HUẤN LUYÊN ĐTQG: FIFA KHÔNG YÊU CẦU BẰNG CẤP!
Tại World Cup 2010, huyền thoại Diego Maradona xuất hiện trong cương vị HLV trưởng ĐT Argentina (trên thực tế, Maradona đã dẫn dắt ĐT Argentina từ cuối năm 2008). Chẳng những chưa có bằng cấp huấn luyện, Maradona cũng hầu như chưa bao giờ huấn luyện trước đó, ngoài một khoảng thời gian ngắn tham gia vào BHL của CLB Racing Club.
Điều đáng nói ở đây, người ta khen chê, bình luận thế nào tùy ý, nhưng chẳng ai và chẳng có cơ sở gì để cấm một Maradona "không có bằng cấp" không được ngồi ghế HLV trưởng của một trong những ĐTQG nổi tiếng nhất thế giới. Một mặt, về luật lệ, FIFA không cấm. Mặt khác, những ai ủng hộ Maradona có quyền nói một cách văn hoa: bản thân cái tên Maradona đã là tấm bằng danh giá!
Dẫn chứng trường hợp của Maradona chẳng qua là để có tính thời sự. Vâng, thực tế là Maradona huấn luyện rất kém. Nhưng huyền thoại Franz Beckenbauer thì chẳng kém chút nào trong nghề cầm quân, và bản thân Beckenbauer cũng chẳng có bằng cấp gì khi ông đồng ý dẫn dắt đội Đức, thay Jupp Derwall (tất nhiên, sau đó Hoàng đế đã kịp học để lấy bằng huấn luyện).
Nói chung, không có luật nào quy định HLV ĐTQG thì phải có chứng chỉ hoặc bằng cấp gì. Thật ra, vấn đề chúng ta đang nói ở đây không thuộc về luật bóng đá, mà chỉ là điều lệ của những giải bóng đá cụ thể. Từ World Cup của FIFA cho đến các giải vô địch châu lục của UEFA, AFC, CAN... điều lệ cụ thể đều không có chỗ nào quy định về bằng cấp của nhân vật được đăng ký chức danh HLV trưởng.
Các giải chính thức đã thế, thì tất nhiên các tổ chức điều hành bóng đá càng không bao giờ quan tâm đến bằng cấp của HLV trưởng, trong các trận giao hữu hoặc vòng loại, thậm chí chẳng cần biết ai là HLV trưởng của đội tuyển nào. Điều duy nhất liên quan đến tư cách hành nghề của HLV ĐTQG trên khắp thế giới chỉ là: nhân vật ấy có đang thụ án treo giò nào không.
Tất nhiên, xem xét bằng cấp để chọn mặt gửi vàng là việc riêng của mỗi LĐBĐ. Nhưng thỉnh thoảng, đây đó vẫn xuất hiện các thông tin đại loại như nhân vật này chưa có đủ bằng cấp quy định, nhân vật kia không được đăng ký chức danh HLV trưởng. Vì sao?
BÓNG ĐÁ CHUYÊN NGHIÊP LÀ THẾ GIỚI RIÊNG Ở CẤP CLB
Năm 2009, Markus Babbel đưa CLB Stuttgart từ nửa cuối của bảng xếp hạng Bundesliga lên nhóm có vé dự Champions League. Khi ấy, ông thế chỗ HLV Armin Veh vừa bị sa thải, nên mới ung dung cầm quân. Sang mùa kế tiếp, BTC Bundesliga lập tức cấm Babbel giữ ghế HLV trưởng, vì ông chưa có đủ bằng cấp huấn luyện bắt buộc.
Dàn xếp mãi, các bên mới đi đến một thỏa thuận: Babbel được phép "vừa học vừa làm". Hàng tuần, Markus Babbel phải về Cologne để học khóa đào tạo HLV nhà nghề do LĐBĐ Đức tổ chức. Stuttgart thua tan nát, và một Babbel đã có đủ bằng cấp lại bị sa thải vì thành tích kém!
Về mặt luật lệ, bóng đá Đức quy định bằng cấp tối thiểu mà các HLV chuyên nghiệp phải có nếu muốn hành nghề ở giải Bundesliga và giải hạng Nhì. Babbel giữ ghế HLV trưởng Stuttgart là sai luật, không nói nhiều! Còn nếu ông được chọn làm HLV trưởng ĐTQG, thi thố tài nghệ ở các giải bóng đá do UEFA hoặc FIFA tổ chức, thì lại chẳng có luật nào cấm, đấy là những chuyện hoàn toàn khác nhau.
Nhìn chung, khái niệm "bóng đá chuyên nghiệp" mà chúng ta đang nói chỉ nhằm vào đấu trường CLB là chính. Đấy là do bóng đá chuyên nghiệp gồm rất nhiều vấn đề quan trọng như tài chính, y tế, pháp lý... và các vấn đề ấy đều phải được kiểm soát bởi luật lệ.
Các giải đấu lớn tầm CLB như Serie A, Premiership, Bundesliga, La Liga, Ligue 1... đều được tổ chức theo hình thức chuyên nghiệp và các CLB tham gia buộc phải có giấy phép hoạt động theo mô hình chuyên nghiệp. Khi cấp phép, BTC của các giải lớn đều có những quy định riêng của mình. Không đáp ứng thì đứng ngoài cuộc. Đấy cũng là do, bóng đá chuyên nghiệp không chỉ là bóng đá thuần túy. Nó còn là ngành kinh doanh, hoặc là nhiều lĩnh vực khác nữa.
HLV CHUYÊN NGHIÊP PHẢI HỌC NHỮNG GÌ?
Như đã nêu trên, bóng đá nhà nghề liên quan chặt chẽ đến các vấn đề ngoài sân cỏ như tài chính, y học... Thế nên, HLV tham dự các khóa đào tạo ở đẳng cấp cao được trang bị kiến thức cơ bản về chấn thương thể thao, quản lý kinh tế, tâm lý học, dinh dưỡng, ngoài các lĩnh vực chuyên môn như cách tổ chức tập luyện hoặc phương pháp nghiên cứu chiến thuật qua video...
HLV nhà nghề đương nhiên phải có khả năng truyền đạt sao cho cầu thủ trẻ biết cách tránh né chấn thương. HLV nhà nghề cũng phải biết các phương pháp sơ cấp cứu căn bản, cách đánh giá mức độ chấn thương hoặc cách xử lý thích hợp đối với các cầu thủ đang trong tình trạng chưa hoàn toàn bình phục.
Chẳng qua, tất cả đều xuất phát từ thực tế của bóng đá nhà nghề. Đã có những rắc rối thật sự khi cầu thủ chưa thật sự bình phục bị HLV bắt buộc ra sân, từ đó dẫn đến hậu quả nghiêm trọng. Cũng có những lúc người ta phải đặt vấn đề trách nhiệm đối với các HLV chuyển nhượng hoặc chi lương vô tội vạ, đẩy đội bóng đến tình trạng phá sản.
Cấp ĐTQG: khuyến khích nên có bằng A
Sổ tay "Thủ tục và chính sách về HLV" của AFC (2010), ghi rõ ở điều 3.3.2.1: "Mọi LĐBĐ thành viên được khuyến khích áp dụng một chính sách về yêu cầu bằng cấp huấn luyện tối thiểu. Chính sách này được áp dụng vào điều lệ của mọi giải đấu do LĐBĐ thành viên tổ chức cũng như mọi đội bóng mà LĐBĐ quản lý. Chính sách này cũng có thể áp dụng vào các hệ thống đào tạo trẻ hoặc bóng đá học đường".
Lưu ý, khái niệm mà AFC gọi là "Yêu cầu bằng cấp huấn luyện tối thiểu" (minimum coaching requirement) chỉ được AFC khuyến khích (encouraged to adopt), như một chính sách mà các LĐBĐ thành viên nên làm, chứ đây không phải là một sự bắt buộc.
Cấp CLB: Bắt buộc phải có bằng A
HLV trưởng là người chịu trách nhiệm về "đội một" của CLB chuyên nghiệp đăng ký với AFC. HLV này tối thiểu phải có chứng chỉ A do AFC cấp (gọi nôm na là bằng A của AFC) hoặc bằng huấn luyện bóng đá nhà nghề của AFC (AFC Professional Diploma - bằng này cao cấp hơn bằng A, cao nhất trong hệ thống bằng huấn luyện mà AFC đào tạo).
Đây là nguyên văn điều P.07 trong "Sổ tay cấp giấy chứng nhận CLB chuyên nghiệp của AFC", ban hành tháng 1/2010. Sổ tay này liệt kê mọi "tiêu chuẩn bắt buộc" mà một CLB phải tuân thủ nếu muốn được AFC công nhận (cấp phép) là CLB chuyên nghiệp.
Bằng cấp tối thiểu của HLV trưởng chỉ là một trong rất nhiều "tiêu chuẩn bắt buộc". Nếu không đáp ứng mọi tiêu chuẩn ấy thì CLB không được AFC cấp phép công nhận là CLB chuyên nghiệp. Trên thực tế, bóng đá Việt Nam chưa có CLB nào được AFC công nhận chuyên nghiệp, nên đại diện bóng đá Việt Nam chưa bao giờ được dự giải AFC Champions League, từ khi AFC quy định giải này chỉ dành cho các CLB chuyên nghiệp.
Quy trình lấy bằng A
Mỗi năm, mọi LĐBĐ thành viên của AFC phải gửi văn bản đăng ký về kế hoạch đào tạo HLV cho năm sau trước ngày 30/6 của năm trước. LĐBĐ thành viên được khuyến khích tự tổ chức khóa đào tạo (nếu không, AFC sẽ giúp). Số lượng học viên được giới hạn và danh sách phải được gửi đến AFC (không quá 24 học viên/khóa).
AFC sẽ cử giảng viên đến đào tạo hoặc ủy nhiệm cho giảng viên trong nước đào tạo. LĐBĐ thành viên có quyền yêu cầu đích danh giảng viên (trong nước hoặc của AFC), nhưng giảng viên ấy phải được AFC công nhận. Nguyên tắc chung là muốn học bằng A thì phải có bằng B, muốn học bằng B thì phải có bằng C.
Ngoài ra, học viên phải có một thời gian huấn luyện theo quy định. Học viên tự đăng ký với LĐBĐ thành viên. Tổng thời gian để học và lấy bằng A là 148 giờ (64 giờ thực hành, 78 giờ lý thuyết, 1 giờ làm luận văn, 3 giờ thi thực hành, 2 giờ thi lý thuyết/vấn đáp).
Theo Bongdaplus.vn
