Theo thông tin của tổng cục Khí tượng Thủy văn, nguyên nhân và tình hình, diễn biến mưa dông, lốc và mưa đá trong 3 ngày qua ở khu vực vùng núi Bắc Bộ được lý giải: Do ảnh hưởng của rãnh áp thấp có trục 24-26 bị đẩy dịch về phía Nam bởi một khối không khí lạnh từ phía Bắc kết hợp với hội tụ trong rãnh gió Tây trên cao,
Đồng thời, điều kiện nền nhiệt độ chung ở các tỉnh Bắc Bộ trong thời gian qua khá cao, cộng thêm độ ẩm lớn trong khí quyển đã tạo điều kiện thuận lợi cho mưa dông phát triển mạnh nên từ tối 16/2, ở Tây Bắc và vùng núi Bắc Trung Bộ đã có mưa rào và dông.
Từ ngày 17/2 vùng mưa mở rộng ra toàn Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, trọng tâm mưa lớn là Việt Bắc và Đông Bắc với lượng mưa phổ biến 30-70mm, một số nơi cao hơn như Tuyên Quang 73mm, Tam Đảo 89mm, Bảo Lạc (Cao Bằng) 73mm, Quảng Hà (Quảng Ninh) 86mm,...
Dông kèm lốc xoáy gây gió giật mạnh, mưa đá đã xảy ra ở vùng núi Bắc Bộ, cụ thể ở Mù Cang Chải (Yên Bái), Sa Pa, TP.Lào Cai và Bát Xát (Lào Cai), Sơn La, Thái Nguyên đã ghi nhận được mưa đá. Một số nơi quan trắc được gió giật mạnh như Tam Đường: 16m/s (cấp 7) lúc 19h ngày 17/2; Yên Bái: 19m/s (cấp 8) lúc 1h sáng 18/2, Mẫu Sơn: 21m/s (cấp 9) lúc 7h sáng 18/2, Tuyên Quang 26m/s (cấp 10) lúc 21h40 ngày 17/2.
Ông Trần Quang Năng, Trưởng phòng Dự báo Thời tiết Trung tâm Dự báo Khí tượng Thủy văn (KTTV) Quốc gia cho biết: “Trong năm 2019, mưa đá xuất hiện ngay giữa tháng 2 này báo hiệu cho thấy dấu hiệu về thời kỳ mưa dông với các hiện tượng thời tiết nguy hiểm như lốc xoáy, gió giật mạnh, sét, mưa đá,… đã đến rất gần.
Thêm nữa, với nền nhiệt độ đang có xu hướng cao hơn trung bình nhiều năm trong các tháng gần đây sẽ là điều kiện nhiệt lực góp phần cho chúng ta dự đoán về một mùa thiên tai sẽ diễn ra khó lường, phức tạp trong thời gian tới.
Để chủ động ứng phó với thiên tai nói chung và mùa mưa, dông, lốc, sét, mưa đá sắp tới, người dân và chính quyền địa phương cần chú ý theo dõi chặt chẽ các bản tin dự báo, cảnh báo thiên tai từ các cơ quan hữu quan”.
“Trên cơ sở thông tin dự báo, cảnh báo đó các cấp chính quyền địa phương cần chủ động xây dựng các phương án lao động, sản xuất, sinh hoạt phù hợp với từng thời đoạn thiên tai, từng loại hình thiên tai cho người dân. Các cơ quan hữu quan tiếp tục đẩy mạnh tuyên truyền, phổ biến kiến thức khí tượng thủy văn và cách thức phòng chống thiên tai đến từng người dân, cộng đồng”, ông Năng nhấn mạnh.
Trước đó, Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia đã theo dõi chặt chẽ những dấu hiệu cho thấy sự xuất hiện đợt mưa lớn này khá sớm, liên tục cập nhật các bản tin theo đúng Quy định (06 giờ một lần) và nhấn mạnh trọng tâm mưa lớn, dông, sét, mưa đá ở khu vực Việt Bắc, Đông Bắc sẽ kéo dài đến sáng 18/2. Các bản tin cảnh báo dông phát riêng cho khu vực Tây Bắc, Bắc Trung Bộ từ chiều 16/2 đến đêm 17/2.
Những diễn biến thời tiết trong những ngày qua đã gây nhiều thiệt hại.
Dông lốc mạnh ở nước ta xảy ra cao điểm vào thời kỳ từ tháng 3 đến tháng 5 hàng năm khi có sự chuyển biến thời tiết từ mùa lạnh sang mùa nóng, mùa khô sang mùa mưa.
Khi đó có sự gặp gỡ vào xáo trộn mạnh giữa các khối khí nóng và lạnh, khô và ẩm sẽ là điều kiện lý tưởng tạo ra những đám mây đối lưu phát triển mạnh, hệ quả gây ra các trận lốc xoáy, gió giật mạnh, mưa đá trên diện rộng, đặc biệt là ở khu vực các tỉnh vùng núi.
Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia đã cung cấp thông tin dự báo, cảnh báo kịp thời, đầy đủ cho Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống thiên tai, Ủy ban Quốc gia Tìm kiếm-cứu nạn và Ban Chỉ huy PCTT&TKCN các Bộ, ngành, địa phương thuộc khu vực Bắc Bộ và Bắc Trung Bộ, các cơ quan thông tấn, báo chí để truyền tải sớm nhất cho nhân dân các địa phương trong các khu vực chịu ảnh hưởng của mưa dông.
Trên cơ sở các bản tin của Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia. Đài Truyền hình Việt Nam đã bổ sung các nội dung hướng dẫn phòng chống dông lốc trong chương trình dự báo thời tiết sau Chương trình thời sự từ ngày 15 đến 17/2.
Sau khi nhận được thông tin cảnh báo của Trung tâm Dự báo KTTV Quốc gia, các Đài KTTV khu vực Tây Bắc, Việt Bắc, Đông Bắc, Đồng bằng Bắc Bộ, Bắc Trung Bộ đã phát ngay tin cảnh báo vào chiều 15/2 và phát tiếp tin cập nhật vào các ngày sau đó. Mức độ chi tiết được cảnh báo đến các khu vực trong tỉnh.
Các Đài KTTV tỉnh Lào Cai, Yên Bái, Hà Giang Tuyên Quang, Bắc Kạn đều phát tin cảnh báo mưa dông, gió giật mạnh và mưa đá từ chiều ngày 15 hoặc sáng ngày 16/2 như Lào Cai phát 5 bản tin bắt đầu từ 9h45 ngày 16/2; Yên Bái phát 4 bản tin bắt đầu từ 16h30 ngày 15/2; Hà Giang phát 4 bản tin bắt đầu từ 10h ngày 16/2; Tuyên Quang phát 5 bản tin bắt đầu từ 16h30 ngày 15/2. Bản tin ngày 17/02 của Đài Tuyên Quang có cảnh báo sét đánh và gió giật mạnh.
