Đuông dừa là ấu trùng dạng sâu của bọ kiến dương. Mỗi mùa sinh sản, loài bọ cánh cứng đục lỗ trên ngọn cây và đẻ trứng vào. Ấu trùng lớn gần bằng ngón tay thì hóa thành đuông có hình dạng giống con sâu béo mập.
Đuông dừa trưởng thành có kích thước bằng ngón tay trỏ hoặc thậm chí bằng ngón chân cái người lớn, dài chừng 3 cm đến 5 cm. Vào thời kỳ này, con đuông non nào cũng ứ sữa, mập tròn và mềm nhũn. Đây là lúc thích hợp để bắt về chế biến thành món ăn.
Bắt đuông dừa không dễ, người bắt phải nhận diện xem cây dừa có bị đuông phá hay không. Đuông chỉ được tìm thấy trong các cây dừa có chòm lá trên ngọn bị héo và đổ gục xuống. Ở đồng bằng sông Cửu Long, đặc biệt là tỉnh Bến Tre, có rất nhiều dừa. Cây dừa thường hay bị đuông ăn cho đến chết.
Rặng dừa bến tre là nơi cư ngụ của những con đuông dữa béo mẫm.
Bọ kiến dương thường chọn cây dừa sung sức để làm tổ, đẻ trứng. Trứng nở ra ấu trùng và lớn dần lên nhờ ngày đêm ăn cổ hũ dừa vừa mềm vừa bổ cho đến khi xuyên thủng ngọn dừa làm cây dừa kiệt sức rồi úa tàn dần đến chết.
Lúc đọt thối ngã ngang cũng là lúc đuông trong cây dừa rất nhiều, áp tai vào thân dừa sẽ nghe đuông rầm rì ở trong. Bổ thân dừa ra, mỗi con nằm một lỗ và một cây có hàng trăm con, những con mọc cánh có người bảo ăn được và ngon nữa là khác. Chủ vườn phải hạ đốn để bắt đuông.
Đuông dừa.
Do sống trong thân cây dừa nên đuông dừa rất sạch, không cần phải sơ chế nhiều. Đuông khi được bổ ra khỏi đọt cây dừa, được ngâm qua nước muối mặn để nhả hết chất bẩn ra ngoài, hoặc có thể dội qua nước sôi cho sạch hẳn
Các món ăn được chế biến từ đuông thường không mấy đa dạng, chủ yếu là các món chiên, nướng, hấp xôi, tuy nhiên nổi tiếng nhất vẫn là đuông dừa ăn sống tắm nước mắm.
Đuông dừa tắm mắm.
Người ta gọi vui món này là đuông lội sông”. Con đuông béo múp còn ngọ nguậy đặt trong bát nước mắm ớt cay, cứ thế gắp bỏ vào miệng sẽ cảm nhận được vị béo bùi mà nhiều người nói giống y như lòng đỏ trứng gà tan dần trong khoang miệng.
Tuy nhiên không phải ai cũng đủ can đảm để nếm thử món đặc sản kinh dị này. Nhìn những con sâu béo lúc nhúc trườn tới trườn lui trong bát nước mắm khiến không ít người “khóc thét”.
Nếu không muốn trải nghiệm “cảm giác mạnh” thì các thực khách hiếu kỳ có thể thử các món ăn khác dễ nhìn hơn.
Dễ ăn nhất có thể kể đến món đuông nướng. Đuông dừa được kẹp vào gắp tre, nướng liu riu trên than đến khi chín vàng rồi cuốn cùng các loại rau, chấm mắm me chua ngọt. Khi ăn, vị béo ngậy, thơm nức của đuông nướng quyện cùng vị chua chát mặn ngọt của nước chấm và rau tươi chắc chắn sẽ chinh phục các thực khách khó tính.
Một món khác cũng thơm ngon không kém đó là đuông dừa chiên của người Bình định. Chế biến bằng cách ngâm đuông vào nước mắm, sau đó mới đem lăn bột chiên ăn với rau xà lách, cà chua.
Hay là mang đuông luộc với nước dừa tươi rồi cuốn với một số loại rau thơm, kẹp trong bánh tráng, chấm nước mắm cơm mẻ trộn sả, ớt băm nhuyễn.
Cầu kỳ nhất là món đuông dừa làm gỏi. Món gỏi được làm từ cổ hũ dừa (phần búp non nhất nằm giữa ngọn cây dừa) thái con chì, ớt chuông thái mỏng, hành lá cắt khúc kết hợp với thịt tôm hùm, bánh phồng tôm chiên giòn. Tất cả các nguyên liệu đã sơ chế nói trên được trộn đều trong các gia vị như mù tạt, dấm, dầu olive, xếp ra đĩa và bày khoảng mươi con đuông dừa chiên vàng lên trên.
Nhìn chung, các món chế biến từ đuông món nào cũng béo, thơm. Bởi vậy, người sành ẩm thực cho rằng đuông dừa là đặc sản quý của phương Nam
Chính vì là đặc sản cao cấp nên giá của đuông dừa rất cao. Ở Việt Nam, một con đuông giống con được bán với giá khoảng 25.000 đồng và một đĩa đuông dừa sau khi chế biến có giá lên đến vài triệu đồng.
Hiện có không ít hộ dân tìm cách nuôi đuông dừa để bán kiếm lời. Nhưng dù là món đặc sản, đuông là loại sinh vật gây hại cho cây nên nhà nước đã ra lệnh cấm nhân, nuôi dưỡng đuông dừa dưới mọi hình thức.
