Phạm vi kho vũ khí hóa học của Syria chưa được thế giới bên ngoài biết đến, nhưng các cơ quan tình báo phương Tây tin là chế độ của Tổng thống Bashar al-Assad mỗi năm chế tạo hàng trăm tấn chất độc hóa học tại các cơ sở nghiên cứu và sản xuất.
Có những địa điểm cất giữ vũ khí hóa học được biết đến tại các thành phố Syria như Homs, Hama, Latakia và Al-Safir và gần thủ đô Damascus, nhưng một số chất có thể được cất giấu tại các địa điểm khác trên toàn quốc.
Năm ngoái Syria công nhận có vũ khí không theo qui ước, nhưng chưa bao giờ công bố số lượng của kho vũ khí hóa học. Damascus chưa bao giờ ký hiệp ước toàn cầu cấm cất giữ vũ khí hóa học, nhưng đã ký vào hiệp ước năm 1925 cấm sử dụng loại vũ khí này.
Một nhà hoạt động đeo mặt nạ tại hiện trường sau một vụ tấn công bị nghi là vũ khí hóa học tại Zamalka, Damascus, ngày 22/8/2013
Các vũ khí hóa học của Syria làm cho suy nhược và gây chết người. Chất Sarin có thể nhiễm độc thức ăn và nước uống, trong khi khí mù tạt gây nên những vết bỏng do hóa chất và VX là chất độc nhất trong số những chất làm tổn thương thần kinh. Chất độc này xuyên qua da tác động vào hệ thần kinh.
Sau cuộc tấn công bằng sarin bị nghi do Syria thực hiện nhằm vào phe nổi dậy chiến đấu để lật đổ chính phủ Assad, làm hơn 1.400 người thiệt mạng. Tổng thống Barack Obama kêu gọi tấn công quân sự vào Syria để ngăn chặn việc sử dụng những chất độc làm tổn thương thần kinh trong tương lai.
Tuy nhiên hiện nay Tổng thống Obama và các nhà lãnh đạo phương Tây khác đang cứu xét một đề nghị của Nga đặt các loại vũ khí hóa học của Syria dưới sự kiểm soát quốc tế để được hủy diệt sau đó. Syria đã đồng ý đề nghị này.
Tuy nhiên nhà lãnh đạo Mỹ lo ngại về khả năng tìm ra được tất cả vũ khí hóa học của Syria. Trong một cuộc phỏng vấn hôm thứ Hai, Tổng thống Obama nói với đài CBS, “Điều quan trọng là đảm bảo cộng đồng quốc tế tin tưởng được là những vũ khí hóa học này kiểm soát được và không được sử dụng, được chuyển khỏi Syria và phá hủy.”
Tìm ra tất cả vũ khí hóa học của Syria và tiêu hủy hết có thể khó khăn. Các chuyên gia về vũ khí nói nếu các chất hóa học được đặt trong các phi đạn thì sẽ nguy hiểm khi tháo gỡ hay chuyển các chất này ra khỏi Syria.
Các thanh sát viên Liên Hiệp Quốc đã bị bắn khi lần đầu tiên tìm cách điều tra cuộc tấn công bằng vũ khí hóa học tháng trước, và các cơ quan quốc tế làm áp lực mạnh mẽ để xác định có tìm được tất cả các vũ khí hóa học hay không, ngay cả khi Syria tiết lộ các thông tin về kho vũ khí hóa học của nước này.
Tại Libya, nhà lãnh đạo một thời Moammar Gadhafi hợp tác với chương trình tài giảm binh bị của NATO, nhưng sau khi ông này bị ật đổ vào năm 2011, khí mù tạt được tìm thấy tại các căn cứ quân sự Libya.
Lan Nhi
