Chủ tịch Hạ viện Mỹ Mike Johnson hôm 15/4 đã tiết lộ đề xuất mới nhất về viện trợ cho các đồng minh của Mỹ, bao gồm Israel và Ukraine.
Để đề phòng sự “nổi loạn” của cánh hữu có thể đe dọa vị trí lãnh đạo của mình, ông Johnson đã công bố một kế hoạch phức tạp nhằm chia nhỏ dự luật về gói viện trợ bổ sung thành 4 dự luật riêng biệt, tách viện trợ cho Israel và viện trợ cho Ukraine, đồng thời giải quyết các yêu cầu chính sách đối ngoại khác của Đảng Cộng hòa.
Động thái này có thể chấm dứt sự phong tỏa kéo dài nhiều tháng của Đảng Cộng hòa nhằm giúp đỡ Kiev. Động thái trên có thể là một bước ngoặt chấm dứt sự phong tỏa kéo dài nhiều tháng của Đảng Cộng hòa đối với dự luật, nhằm giải phóng tài trợ cho Ukraine, đồng thời phản ứng nhanh chóng trước cuộc tấn công bằng tên lửa và máy bay không người lái (UAV) của Iran vào Israel vào cuối tuần qua.
Nhưng kế hoạch này cũng có thể làm thay đổi đáng kể gói viện trợ trị giá 95 tỷ USD mà Thượng viện đã thông qua hồi tháng 2, do đó có nguy cơ làm phức tạp thêm nỗ lực kéo dài hàng tháng trời nhằm thuyết phục lưỡng viện Quốc hội Mỹ phê duyệt tài trợ quân sự cho Ukraine.
Kế hoạch phức tạp
“Chúng tôi sẽ không bỏ phiếu về gói viện trợ bổ sung tại Thượng viện theo hình thức hiện tại. Chúng tôi sẽ bỏ phiếu riêng biệt cho 4 phần khác nhau”, ông Johnson nói với các phóng viên sau cuộc gặp với các thành viên Đảng Cộng hòa tại Hạ viện. “Chúng tôi sẽ để Hạ viện thực hiện theo ý muốn của mình”.
Ông Johnson cho biết, ông hy vọng văn bản của các dự luật sẽ được công bố vào ngày 16/4 và sau đó theo quy định, các nhà lập pháp sẽ có 72 giờ để nghiên cứu văn bản trước khi bỏ phiếu và cho phép sửa đổi. Nếu các văn bản này được Ủy ban Nội quy Hạ viện thông qua, cuộc bỏ phiếu có thể diễn ra ngay trong ngày 19/4.
Khi Hạ viện Mỹ vẫn chưa thể hành động thống nhất, xung đột ở Đông Âu và Trung Đông đang có nguy cơ leo thang. Người đứng đầu quân đội Israel hôm 15/4 cho biết, nước ông sẽ đáp trả cuộc tấn công chưa từng có tiền lệ của Iran.
Người đứng đầu quân đội Ukraine cuối tuần qua đã cảnh báo rằng tình hình chiến trường ở tiền tuyến miền Đông đang “xấu đi đáng kể trong những ngày gần đây” vì thời tiết ấm lên cho phép các lực lượng Nga tiến hành một cuộc tấn công mới.
Chủ tịch Hạ viện Mỹ Mike Johnson đến dự một cuộc họp kín với các thành viên Đảng Cộng hòa tại Điện Capitol ở Washington, ngày 15/4/2024. Ảnh: Yahoo!News
“Có những sự kiện đang diễn ra trên toàn cầu mà tất cả chúng tôi đều đang theo dõi rất cẩn thận và chúng tôi biết thế giới đang theo dõi để xem chúng tôi phản ứng như thế nào”, ông Johnson nói.
Tổng thống Mỹ Joe Biden, tiếp đón Thủ tướng Cộng hòa Séc Petr Fiala tại Nhà Trắng, đã kêu gọi Hạ viện Mỹ thông qua gói viện trợ ngay lập tức. “Họ phải làm điều đó ngay bây giờ”, ông Biden nói.
Ông Johnson và ông Biden đã nói chuyện hôm 15/4, hãng AP dẫn nguồn thạo tin cho biết.
Đảng Dân chủ tại Hạ viện có thể sẵn sàng giúp ông Johnson thông qua các gói viện trợ riêng biệt và thậm chí có thể đồng ý với một số biện pháp bổ sung đang được Đảng Cộng hòa thảo luận, chẳng hạn như cung cấp một số khoản hỗ trợ kinh tế cho Ukraine dưới dạng cho vay.
Nhưng ông Johnson sẽ mất đi sự ủng hộ của Đảng Dân chủ nếu quá “sa đà” vào các ưu tiên chỉ dành cho Đảng Cộng hòa. Bất kỳ sự thay đổi nào đối với gói này cũng có nguy cơ dẫn đến thất bại tại Thượng viện, nơi phần lớn thành viên Đảng Cộng hòa phản đối viện trợ cho Ukraine và Đảng Dân chủ ngày càng trở nên cảnh giác trước chiến dịch của Israel ở Dải Gaza.
Những ẩn số
Cuộc họp hôm 15/4 của Đảng Cộng hòa có rất nhiều nhà lập pháp có quan điểm bất đồng trong cách tiếp cận cuộc xung đột Nga-Ukraine.
Phe diều hâu trong lĩnh vực quốc phòng của Đảng Cộng hòa, bao gồm cả các nhà lập pháp hàng đầu trong ủy ban an ninh quốc gia, đang đọ sức với những người bảo thủ theo chủ nghĩa dân túy, những người phản đối quyết liệt việc tiếp tục ủng hộ nỗ lực chiến đấu của Kiev.
Như thường lệ, cuộc họp đã trở thành một cuộc tranh luận gay gắt. Tuy nhiên, kế hoạch mới nhất của ông Johnson đã giành được sự ủng hộ đáng kể của Đảng Cộng hòa, Hạ nghị sĩ Greg Steube cho biết khi ông rời cuộc họp.
“Tôi không thích nó”, ông Steube nói. “Nhưng rõ ràng tôi thuộc nhóm thiểu số”.
Hạ nghị sĩ Kevin Hern, người đứng đầu Ủy ban Nghiên cứu của Đảng Cộng hòa, đã tán thành kế hoạch này, nói rằng ông Johnson “đang làm điều đúng đắn”.
Ông Mike Johnson phát biểu và ông Donald Trump lắng nghe tại một cuộc họp báo ở Mar-a-Lago, Florida, ngày 12/4/2024. Ảnh: Gazette
Rủi ro là sự ủng hộ của ông Johnson đối với vấn đề viện trợ cho Ukraine có thể càng kích động những thành viên bảo thủ theo chủ nghĩa dân túy, những người vốn đã bất bình với các động thái trước đó của ông.
Các thành viên bảo thủ, vốn ủng hộ viện trợ cho Israel, đã cảnh báo ông Johnson chớ có sử dụng tình hình khẩn cấp ở Israel như một lời biện minh không có thật để thúc đẩy viện trợ Ukraine mà không có gì dành cho an ninh tại biên giới của chính nước Mỹ.
Hạ nghị sĩ Marjorie Taylor Greene đã đe dọa phế truất ông khỏi vị trí Chủ tịch Hạ viện. Khi bước vào cuộc họp kín của Đảng Cộng hòa hôm 15/4, bà nói rằng thông điệp của bà gửi đến ông Johnson rất đơn giản: “Đừng tài trợ cho Ukraine”. Nhưng bà Greene không cho biết liệu bà có xúc tiến đề nghị bãi nhiệm đối với ông Johnson hay không nếu viện trợ cho Ukraine được thông qua.
Một ẩn số khác là ông Donald Trump, ứng cử viên Tổng thống hàng đầu của Đảng Cộng hòa, người đã phản đối viện trợ nước ngoài. Không rõ vị cựu Tổng thống sẽ phản ứng thế nào với kế hoạch mới này. Ông Johnson đã gặp ông Trump hôm 12/4 ở Florida.
Minh Đức (Theo AP, Bloomberg, CBS News)
