Đặc biệt, theo các chuyên gia, từ ngày 1/7/2011 Luật Bảo vệ người tiêu dùng (NTD) có hiệu lực, NTD và các tổ chức bảo vệ quyền lợi NTD có thể khởi kiện đơn vị bán hàng và cả đài truyền hình ra tòa nếu thấy quyền lợi của mình bị xâm phạm.
Thu tiền rồi đứng ngoài cuộc
TS Mai Xuân Huy - Viện Ngôn ngữ học Việt Nam, người từng nhiều năm nghiên cứu về quảng cáo cho biết: Trên truyền hình, đặc biệt là truyền hình địa phương hàng ngày vẫn ra rả quảng cáo những thực phẩm chức năng, các phòng khám có thể chữa được bách bệnh. Chiêu bài quảng cáo của những đơn vị này là nhờ người này người kia giới thiệu, thậm chí nhờ người bệnh lên đài nói lời cảm ơn, tuyên truyền cho sản phẩm. Tuy nhiên thực chất đó là chỉ là những loại thuốc chưa rõ công năng.
Theo TS Huy, xét dưới góc độ pháp lý, trước hết đơn vị sản xuất, cung cấp sản phẩm quảng cáo phải chịu trách nhiệm đầu tiên vì họ đã coi thường sự an toàn của NTD. Đương nhiên khi bị phát giác họ phải chịu bồi thường thiệt hại, bị xử phạt theo quy định của pháp luật. "Ngược lại mà nói nhà đài cũng không thể vô can, họ cũng phải chịu trách nhiệm trước công chúng, trước khán giả về chính độ trung thực của quảng cáo đó. Việc tuyên truyền, quảng bá cho sản phẩm kém chất lượng, giả mạo chẳng khác gì lừa NTD".
Đánh giá về trách nhiệm của nhà đài, TS Huy cũng cho biết thêm: "Sau mỗi chương trình quảng cáo, gần như nhà đài vô can, họ gần như không phải chịu bất kỳ trách nhiệm liên đới gì. Đơn vị sản xuất chỉ cần đem hợp đồng quảng cáo đến, nhà đài thản nhiên thu tiền, sau đó phủi tay "sống chết mặc bay". Khi sự việc bị vỡ lở đơn vị sản xuất hàng hóa phải chịu trách nhiệm trước pháp luật còn nhà đài tuyên truyền cho sản phẩm giả gần như đứng ngoài cuộc chơi. Sở dĩ có thực tế trên vì hiện nay quy định của chúng ta vẫn còn mập mờ, chưa có chế tài xử lý cụ thể".
Chị Nguyễn Thị Toan, nhân viên công ty truyền thông HDC cho biết: "Phạt công ty bán hàng qua truyền hình là đúng, nhưng tại sao không phạt đài truyền hình về việc tiếp tay cho những kẻ lừa đảo này? Từ trước đến giờ, người tiêu dùng luôn tin tưởng vào truyền hình vì cho rằng thông tin đã được đưa lên truyền hình thì hoàn toàn tin tưởng và cứ theo đó mua sản phẩm nên không thể biện minh rằng truyền hình vô can được".
Một loạt mỹ phẩm được quảng cáo của Happy Shopping trùng tên với sản phẩm nhập lậu, chưa công bố chất lượng.
Có thể khởi kiện nhà đài?
Đủ lý lẽ để kiện
"Theo Luật Bảo vệ Quyền lợi Người tiêu dùng thì việc gây nhầm lẫn hoặc thậm chí lừa dối người tiêu dùng thông qua hoạt động quảng cáo về hàng hóa mà mình cung cấp là hành vi bị cấm. Trong trường hợp này Luật BVQLNTD cho phép người tiêu dùng được quyền khiếu nại, tố cáo, thậm chí khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của mình theo quy định của pháp luật hiện hành.
Về mức xử phạt đơn vị vi phạm phải trên cơ sở xem xét hồ sơ vụ việc cụ thể. Trường hợp của công ty Happy Shopping mà báo chí đã đưa tin, trách nhiệm liên đới của bên thứ 3 trong việc cung cấp thông tin không chính xác hoặc không đầy đủ cũng đã được quy định cụ thể trong Luật Bảo vệ người tiêu dùng có hiệu lực từ ngày 1/7/2011".
Ông Nguyễn Mạnh Hùng, Chủ tịch Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam
Luật sư Trần Xuân Quang, Văn phòng Luật sư Phạm Hồng Hải cho biết: "Trong những trường hợp này, có rất nhiều đơn vị liên quan phải chịu trách nhiệm. Trước hết, các công ty bán hàng qua truyền hình có hành vi quảng cáo hàng giả, hàng nhái đương nhiên sẽ phải bị xử phạt theo quy định của pháp luật, phải bồi thường thiệt hại cho người tiêu dùng. Về phía đơn vị đăng tải thông tin cũng sẽ phải chịu trách nhiệm liên đới. Tuy nhiên, trong thực tế, quy định, chế tài xử lý đối với báo chí, truyền thông về đăng tải thông tin hiện vẫn chưa cụ thể".
Theo Luật sư Quang, từ trước đến nay gần như chưa hề thấy một tin nào cải chính trên truyền hình trừ liên quan đến những sự kiện trọng đại của đất nước. Điều đó người tiêu dùng thực sự chưa hài lòng.
Luật sư Quang cũng cho biết: "Từ ngày 1/7, Luật Bảo vệ Người tiêu dùng chính thức có hiệu lực. Bản thân NTD và các tổ chức bảo vệ quyền lợi NTD nếu thấy quyền lợi bị xâm phạm thì có thể khởi kiện đơn vị bán hàng và cả đài truyền hình ra tòa".
Đồng quan điểm, luật sư Bùi Đình ứng (Đoàn Luật sư Hà Nội) cho biết: "Trường hợp tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ quảng cáo không đúng với chất lượng gây thiệt hại nghiêm trọng đến quyền lợi người tiêu dùng, thì dưới góc độ pháp luật có hai đơn vị sau phải chịu trách nhiệm. Trước hết đơn vị sản xuất phải chịu trách nhiệm về chất lượng hàng hóa của mình.
Ông Nguyễn Mạnh Hùng
Theo quy định của pháp luật, tùy từng trường hợp cụ thể có thể bị xử lý về hình sự theo Điều 156 Tội sản xuất, buôn bán hàng giả hoặc Điều 168 Tội quảng cáo gian dối Bộ luật hình sự hoặc bị xử lý hành chính do vi phạm quy định Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Họ có thể phải bồi thường thiệt hại nếu bị người tiêu dùng khởi kiện, ngoài ra họ còn có thể bị buộc phải thu hồi, tiêu hủy hàng hóa hoặc ngừng cung cấp hàng hóa, dịch vụ hoặc bị đình chỉ hoặc tạm đình chỉ hoạt động kinh doanh nếu vi phạm".
"Bên cạnh đó, nhà cung cấp dịch vụ quảng cáo cũng phải chịu trách nhiệm liên đới nếu không chứng minh được mình đã thực hiện tất cả các biện pháp theo quy định của pháp luật để kiểm tra tính chính xác, đầy đủ của thông tin về hàng hóa, dịch vụ, Điều 13 - Luật bảo vệ người tiêu dùng", luật sư ứng nói.
Đội Quản lý thị trường đang tiến hành kiểm tra Công ty trên
Theo luật sư ứng, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng ra đời mục đích chính cũng là nhằm bảo vệ quyền lợi hợp pháp cho NTD. Trong trường hợp thấy quyền lợi của mình bị xâm hại, NTD có thể: "Yêu cầu bồi thường thiệt hại khi hàng hóa, dịch vụ không đúng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật, chất lượng, số lượng, tính năng, công dụng, giá cả hoặc nội dung khác mà tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ đã công bố, niêm yết, quảng cáo hoặc cam kết; Khiếu nại, tố cáo, khởi kiện hoặc đề nghị tổ chức xã hội khởi kiện để bảo vệ quyền lợi của mình theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan. (Điều 8 Luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng)".
Anh Đức
