Di rời các trụ sở, bộ ngành ra nội đô còn chậm
Sáng 27/5, Quốc hội đã nghe Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh trình bày báo cáo giám sát việc thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch, quản lý và sử dụng đất ở đô thị từ năm 2013 có hiệu lực đến hết năm 2018.
Báo cáo của Đoàn giám sát của Quốc hội cho hay, từ khi Luật Đất đai có hiệu lực năm 2013 đến hết năm 2018, việc thực hiện chính sách, pháp luật về quy hoạch, quản lý, sử dụng đất đai còn nhiều bất cập.
Báo cáo thể hiện kết quả của quá trình làm việc với Chính phủ, 7 Bộ, ngành, 12 địa phương (trong đó có những nơi được coi là "điểm nóng" về đất đai như Hà Nội, TP. HCM, Đà Nẵng…), các doanh nghiệp bất động sản lớn trên phạm vi cả nước và khảo sát 40 dự án sử dụng đất tại đô thị.
Chủ nhiệm Uỷ ban Kinh tế Vũ Hồng Thanh trình bày báo cáo giám sát (Ảnh: Quochoi.vn).
Theo báo cáo, trong giai đoạn 2006-2011, có khoảng 2.500 dự án nhà ở được cấp phép trong cả nước. Tuy nhiên, việc ban hành quy chế quản lý kiến trúc còn chậm, ảnh hưởng công tác quy hoạch. Nhiều địa phương còn chậm phê duyệt các quy hoạch phân khu (tỷ lệ quy hoạch chi tiết mới đạt 37% so với tổng số đất đô thị quy hoạch), gây ra tình trạng quản lý không đồng bộ.
Một số địa phương còn chậm ban hành điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất đến 2020, kế hoạch sử dụng giai đoạn 2016-2010, ảnh hưởng đến việc phê duyệt, cấp phép, giám sát các dự án. Hiện, còn 5 tỉnh/thành phố chưa phê duyệt điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất: Đà Nẵng, Hải Dương, Quảng Nam, Bến Tre và Cà Mau.
Theo Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Vũ Hồng Thanh, có 1.390 dự án điều chỉnh quy hoạch từ 1 đến 6 lần trên phạm vi cả nước. Việc điều chỉnh chủ yếu theo hướng tăng số lượng tầng cao thêm, tăng diện tích sàn thương mại, bổ sung nhà ở, chia nhỏ diện tích căn hộ, tăng mật độ xây dựng và hệ số sử dụng đất; giảm diện tích đất cây xanh công cộng, đất công trình hạ tầng kỹ thuật… Ví dụ như công trình nhà 8B Lê Trực (Hà Nội) xây dựng sai giấy phép, tự ý tăng chiều cao các tầng...
Ngoài ra, tình trạng xây dựng sai quy hoạch, sai giấy phép xây dựng diễn biến phức tạp như: Đầm Bông, Đầm Sòi (quận Hoàng Mai, Hà Nội) được quy hoạch là đất cây xanh, nhưng thực tế lại mọc lên các khu dân cư. Nhiều dự án đô thị chậm tiến độ; Một số nhà đầu tư có biểu hiện giữ đất, trì hoãn bằng cách xin điều chỉnh quy hoạch, điều chỉnh chủ trương đầu tư để chờ đủ điều kiện mới thực hiện hoặc chờ chuyển nhượng dự án.
Các công trình cao tầng có xu hướng co cụm vào trung tâm, khoảng 80% công trình cao tầng nằm trong nội đô Hà Nội mà chưa kết hợp hạ tầng kỹ thuật, xã hội. Việc di dời các bộ ngành, các cơ sở công nghiệp, giáo dục ra khỏi nội đô nhìn chung còn chậm.
Một số cơ quan, đơn vị sử dụng trụ sở cũ làm cơ sở 2 hoặc kinh doanh thương mại, không ưu tiên bổ sung hạ tầng xã hội.
Trong thời gian vừa qua, một số dự án đầu tư theo hình thức xây dựng - chuyển giao (dự án BT), việc xác định giá trị công trình BT và giá trị quyền sử dụng đất để thanh toán chưa phù hợp đã dẫn tới tình trạng thanh toán quỹ đất đã vượt quá giá trị công trình BT gây thất thoát cho ngân sách nhà nước.
Chưa có chính sách hữu hiệu để hạn chế, xử lý tình trạng đầu cơ đất đai, ở một số nơi có hiện tượng đẩy giá đất tăng đột biến trong thời gian ngắn đã ảnh hưởng đến môi trường đầu tư, gây khó khăn trong công tác quản lý và điều hành kinh tế vĩ mô.
Việc xác định giá đất cụ thể trong một số trường hợp còn chậm, chưa đáp ứng kịp thời tiến độ thu tiền sử dụng đất, thuê đất, tính bồi thường khi Nhà nước thu hồi đất.
Trên 60% người dân khiếu nại đất đai
Chính phủ nhận định, từ khi Luật đất đai năm 2013 có hiệu lực đến nay, tình hình đơn thư khiếu nại về đất đai có xu hướng giảm so với giai đoạn trước (từ 2009 đến năm 2013) nhưng vẫn chiếm tỉ lệ cao trong tổng số đơn thư khiếu nại (trên 60%).
Toàn cảnh phiên làm việc của Quốc Hội sáng ngày 27/5.
Số đơn khiếu nại so với giai đoạn trước giảm 38%; số vụ việc thuộc thẩm quyền của cơ quan hành chính nhà nước giảm 58%. Nội dung chủ yếu khiếu nại về giá đất, phương án bồi thường, hỗ trợ khi Nhà nước thu hồi đất; khiếu nại đòi lại đất cũ đã qua các thời kỳ thực hiện chính sách cải tạo nông nghiệp, cho thuê, cho mượn…
Gần đây phát sinh một số khiếu nại liên quan đến cổ phần hóa doanh nghiệp nhà nước, chuyển đổi tài sản công, cải tạo chung cư cũ, quy hoạch đất ở nhưng không thành đơn vị ở.
Trong báo cáo cũng có nêu, thành phố Hà Nội đã thực hiện 4.188 dự án với diện tích 13.462,49 ha; hàng năm, UBND thành phố đã ban hành kế hoạch đấu giá quyền sử dụng đất để làm cơ sở triển khai thực hiện.
Từ tháng 7/2014 đến tháng 5/2018 đã đấu giá quyền sử dụng đất được khoảng hơn 20 nghìn tỷ đồng. Từ năm 2010 - 2016, trên địa bàn có 2.571 dự án phải thực hiện thu hồi đất giải phóng mặt bằng; đã hoàn thành công tác thu hồi đất, giải phóng mặt bằng tại 1.621 dự án, với tổng diện tích đất đã thu hồi đạt hơn 8.060 ha (trong đó có 55 dự án, công trình trọng điểm của Chính phủ và Thành phố với diện tích thu hồi 3.571 ha đất).
Trong giai đoạn từ khi Luật đất đai 2013 có hiệu đến hết năm 2018, ngành Thanh tra đã tiến hành 4.289 cuộc thanh tra trong lĩnh vực quản lý, sử dụng đất đai, qua thanh tra đã phát hiện sai phạm về đất đai hơn 1.373 tỷ đồng, 40.185 ha đất; kiến nghị thu hồi về ngân sách nhà nước hơn 368 tỷ đồng, 9.022 ha đất và đề nghị cơ quan có thẩm quyền xem xét xử lý hơn 1.004 tỷ đồng, 31.163 ha đất; kiến nghị cơ quan có thẩm quyền kiểm điểm, xử lý hành chính 2.931 tổ chức, 14.120 cá nhân, chuyển cơ quan điều tra 71 vụ, 91 đối tượng.
“Đất đai là một vấn đề phức tạp, nhạy cảm, mang tính chất lịch sử. Khi giải quyết các vấn đề về đất đai cần xem xét một cách toàn diện, vừa đảm bảo phát triển kinh tế - xã hội vừa phải đảm bảo ổn định chính trị. Đặc biệt, trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập sâu rộng, cùng với việc phát triển khoa học công nghệ, cách mạng Công nghệ 4.0 và biến đổi khí hậu; cùng với điều kiện nước ta là một quốc gia đang phát triển, đất chật, người đông, sự gia tăng dân số và các vấn đề xã hội, quá trình đô thị hóa diễn ra một cách mạnh mẽ gây ra nhiều áp lực đến tài nguyên đất đai.
Với dự báo trong khoảng thời gian 20-25 năm tới nước ta bước vào giai đoạn "Đô thị hóa và Phát triển", đặt ra những yêu cầu quản lý, sử dụng có hiệu quả nguồn lực đất đai cho phát triển bền vững các ngành kinh tế - xã hội, đặc biệt ở các đô thị”, ông Vũ Hồng Thanh nêu trong báo cáo.
Nhóm PV Quốc hội
