Điều kiện nghỉ hưu
Điều 54 luật BHXH nêu rõ, người lao động được hưởng lương hưu khi đủ 60 tuổi đối với nam, 55 tuổi đối với nữ và có đủ 20 năm đóng BHXH.
Tuy nhiên, trong một số trường hợp, người lao động vẫn có thể được nghỉ hưu sớm hơn. Cụ thể, khi nghỉ việc có đủ 20 năm đóng bảo hiểm xã hội trở lên thì được hưởng lương hưu nếu thuộc một trong các trường hợp sau đây:
Một là, bị suy giảm khả năng lao động.
Hai là, làm công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm; làm công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm theo quy định tại khoản 1 Điều 54 Luật BHXH năm 2014:
+ Nam từ đủ 55 tuổi đến đủ 60 tuổi, nữ từ đủ 50 tuổi đến đủ 55 tuổi và có đủ 15 năm làm nghề hoặc công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc có đủ 15 năm làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên.
+ Người lao động từ đủ 50 tuổi đến đủ 55 tuổi và có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên mà trong đó có đủ 15 năm làm công việc khai thác than trong hầm lò.
+ Người bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn rủi ro nghề nghiệp.
Ba là, làm việc ở vùng cao, vùng sâu, vùng xa, biên giới, hải đảo thuộc danh mục do Chính phủ quy định.
Với người bị suy giảm khả năng lao động, Điều 55 Luật BHXH nêu rõ, người lao động đóng đủ 20 năm BHXH trở lên và thuộc trường hợp dưới đây:
Thứ nhất, bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên và nam đủ 55 tuổi, nữ đủ 50 tuổi.
Thứ hai, bị suy giảm khả năng lao động từ 81% trở lên và nam đủ 50 tuổi, nữ đủ 45 tuổi.
Thứ ba, bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên và có đủ 15 năm trở lên làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc Danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế ban hành.
Riêng lực lượng vũ trang (sĩ quan, hạ sĩ quan… quân đội, công an) sẽ được nghỉ hưu khi có đủ 20 năm đóng BHXH, bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên và thuộc một trong các trường hợp: Nam đủ 50 tuổi, nữ đủ 45 tuổi; Có đủ 15 năm trở lên làm nghề hoặc công việc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm thuộc Danh mục do Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Bộ Y tế ban hành.
Như vậy, có thể thấy, để được về hưu trước tuổi, người lao động bắt buộc phải tham gia BHXH ít nhất 20 năm và đáp ứng thêm một trong các điều kiện nêu trên.
6 cách đóng BHXH tự nguyện để hưởng lương hưu
Theo quy định tại khoản 1 Điều 9 Nghị định số 134/2015/NĐ-CP thì người tham gia BHXH tự nguyện được chọn một trong 6 phương thức đóng như sau để đóng vào quỹ hưu trí và tử tuất:
Thứ nhất, đóng hàng tháng: Mức đóng hàng tháng bằng 22% mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn.
Mức thu nhập tháng do người tham gia BHXH tự nguyện lựa chọn thấp nhất bằng mức chuẩn hộ nghèo của khu vực nông thôn và cao nhất bằng 20 lần mức lương cơ sở tại thời điểm đóng.
Thứ hai, đóng 3 tháng một lần: Mức đóng được xác định bằng mức đóng hàng tháng nhân với 3.
Thứ ba, đóng 6 tháng một lần: Mức đóng được xác định bằng mức đóng hàng tháng nhân với 6.
Thứ tư, đóng 12 tháng một lần: Mức đóng được xác định bằng mức đóng hàng tháng nhân với 12.
Thứ năm, đóng một lần cho nhiều năm về sau nhưng không quá 5 năm một lần: Mức đóng được tính bằng tổng mức đóng của các tháng đóng trước, chiết khấu theo lãi suất đầu tư Quỹ BHXH bình quân tháng, do BHXH Việt Nam công bố của năm trước liền kề với năm đóng.
Thứ sáu, đóng một lần cho những năm còn thiếu đối với người tham gia BHXH đã đủ điều kiện về tuổi để hưởng lương hưu theo quy định nhưng thời gian đóng BHXH còn thiếu không quá 10 năm (120 tháng) thì được đóng cho đủ 20 năm để hưởng lương hưu.
Như vậy, để được về hưu sớm, người lao động phải đóng ít nhất 20 năm BHXH và bị suy giảm khả năng lao động hoặc làm công việc độc hại, nặng nhọc hoặc làm việc ở vùng sâu, vùng xa…
Việc đóng BHXH tự nguyện một lần cho những năm còn thiếu với trường hợp người tham gia BHXH tự nguyện đã đủ điều kiện về tuổi được hưởng lương hưu mà thiếu không quá 120 tháng sẽ không áp dụng với người nghỉ hưu trước tuổi.
Từ năm 2021, điều kiện hưởng lương hưu của người lao động được siết chặt hơn. Cụ thể, theo Điểm a Khoản 1 Điều 219 Bộ luật Lao động 2019 sửa đổi Điều 54 Luật BHXH 2014 thì từ năm 2021, người lao động phải có đủ 20 năm đóng BHXH; nam đủ 60 tuổi 3 tháng; nữ đủ 55 tuổi 4 tháng (sau đó mỗi năm tăng thêm 3 tháng với nam; 4 tháng với nữ để đến năm 2028, nam nghỉ hưu khi đủ 62 tuổi và năm 2035, nữ nghỉ hưu khi đủ 60 tuổi).
Cùng với đó, điều kiện để người lao động được nghỉ hưu trước tuổi từ năm 2021 cũng sẽ được siết chặt tương ứng.
Bộ luật Lao động 2019 và Luật BHXH 2014 cũng quy định cụ thể 6 trường hợp được nghỉ hưu trước tuổi và hưởng nguyên lương (không bị giảm tỷ lệ phần trăm do nghỉ hưu trước tuổi) từ ngày 1/1/2021.
Trường hợp 1, đủ tuổi theo quy định mới và có đủ 15 năm làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc đặc biệt nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm.
Trường hợp 2, đủ tuổi theo quy định mới và có đủ 15 năm làm việc ở vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn bao gồm cả thời gian làm việc ở nơi có phụ cấp khu vực hệ số 0,7 trở lên trước ngày 1/1/2021.
Trường hợp 3, người lao động có tuổi thấp hơn tối đa 10 tuổi so với tuổi nghỉ hưu ở điều kiện bình thường có đủ 15 năm làm công việc khai thác than trong hầm lò.
Trường hợp 4, người bị nhiễm HIV do tai nạn rủi ro nghề nghiệp trong khi thực hiện nhiệm vụ được giao.
Trường hợp 5, đối tượng thuộc diện tinh giản biên chế, hưởng chính sách về hưu trước tuổi theo quy định tại Điều 8 Nghị định 108/2014/NĐ-CP ngày 20/11/2014.
Trường hợp 6, người lao động đủ điều kiện hưởng lương hưu khi suy giảm khả năng lao động mà tuổi nghỉ hưu có thời gian lẻ trên 06 tháng thì không bị giảm tỷ lệ phần trăm do nghỉ hưu trước tuổi.
Như vậy, khi quy định mới được áp dụng từ 1/1/2021, các điều kiện để nghỉ hưu trước tuổi vẫn được hưởng nguyên lương không thay đổi nhiều so với trước đó.
H.M
