Nghiên cứu trao đổi: Có kỹ năng nghề trong tay, lo gì thất nghiệp

Có kỹ năng nghề trong tay, bạn sẽ không bao giờ sợ thất nghiệp.

Thất nghiệp đã và đang là vấn nạn khiến nhiều người trẻ đau đầu, thậm chí sợ hãi kể cả khi đã tốt nghiệp đại học. Nhưng thực tế là không thể tránh khỏi: tự động hóa và trí tuệ nhân tạo ngày càng phổ biến đang là mối nguy tiềm tàng đe dọa cơ hội việc làm của người lao động. Để thoát khỏi vấn nạn này, điều đầu tiên là bản thân mỗi người phải trang bị cho mình những kỹ năng nghề nghiệp nhất định.

Nói một cách khái quát, kỹ năng nghề nghiệp gồm ba loại là: kỹ năng nhận thức, kỹ năng hành vi và kỹ năng kỹ thuật. Những kỹ năng trên bạn có thể được học qua các khóa đào tạo dài hạn hay ngắn hạn tại các cơ sở GDNN hoặc ngay tại doanh nghiệp.

Ông Lê Văn Chương - Phó vụ trưởng Vụ Kỹ năng nghề, Tổng cục Giáo dục nghề nghiệp khẳng định, ngày nay, Đảng và Nhà nước ta cũng luôn quan tâm, tạo điều kiện để nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, đặc biệt trong bối cảnh cuộc cách mạng khoa học công nghệ đang diễn ra mạnh mẽ và tác động rất lớn đến thị trường lao động của Việt Nam.

Mới đây, bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 52 ngày 27.9.2019 về một số chủ trương tham gia cuộc các mạng công nghiệp 4.0, trong đó yêu cầu phát triển mạnh đào tạo nghề, và hỗ trợ đào tạo kỹ năng cho chuyển đổi công việc. Nhà nước có chính sách hỗ trợ cho người lao động khi tham gia đào tạo lại, đào tạo nâng cao chuyên môn và kỹ năng để chuyển đổi công việc.

GDNN ngày nay không còn đào tạo hẹp và chuyên sâu nữa do thế giới việc làm thay đổi không ngừng, nhất là trong bối cảnh của cuộc cách mạng công nghiệp 4.0 khi số lượng nghề nghiệp ít thay đổi, nhưng việc làm trong mỗi nghề có thể sẽ mất đi và những việc làm mới xuất hiện với kỹ năng nghề mới. Một nghề học được sẽ có thể phải làm ở nhiều vị trí việc làm khác nhau.

Những tiến bộ về công nghệ khiến cho kỹ năng, tri thức tiếp nhận ở cơ sở GD-ĐT sẽ lạc hậu nhanh chóng. Bằng cấp nhận được ngày hôm nay sẽ không phải là “giấy thông hành” đảm bảo cho việc làm suốt đời của chúng ta. Sự cạnh tranh về năng suất, chất lượng và hiệu quả càng ngày càng đòi hỏi khắt khe về kỹ năng người lao động. Nhà tuyển dụng luôn cân nhắc xem bạn có khả năng phát triển dựa trên những kỹ năng bạn đang sở hữu mà chưa hẳn đã quan tâm đến bằng cấp của bạn.

Thực tế này đòi hỏi người lao động và các bạn trẻ liên tục cập nhật kiến thức, kỹ năng mới, để theo kịp đà phát triển của thị trường lao động.

Theo bà Trần Thị Lan Anh - Phó Tổng thư ký Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam VCCI, phần lớn các doanh nghiệp có xu hướng chuyển từ tuyển dụng lao động phổ thông sang lao động có tay nghề. Lợi thế về lao động dồi dào, giá rẻ của Việt Nam đang dần mất đi trong cuộc cạnh tranh lao động có kỹ năng tay nghề của các nước trong khu vực.

Vì vậy trang bị kỹ năng cho người lao động Việt Nam được xem là chìa khóa để nâng cao năng suất lao động, tăng năng lực cạnh tranh của lao động, của quốc gia và góp phần quan trọng cho sự phát triển thịnh vượng của đất nước.

Kinh nghiệm cho hay những ai có được kỹ năng nghề nghiệp sớm sẽ có việc làm sớm, giảm thất nghiệp, tăng thu nhập và cải thiện cuộc sống tốt hơn. Với các bạn trẻ, việc lựa chọn con đường vào đại học hay học nghề sẽ tùy thuộc vào kỳ vọng, ham muốn, điều kiện kinh tế gia đình và khả năng của bản thân. Một điều chắc chắn rằng có kỹ năng nghề nghiệp cao, bạn sẽ không bao giờ sợ thất nghiệp.

Để làm được điều đó, hệ thống GDNN cần vào cuộc đổi mới mạnh mẽ, chủ động hơn đáp ứng nhu cầu kỹ năng của người học và doanh nghiệp. Đặc biệt các doanh nghiệp rất cần đồng hành cùng với nhà trường để nâng tầm kỹ năng lao động cho đất nước, cũng là cho chính các doanh nghiệp. Kỹ năng rất khó có thể hình thành nếu chỉ đào tạo nghề chủ yếu trong nhà trường mà đòi hỏi người học phải qua quá trình trải nghiệm thực tế.

Những năm gần đây kỹ năng lao động của người Việt đã có những bước tiến đáng kinh ngạc. Lao động người Việt đã từng bước thay thế được các vị trí quan trọng, chủ chốt của doanh nghiệp (mà trước đây những vị trí đó thường là của chuyên gia nước ngoài).

Theo đánh giá của Diễn đàn kinh tế thế giới năm 2019, chất lượng đào tạo nghề nghiệp của ta tăng 13 bậc (mục tiêu Chính phủ đặt ra là tăng tối thiểu 5 bậc). Trong các kỳ thi tay nghề ASEAN và quốc tế, Việt Nam luôn giành được thứ hạng cao. 10 lần tham dự ASEAN có 3 lần giải nhất, 2 lần giải nhì, 2 lần giải ba. Tại kỳ thi tay nghề thế giới lần thứ 45 tại Liên bang Nga, đoàn Việt Nam dành được một huy chương bạc, 8 chứng chỉ kỹ năng nghề xuất sắc, đứng thứ 25 trên 63 quốc gia và vùng lãnh thổ tham gia dự thi.

Những kết quả trên đã góp phần nâng cao chất lượng nguồn nhân lực, tăng năng suất lao động, đóng góp quan trọng vào việc tăng 10 bậc năng lực cạnh tranh quốc gia và tăng trưởng GDP của đất nước.

Thanh Tâm