Từ xa xưa nấm lim xanh từng được ví như "lộc rừng" ban tặng cho người dân ở các tỉnh vùng núi. Loại nấm mọc này từ cây lim xanh đã mục ở rừng nguyên sinh. Điều ngạc nhiên nấm lim xanh chỉ xuất hiện từ tháng 5 đến tháng 8 nên đây là thời điểm người dân nhiều tỉnh vùng núi đi "săn lùng".
Không phải ai đi vào rừng cũng săn được loại nấm đắt đỏ này. Thời gian qua, đi "săn" nấm lim xanh là công việc rất vất vả, khó khăn, thường phụ nữ hoặc người nơi khác đến khó lòng mà làm được.
Nấm lim xanh thực chất chỉ mọc từ gỗ lim xanh mục, phân bố tại các khu rừng nguyên sinh. Với số lượng khan hiếm, công việc tìm hái của thợ sơn tràng lại càng vất vả, nguy hiểm.
Nấm lim xanh có hàm lượng dinh dưỡng cao hơn các loại nấm linh chi khác, sử dụng chúng tốt cho việc hỗ trợ tăng cường sức khỏe nên rất được ưa chuộng. Điều đặc biệt là nấm lim chỉ mọc trên gỗ của cây lim xanh cổ thụ đã hư mục nên được đặt tên là nấm lim xanh. Y học cổ truyền đã sử dụng nấm lim xanh hỗ trợ bệnh hiệu quả từ hơn 2000 năm trước.
Không chỉ đắt đỏ, nấm lim xanh có tác dụng hỗ trợ điều trị, ngừa tái phát ung thư bằng cơ chế phục hồi tổn thương ở cấp độ tế bào. Nấm lim rừng còn tác động hiệu quả trong điều trị viêm gan, gan xơ, mỡ gan, thải độc gan. Đồng thời, nấm lim xanh hỗ trợ điều trị gout, huyết áp cao, tiểu đường, phục hồi thể trạng do di chứng đột quỵ.
Loại nấm hiếm có "1-0-2" này rất đắt đỏ trên thị trường, giá nấm dao động từ 500.000 đồng đến 6 triệu đồng/kg. Những loại nấm lim xanh già giá từ 4-6 triệu đồng/kg. Nấm lim xanh tự nhiên nguyên cây từ 3-4 triệu đồng/kg.
Mặc dù có giá đắt đỏ nhưng nấm lim xanh rừng vẫn được nhiều người mua dùng.
Để tìm hiểu về loại nấm hiếm có này, chúng ta nên biết nấm lim xanh rừng là một loài nấm quý hiếm được xếp vào họ nấm Garnodema lucidum (Leyss. Ex. Fr) Karst. Là một loài đặc hữu bản địa của Việt Nam, nấm lim xanh được săn lùng bởi đặc tính kháng trị ung thư và các bệnh gan cực kỳ hữu hiệu.
Hiện nay ở Việt Nam, các vùng rừng nguyên sinh không còn nhiều do đó nấm lim xanh trở cực kỳ hiếm hoi. Những gốc lim xanh hàng chục hàng trăm năm tuổi chỉ còn ở những nơi hiểm trở giáp biên giới Việt – Lào và các tỉnh miền núi phía Nam nước bạn như Salavan, Attapu, Xekong.
Nấm lim xanh rừng có giá trị cao trong chữa bệnh; hiệu quả với các bệnh ung thư và các bệnh viêm gan, xơ gan; lại đặc biệt hiếm quý cho nên rất nhiều đối tượng thương lái tìm cách làm giả nấm lim xanh để kiếm lời.
Bề ngoài loại nấm này được mô tả là loài nấm quả thể, tức là cây nấm chia thành hai phần có thể nhìn thấy rõ ràng là mũ tán của nấm và chân nấm. Điển hình nấm lim xanh có mũ tán rộng tối đa xấp xỉ 20 cm, mở rộng hình quạt; có thể khuyết lõm hoặc không khuyết lõm ở điểm mọc chân nấm. Độ dày mũ tán nấm dao động từ 2 cm đến 5 cm, mặt cắt ngang thể hiện rõ các thớ nấm theo chiều trên – dưới.
Trên thế giới có nhiều loại nấm đắt đỏ.
Hiện nay, việc phân biệt nấm lim xanh thật và giả là rất khó khăn, khi trình độ làm giả của thương lái rất tinh vi. Để biết đâu là nấm lim xanh thật và giả, trên thực tế còn phải tìm hiểu cách phân biệt nấm lim xanh với nhiều loài nấm dại như nấm le, nấm dù, linh chi cổ cò…
Theo cánh thợ rừng lão làng thì để một người mới học có thể nhận biết căn bản các loại nấm sẽ cần từ một đến hai năm. Muốn phân biệt nấm thật nấm giả chúng ta nên chú ý đến bề ngoài. Nấm lim xanh thật có chân ngắn, mũ tán nấm dày và cứng đôi chỗ nhìn đen bóng như sừng và khi phơi khô có mùi thơm dược thảo rõ nét.
Trúc Chi (t/h)
