Cần biện pháp dài hạn khắc phục điểm yếu lớn của thị trường trái phiếu

Sớm nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam

Tại toạ đàm "Giải pháp khơi thông thị trường vốn" sáng 17/3, bà Tạ Thanh Bình - Vụ trưởng Vụ Phát triển thị trường, Ủy ban Chứng khoán Nhà nước cho biết, biến động trên thị trường chứng khoán Việt Nam trong thời gian qua xuất phát từ nhiều nguyên nhân, cả trong nước cũng như quốc tế.

Tại thị trường chứng khoán Việt Nam trong thời gian qua biến động mạnh chủ yếu xuất phát từ tâm lý thận trọng của nhà đầu tư trước những bất ổn và triển vọng kém tích cực về kinh tế - chính trị thế giới.

Bên cạnh đó, dòng tiền trên thị trường chứng khoán đã chịu sự tác động của các thay đổi trong mặt bằng lãi suất khi Ngân hàng Nhà nước 2 lần tăng lãi suất điều hành nhằm kiểm soát lạm phát và giảm tác động từ bên ngoài. Mặt bằng lãi suất tiền gửi tại các ngân hàng thương mại liên tục gia tăng, thu hút dòng tiền quay trở lại hệ thống ngân hàng.

Khó khăn, thách thức được vị lãnh đạo của Ủy ban Chứng khoán Nhà nước dự báo sẽ tiếp tục kéo dài trong năm 2023, đòi hỏi những nỗ lực từ phía cơ quan quản lý trong việc điều hành nhằm đảm bảo thị trường chứng khoán hoạt động ổn định, công khai, minh bạch.

Theo bà Bình, UBCKNN đang triển khai đồng bộ hàng loạt giải pháp nhằm đảm bảo sự vận hành liên tục, thông suốt của thị trường chứng khoán, thúc đẩy thị trường phát triển theo hướng bền vững, an toàn, minh bạch, bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của nhà đầu tư.

Về hoàn thiện khung pháp lý và thể chế, UBCKNN đang rà soát tổng thể các quy định tại Luật Chứng khoán và các văn bản hướng dẫn nhằm khắc phục ngay những bất cập, vướng mắc.

Về hoạt động tổ chức thị trường, đại diện UBCKNN cho biết đang đẩy nhanh tiến độ đưa vào vận hành hệ thống công nghệ thông tin KRX nhằm tạo điều kiện triển khai các sản phẩm, dịch vụ mới trên thị trường chứng khoán và bảo đảm thị trường vận hành thông suốt, liên tục, an toàn, hiệu quả.

Đồng thời chỉ đạo các bên liên quan chuẩn bị nền tảng giao dịch trái phiếu doanh nghiệp riêng lẻ nhằm phát triển một thị trường thứ cấp minh bạch, an toàn, tăng cường khả năng quản lý, giám sát, giảm thiểu rủi ro.

Về công tác giám sát, thanh tra trên thị trường chứng khoán, cơ quan quản lý đang tích cực nâng cao vai trò và trách nhiệm của các tuyến giám sát.

Ngoài ra, UBCKNN cũng đang đẩy mạnh việc nâng cao chất lượng nguồn nhân lực cho công tác thanh tra, giám sát. Đưa ra cảnh báo sớm đối với nhà đầu tư về các rủi ro (nếu có) của thị trường chứng khoán; tiếp tục đẩy mạnh công tác kiểm tra, thanh tra, đồng thời xử lý nghiêm các hành vi vi phạm trên thị trường chứng khoán nhằm tăng tính răn đe, tăng cường kỷ cương, kỷ luật trên thị trường.

Về công tác truyền thông tăng cường cung cấp thông tin đầy đủ, chính xác và kịp thời tới công chúng đầu tư, giúp các doanh nghiệp, nhà đầu tư tiếp cận nhanh và đầy đủ nguồn thông tin chính thống.

Cuối cùng, UBCKNN khẳng định sẽ tích cực phối hợp với các tổ chức quốc tế triển khai các giải pháp để sớm nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam theo lộ trình đã đặt ra nhằm thu hút sự tham gia của nhà đầu tư nước ngoài tại thị trường Việt Nam.

Kiểm soát chặt quá trình phân phối trái phiếu

Nêu quan điểm về vấn đề trái phiếu, TS Cấn Văn Lực - chuyên gia Kinh tế trưởng Ngân hàng BIDV nói rằng, thị trường trái phiếu doanh nghiệp Việt Nam đang gặp nhiều khó khăn, khi lượng trái phiếu doanh nghiệp đáo hạn cao, tâm lý nhà đầu tư chưa ổn định trở lại sau các sai phạm, doanh nghiệp và nhà đầu tư chưa kịp thích ứng với các quy định pháp lý mới.

Ông Lực đánh giá Nghị định 08 mới được ban hành được xem là giải pháp tạm thời, giúp tháo gỡ các khó khăn trước mắt cho thị trường.

Tuy nhiên, để thị trường có thể phát triển lành mạnh thị trường cũng như hạn chế rủi ro, cần có các biện pháp dài hạn, vĩ mô để khắc phục các điểm yếu lớn như hành lang pháp lý và quy chế quản lý thị trường, hạ tầng thị trường (hệ thống giao dịch, công ty định hạng tín nhiệm...) cũng như nền tảng nhà đầu tư.

Ông Nguyễn Tuấn Anh - Phó Tổng Giám đốc VietinBank Securities cũng cho rằng, để xử lý những tồn tại và rủi ro hệ thống trong vấn đề phát hành trái phiếu doanh nghiệp nói chung và trái phiếu phát hành riêng lẻ nói riêng, mấu chốt của vấn đề là làm sao cho thị trường được minh bạch, chất lượng tổ chức phát hành được nâng cao từ đó lấy lại được niềm tin nơi nhà đầu tư.

Theo đó, ông Tuấn Anh nêu giải pháp kiểm soát việc "đại chúng hóa" ở thị trường thứ cấp của trái phiếu, trong đó quy định rõ tổ chức tài chính, cá nhân đủ điều kiện, có giấy phép hành nghề mới được thực hiện nghiệp vụ phân phối trái phiếu phát hành riêng lẻ.

Bên cạnh đó, cần tăng cường khuyến khích và định hướng dòng tiền của những nhà đầu tư tới việc mua trái phiếu doanh nghiệp phát hành ra công chúng để giảm thiểu rủi ro, trong khi trái phiếu riêng lẻ chỉ được phép cung cấp hoặc phân phối lại cho nhà đầu tư chuyên nghiệp.

Lãnh đạo VietinBank Securities chia sẻ nên thành lập mới hoặc giao cho một cơ quan chuyên môn đủ quy mô và thẩm quyền giám sát các doanh nghiệp phát hành cũng như việc thực hiện nghĩa vụ của tổ chức phát hành để kịp thời đưa ra cảnh báo, chấn chỉnh các hành vi sai phạm nếu có.

Tiến hành thúc đẩy doanh nghiệp đa dạng hóa các kênh huy động vốn, điều này làm giảm sự phụ thuộc vào trái phiếu là nguồn vốn chính, giảm áp lực thanh toán nợ và chi phi phí vốn của doanh nghiệp.

Xây dựng hành lang khung pháp lý nhằm hạn chế đối với những hành động tiêu cực liên quan đến mời chào, lôi kéo đối với các nhà đầu tư không chuyên nghiệp khi tham gia mua - bán các loại hình trái phiếu phát hành riêng lẻ đồng thời xử lý mạnh tay với những nhà đầu tư cố tình "lách luật" trở thành nhà đầu tư chuyên nghiệp tham gia các sản phẩm trái phiếu phát hành riêng lẻ để phù hợp với thông lệ quốc tế.

Đặc biệt, ông Tuấn Anh kiến nghị kiến nghị cần phải coi tỉ lệ đòn bẩy như là một "room" tín dụng với các doanh nghiệp phát hành trái phiếu riêng lẻ, các cơ quan quản lý cần phải có nhiệm vụ đánh giá nhu cầu về vốn vay của từng nhóm ngành theo từng năm để đưa ra một tỉ lệ thích hợp.

Cuối cùng, để phát triển toàn diện thị trường trái phiếu doanh nghiệp, ngoài việc nâng cao chất lượng, tính minh bạch đối với trái phiếu riêng lẻ, ông Tuấn Anh cho hay cũng cần chú ý khuyến khích, thúc đẩy thị trường trái phiếu doanh nghiệp niêm yết phát triển song song.