Thế nhưng sau vài tháng vận hành, tất cả các trạm đo mưa này đều chung số phận "đắp chiếu" với một lý do chung: Thiếu tiền.
Hết Đại lễ, xong sứ mệnh?
Thực hiện ý kiến chỉ đạo của Chính phủ, Bộ TN&MT, Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia đã lập hẳn một phương án quy mô, trong đó bao gồm tăng cường công tác dự báo thời tiết, thậm chí đặt cả vấn đề can thiệp vào thời tiết (bắn mây, bắn mưa).
Người dân Hà Nội vẫn thường xuyên đương đầu với ngập lụt, trong khi giải pháp cứu cánh là 15 trạm đo mưa lại vẫn còn loay hoay
Nhưng sau khi lập phương án, trao đi đổi lại từ nhiều phía thì chốt lại do vấn đề tài chính, điều kiện kỹ thuật v.v... nên không thực hiện được. Khả dĩ hơn là việc tập trung vào công tác dự báo, bằng sự ra đời của 15 trạm đo mưa tự động trên địa bàn các quận nội thành, với mục đích đưa ra dự báo khu vực Hà Nội có mưa rải rác hay mưa diện rộng, cường độ mưa to hay nhỏ, lượng mưa là bao nhiêu cho từng khu vực. Nhất là dự báo thời tiết Hà Nội trong dịp đại lễ 1.000 năm Thăng Long.
Theo nhận định của các chuyên gia, việc xây dựng các trạm đo mưa này, ngoài việc dự báo là Hà Nội có mưa một số nơi, thì số liệu đo mưa được sẽ minh chứng cho dự báo và điều chỉnh cho các lần dự báo sau. Thậm chí, nếu mưa to mà đo được thì rất có ích cho việc tổ chức tiêu thoát nước cục bộ, từng khu vực của Hà Nội.
Ngay sau khi ra đời, 15 trạm đo mưa đã giúp công tác dự báo tốt, phục vụ cho Đại lễ thành công và nhận được đánh giá cao của Bộ TN&MT, nằm trong tốp 10 sự kiện nổi bật ngành TN&MT của năm 2010. Thế nhưng, sứ mệnh của các trạm này chỉ duy trì hoạt động được vài tháng kể từ thời điểm đưa vào sử dụng (tháng 8/2010).
Xót xa tiền tỷ... đắp chiếu
Trao đổi về vấn đề này, ông Nguyễn Văn Tuệ, Phó Tổng Giám đốc Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia thừa nhận: "Tính đến nay, đã gần 6 tháng trạm đo mưa này không hoạt động". Nguyên nhân được ông Tuệ lý giải: "Biết rằng những trạm này rất ích lợi cho việc đo và tính toán lượng mưa, góp phần cho nâng cao chất lượng dự báo, cho việc ứng phó với ngập lụt, tổ chức tiêu thoát nước cục bộ trên địa bàn Hà Nội, nhưng do dự án chưa xong, chưa đi vào hoạt động nên hiện vẫn chưa có kinh phí hoạt động cho 15 trạm đo mưa này. Chính vì vậy, chúng tôi đã cố cầm cự, kéo dài được đến hết tháng 3/2011 thì phải dừng lại".
Theo tìm hiểu, khoản chi lắp đặt 15 trạm đo mưa tốn khoảng trên 3 tỷ đồng. Đây là một hệ thống gồm 15 bộ thiết bị đo mưa tự động, sau đó truyền số liệu tự động qua mạng, cộng với một trung tâm thông tin. Ngoài ra, 5 đài khí tượng thủy văn khu vực từ Bắc Trung bộ trở ra trong đợt kỷ niệm Đại lễ cũng phải quan trắc tăng cường, tăng ca, tăng ốp quan trắc, tăng cường thả bóng thám không gọi chung là tăng cường quan trắc và dự báo, tốn hơn 3 tỷ nữa.
Trong tăng cường cũng bao gồm cả mua trang thiết bị. Riêng chỉ tính mua bóng và máy thám không để tăng cường thả đã mất ngót một tỷ đồng. Ngoài ra còn cần triển khai hai trạm tự động di động.
"Phương án 15 trạm đo mưa sau đó được triển khai, lúc đầu chúng tôi hi vọng có được từ nguồn kinh phí tổ chức Đại lễ 1000 năm Thăng Long, nhưng rất tiếc sau khi triển khai thì Bộ Tài chính trả lời là không có", ông Nguyễn Văn Tuệ buồn rầu cho biết.
Vì thế, với chi phí tăng cường các hoạt động quan trắc (khoảng gần 3 tỷ đồng), thì Bộ TN&MT đành phải cân đối từ nguồn chi thường xuyên. Còn nguồn mua hệ thống lắp đặt 15 điểm đo mưa thì không thể lấy từ nguồn này. Số tiền này lại phải do đối tác tự ứng ra trước.
Loay hoay “chuyển hướng” cho 15 trạm đo mưa
Khi biết là không được Bộ Tài chính duyệt chi vào chương trình Đại lễ, Bộ TN&MT đã chỉ đạo chuyển nội dung lắp đặt 15 trạm này vào một dự án đầu tư khác có cùng nội dung là tăng cường các trạm đo mưa. Nhưng đến nay, công việc thanh toán công trình này vẫn chưa được hoàn tất.
Ông Nguyễn Văn Tuệ, Phó Tổng giám đốc Trung tâm Khí tượng Thủy văn Quốc gia (ảnh) cho biết: "Chúng tôi cũng đã báo cáo lên Bộ để xin kinh phí hoạt động cho dù dự án vẫn chưa chính thức được thực hiện. Hy vọng là đến cuối tháng 9, muộn nhất là đầu tháng 10 chúng tôi sẽ có thể xong các thủ tục để chuyển tiền cho đối tác, và những trạm này cũng sẽ được hoạt động trở lại, phục vụ cho mùa mưa của Hà Nội".
Vương Trần
