Một lão nông ở tỉnh Vân Nam, Trung Quốc thường lên núi đào thảo dược. Một ngày nọ, ông lão tìm thấy một tổ mối đặc biệt lớn trên núi. Sợ rằng tổ mối lớn như vậy thì bên trong ắt hẳn có rất nhiều mối, chúng sẽ gây ảnh hưởng tới cây cối nên ông liền lấy dụng cụ và bắt đầu đào sâu vào bên trong.
Thế nhưng, mọi chuyện không như lão nông nghĩ. Bên trong không có con mối nào, tất cả chỉ là một cái tổ bỏ hoang. Tiếp tục đào, ông lão bất ngờ phát hiện bên trong tổ mối có rất nhiều "quả bóng" đen sì. Thoạt nhìn trông chúng như những quả bom với phần dây dài, khi cầm lên không nặng mà còn khá nhẹ.
Thấy lạ, lão nông quyết định mang những "quả bóng đen" về nhà. Hàng xóm biết chuyện tò mò đến xem nhưng cũng không ai biết chúng là gì. Có người đề nghị ông lão đem chúng lên thành phố nhờ chuyên gia thẩm định.
Sau khi quan sát kỹ, vị chuyên gia về thực vật học đã cho lão nông biết, những "quả bóng" đen sì mà ông lão tìm thấy chính là sâm ô linh quý giá. Sâm ô linh vô cùng quý hiếm, thậm chí được ví như "vàng đen".
Sâm ô linh thực chất không phải là sâm nhưng nhờ những tác dụng tuyệt vời của nó nên người ta đã gọi như vậy. Thực tế, sâm ô linh là một loại nấm có tên khoa học Xylaria nigripes (Klotzsch) Cooke, ở Trung Quốc chúng còn có tên gọi khác là kê tung đản. Dù được gọi là “sâm” nhưng chúng là một loại hạch nấm nên rất khác so với củ sâm thông thường. Lớp vỏ ngoài của chúng màu đen, thịt bên trong màu trắng, kích cỡ dao động từ 1-7 cm, đặc biệt có những cây nấm to bằng bàn tay.
Sâm ô linh sở hữu nhiều công dụng quý cho sức khỏe như bổ thận, cầm máu, tăng cường trí nhớ, chữa mất ngủ mãn tính, trị chứng huyết áp cao, trị bỏng, điều trị động kinh,... giá trị không thua gì nhân sâm và đông trùng hạ thảo.
Bệnh viện Trung Sơn ở Thượng Hải, Trung Quốc đã dùng sâm ô linh để nghiên cứu điều trị bệnh trầm cảm, giảm trí nhớ. Kết quả của các nghiên cứu đều cho thấy, sâm ô linh có tác dụng giảm bớt các triệu chứng trầm cảm trong vòng 12 tuần và có hiệu quả tốt cho bệnh nhân bị động kinh. Ngoài ra, nó cũng là một loại thuốc hiệu quả và rất tiềm năng trong điều trị suy giảm trí nhớ.
Đặc biệt, trong thành phần của sâm ô linh chứa các nguyên tố vi lượng như polysacarit, protein, sắt, mangan và selenium tin. Hoạt chất Selenium có thể ức chế tế bào ung thư và có tác dụng chống ung thư. Người ta thường ngâm sâm ô linh với rượu hoặc sắc với trà để uống.
Có công dụng tuyệt vời như vậy nhưng số lượng sâm ô linh trên thực tế vô cùng khan hiếm. Chúng thường được phát hiện nhiều ở Trung Quốc (khu vực Hồ Nam), Hàn Quốc, còn ở Việt Nam cũng có nhưng rất hiếm khi bắt gặp. Chúng phân bố chủ yếu ở một số tỉnh Tây Nguyên nước ta như Lâm Đồng, Kon Tum, Đăk Lăk, Gia Lai…
Chính vì số lượng khan hiếm cùng công dụng thiết thực cho sức khỏe, giá bán sâm ô linh trên thị trường châu Á là rất cao. Chẳng hạn ở Trung Quốc, sâm ô linh có giá dao động từ hàng trăm NDT cho đến hơn 2.000 NDT (khoảng 6,8 triệu đồng)/kg. Ở Việt Nam, giá của 1kg sâm ô linh rơi vào khoảng 12 - 20 triệu đồng/kg.
Theo vị chuyên gia, những cây sâm ô linh mà lão nông đào được là hàng loại 1 nên có thể bán được giá cao. Để phân loại sâm ô linh có thể cho chúng vào chậu nước. Nếu chìm xuống đáy thì là hàng loại 1, nếu nổi ở mức nước giữa thì là loại 2, nếu nổi hẳn lên mặt nước thì là loại 3. Vì những cây sâm của ông lão chìm xuống nước nên chuyên gia mới khẳng định như vậy. Vị chuyên gia cũng cho biết: "Giá của chúng có thể lên tới hàng trăm nghìn nhân dân tệ. Với thứ này, ông có thể đổi được căn nhà trong thành phố".
Minh Hoa (t/h)
