The Newsweek đưa tin, một trong những kết quả của hội nghị thượng đỉnh Nga-Mỹ ở Helsinki có vẻ như đã bị xem nhẹ khi đặt cạnh các tranh cãi xung quanh cáo buộc Nga can thiệp vào bầu cử Mỹ.
Đó chính là việc Tổng thống Mỹ Donald Trump và người đồng cấp Vladimir Putin đã đồng ý sẽ kết thúc cuộc chiến tranh tại Syria.
Những nét cơ bản của thoả thuận này giờ đã trở nên rõ ràng hơn bao giờ hết, giới chuyên gia cho biết.
Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Putin.
Tổng thống Syria Bashar al-Assad vẫn giữ được quyền lực của mình; sẽ có một lệnh ngừng bắn lâu dài giữa Syria và Israel (sau 70 năm trong trạng thái xung đột); Damascus đưa ra lời bảo đảm trong vấn đề an ninh của quốc gia Do Thái - thông qua hành động đầu tiên và càng sớm càng tốt, là đưa các lực lượng đồng minh của ông Assad được Iran “chống lưng” ra khỏi các khu vực biên giới với Israel.
“Tổng thống Trump sẽ chấp nhận chung sống với Tổng thống Assad”, Robert Ford, cựu Đại sứ Mỹ tại Syria, nhận định.
Với cuộc bầu cử giữa nhiệm kỳ đang tới gần, Tổng thống Trump đang không ngừng “thúc đẩy đội ngũ cố vấn của mình hoàn thiện các kế hoạch đưa Mỹ ra khỏi Syria”, ông Ford nhận định.
“Đây là thời gian để gia cố lại chính sách đối ngoại Mỹ bởi vì các cử tri sẽ quan tâm hơn về các vấn đề đối nội như nhập cư, chăm sóc y tế, chi phí đời sống…”, nhà ngoại giao Mỹ cho hay.
Việc giành thắng lợi trong việc chống lại tổ chức khủng bố IS trong tầm tay, ông Trump đang tìm kiếm một chiến lược thích hợp để rời Syria. Và dường như Thủ tướng Israel Netanyahu và Tổng thống Nga Vladimir Putin đã mang đến một giải pháp cho ông Trump.
Thoả thuận cuối cùng gần như chắc chắn sẽ có đóng góp lớn từ nỗ lực ngoại giao cường độ cao của Israel, Newsweek nhận định.
Ông Putin là một trường hợp khá đặc biệt trong số các nhà lãnh đạo thế giới. Tổng thống Nga có một quan hệ tốt không chỉ với Iran mà còn cả Israel.
Nhiều ngày trước khi hội nghị thượng đỉnh Nga – Mỹ diễn ra tại Helsinki (16/7), Thủ tướng Netanyahu đã có chuyến công du tới Moscow để gặp gỡ ông Putin lần thứ… chín trong vòng mười tám tháng.
Người đứng đầu nội các Israel nói với nhà lãnh đạo Nga, “sự hợp tác giữa Nga và Israel là một yếu tố trung tâm trong việc ngăn chặn một xung đột lớn” tại Trung Đông. Ông Netanyahu cũng nhấn mạnh, hơn bất kỳ quốc gia nào, Israel “phản đối bất kỳ sự hiện diện nào của Iran tại Syria”.
Đặc biệt, Thủ tướng Israel đưa ra tín hiệu rằng Tel Aviv bằng lòng với việc ông Assad tiếp tục nắm giữ quyền lực.
Lý do mà ông Netanyahu đưa ra khá đơn giản: So với sự tồn vong của chính quyền Assad, sự hiện diện quân sự của Iran trong khu vực biên giới của họ nhận được sự quan tâm lớn hơn rất nhiều.
Nhiều năm nay, nhà lãnh đạo Israel đã vận động hành lang phản đối các kế hoạch của Nga bán cho Tổng thống Assad hệ thống phòng thủ tên lửa S-400.
Các tên lửa này được cho là có thể triệt hạ dễ dàng máy bay của Israel trong không phận Syria. Sau một thời gian dài lảng tránh, năm nay Tổng thống Putin đã bị Israel thuyết phục và đồng ý tạm dừng việc cung cấp tên lửa S-400 cho Syria.
Bắt đầu triển khai thoả thuận
Sau hội nghị thượng đỉnh với Mỹ, Nga cho biết đã bắt đầu triển khai các hoạt động nằm trong thỏa thuận giữa Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump, trong khi phía Washington vẫn chưa có thông tin về những vấn đề mà 2 lãnh đạo đã đồng ý triển khai trong cuộc họp kín.
Ngày 19/7, trong bài phát biểu về hội nghị thượng đỉnh với ông Trump tại Phần Lan, ông Putin cho biết cuộc gặp giữa ông và Tổng thống Mỹ đã thành công và 2 lãnh đạo đã có những thỏa thuận hiệu quả.
Tổng thống Donald Trump muốn lực lượng Mỹ rút khỏi Syria.
Sau cuộc gặp, Chính phủ Nga ngay lập tức bắt đầu bàn bạc về việc thực thi các thỏa thuận 2 lãnh đạo đã thống nhất với nhau. “Bộ Quốc phòng Nga đã sẵn sàng để thực hiện các thỏa thuận trong lĩnh vực an ninh toàn cầu với Mỹ trong cuộc gặp thượng đỉnh tại Phần Lan”, đại sứ quán Nga tại Washington viết trên Twitter ngày 18/7.
Trên dòng tweet đăng ngày 19/7, ông Trump đã hé lộ về những nội dung mà 2 nhà lãnh đạo đã bàn bạc và thống nhất tại Phần Lan bao gồm cuộc chiến chống chủ nghĩa khủng bố, vấn đề an ninh Israel, vũ khí hạt nhân… Ông Trump đánh giá cuộc gặp thượng đỉnh lần đầu rất thành công và bày tỏ thiện chí muốn có cuộc gặp thứ 2 với ông Putin.
Ngoài ra, các quan chức Nga cho biết cuộc nội chiến Syria và Hiệp ước Cắt giảm Vũ khí Chiến lược (START) có thể là những lĩnh vực mà 2 Tổng thống đã đồng thuận sẽ hợp tác.
Dựa vào phát biểu của 2 lãnh đạo trong cuộc họp báo sau hội nghị thượng đỉnh, các chuyên gia đồng thuận rằng cả ông Trump và ông Putin có thể đã bàn việc các hiệp ước về vũ khí, vấn đề Syria, ý tưởng thành lập một nhóm các nhà lãnh đạo trong các lĩnh vực nhằm trao đổi về các cơ hội hợp tác thương mại và kinh tế. Tuy nhiên, chi tiết của những bàn luận này vẫn là ẩn số.
Ông John Herbst, cựu Đại sứ Mỹ ở Ukraine nhận định 2 nhà lãnh đạo có thể đã bàn về những vấn đề liên quan tới việc giảm hiện diện quân sự của Iran tại Syria, song nhà ngoại giao này cũng tỏ ra hoài nghi về việc Nga sẽ tuân thủ theo thỏa thuận.
