ương, bệnh viện Bạch Mai và trường đại học Y Hà Nội đề nghị hỗ trợ ngành y tế Hà Nội thực hiện việc xét nghiệm Covid-19 trong giai đoạn trước mắt; UBND TP. Hà Nội phối hợp với các đơn vị trên để triển khai thực hiện.
Người dân xếp hàng, ngồi giãn cách chờ test nhanh Covid-19 (Ảnh: Phạm Tùng).
Liên quan đến việc test nhanh Covid-19, trao đổi với PV, PGS.TS.BS. Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc bệnh viện đại học Y Hà Nội cũng bày tỏ một băn khoăn về test nhanh do CDC Hà Nội thực hiện.
Bác sĩ Hiếu chia sẻ: “Sức lực của anh em CDC bỏ ra là rất lớn. Chúng tôi cũng là đơn vị đi lấy mẫu rà soát ở sân bay, bệnh viện Bạch Mai nên hiểu rất rõ những vất vả này. Tuy nhiên, tỉ lệ dương tính được xét nghiệm lại bằng phương pháp RT-PCR là âm tính chiếm tất cả các mẫu cho đến thời điểm này. Trong Y học, chúng tôi có thể gọi là dương tính giả trong chẩn đoán bệnh”.
Theo bác sĩ Hiếu, tỉ lệ âm tính giả cũng có và không phải nhỏ ở những bệnh nhân mới nhiễm Covid-19 mà cơ thể chưa kịp sản sinh ra kháng thể.
Nói về nguyên lý của test nhanh, bác sĩ Hiếu phân tích: “Test nhanh đang được CDC Hà Nội sử dụng nhằm phát hiện sự có mặt của kháng thể IgM/IgG kháng virus SARS-CoV-2 tồn tại trong máu của đối tượng được xét nghiệm.
Giai đoạn đầu của nhiễm virus, 3 đến 7 ngày tùy thuộc vào từng bệnh nhân, cơ thể chưa sản sinh đủ kháng thể kháng virus SARS-CoV-2 nên xét nghiệm nhanh lúc này cho ra kết quả âm tính. Trong khi ở giai đoạn này, bệnh nhân hoàn toàn có khả năng lây truyền virus ra cộng đồng mà chỉ xét nghiệm RT-PCR mới chẩn đoán được.
"Khi kết quả xét nghiệm nhanh IgG/IgM dương tính thì có thể nói đối tượng đã từng nhiễm virus, nhưng liệu còn tồn tại virus trong cơ thể hay không thì vẫn phải thực hiện phản ứng RT-PCR để khẳng định.
Ngoài ra, giá trị của kết quả dương tính này còn bị ảnh hưởng bởi các yếu tố gây nhiễu, ví dụ như có phản ứng chéo với các virus khác hay không”, PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu phân tích.
Với các test nhanh bằng lấy máu tìm kháng thể cần rà soát, thống nhất lại chỉ định, quy trình lấy mẫu và thông báo kết quả (Ảnh: Phạm Tùng).
Từ những phân tích trên bác sĩ Hiếu cho biết ông rất lo lắng khi đọc những dòng "người dân mừng rỡ khoe kết quả xét nghiệm nhanh Covid-19". Liệu những người nhận kết quả âm tính này có tiềm tàng nhiễm virus, không được giải thích cặn kẽ của bác sĩ chuyên ngành sẽ chủ quan mà nơi lỏng các liệu pháp phòng hộ?
Bác sĩ Hiếu cho rằng với các test nhanh bằng lấy máu tìm kháng thể cần rà soát, thống nhất lại chỉ định, quy trình lấy mẫu và thông báo kết quả: “Cần ưu tiên làm lại ngay bằng xét nghiệm RT-PCR để chẩn đoán chính xác dương tính trước khi chúng ta tìm kiếm, cách ly tiếp các F1, F2 làm ảnh hưởng đến hàng trăm hay hàng ngàn người, tiêu tốn nhân lực y tế và sinh phẩm, ảnh hưởng đến tâm lý cộng đồng”.
Từ đó, bác sĩ Hiếu khuyến cáo: “Người dân, đặc biệt là những người xét nghiệm có kết quả âm tính rồi cũng không nên chủ quan mà cần tuân thủ theo hướng dẫn”.
Đồng quan điểm với bác sĩ Hiếu, bác sĩ Đồng Phú Khiêm, Phó Trưởng khoa Hồi sức tích cực, bệnh viện Bệnh Nhiệt đới Trung ương bày tỏ: “Để phát hiện một người có bị nhiễm virus SARS-CoV-2 hay không hiện nay có 2 nhóm các xét nghiệm: Các xét nghiệm trực tiếp và các xét nghiệm gián tiếp. Xét nghiệm trực tiếp là các xét nghiệm nhằm tìm kiếm sự hiện diện của các thành phần của cấu tạo của virus ở trong cơ thể. Hiện nay xét nghiệm phổ biến nhất là xét nghiệm tìm kiếm các đoạn gen của virus bằng kỹ thuật PCR, ngoài ra còn có xét nghiệm nuôi cấy phân lập virus.
Xét nghiệm gián tiếp là xét nghiệm nhằm tìm kiếm các dấu vết của virus để lại trong cơ thể nhiễm. Cụ thể trong trường hợp bệnh Covid-19 là làm các xét nghiệm tìm kháng thể mà cơ thể sinh ra khi bị nhiễm virus SARS-CoV-2. Đây là xét nghiệm mà thành phố Hà Nội đang thực hiện. Có điều hết sức lưu ý, người nhiễm virus SARS-CoV-2 không phải ai cũng sinh ra kháng thể và kháng thể cũng không phải được tạo ra ngay sau khi người bị nhiễm virus SARS-CoV-2”.
Người dân có kết quả test nhanh âm tính vẫn cần thực hiện cách ly theo khuyến cáo của bộ Y tế (Ảnh: Phạm Tùng).
Theo bác sĩ Khiêm, xét nghiệm test nhanh tìm kháng thể dương tính chỉ thể hiện người đó đã từng bị nhiễm virus SARS-CoV-2 trong quá khứ, chứ không thể khẳng định người đó có đang bị bệnh, có khả năng lây bệnh hay không. Ngược lại, xét nghiệm test nhanh tìm kháng thể âm tính không có nghĩa là người đó không bị nhiễm, và không lây cho người khác.
Vì vậy, việc làm xét nghiệm test nhanh tìm kháng thể trong quần thể dân số nguy cơ có giá trị xác định tỉ lệ người từng nhiễm virus này. Đồng thời, giúp đánh giá quy mô dịch bệnh trong cộng đồng, giúp các nhà hoạch định chính sách có các biện pháp tổ chức chống dịch phù hợp.
“Người đi từ vùng dịch về dù có xét nghiệm test nhanh tìm kháng thể âm tính vẫn có thể là người đang nhiễm bệnh, vẫn có thể lây nhiễm bệnh cho cộng đồng nên cần tiếp tục tuân thủ thực hiện cách ly theo khuyến cáo của bộ Y tế”, bác sĩ Khiêm khuyến cáo.
