Chuyển đổi Xanh - động lực tăng trưởng chính của ngành thủy sản

Xây dựng ngành thủy sản bền vững, bao trùm và bình đẳng

Theo Ấn bản năm 2022 về Thực trạng Khai thác và Nuôi trồng Thủy sản Thế giới (SOFIA) năm 2022 là một cột mốc quan trọng đối với FAO, vì nó đánh dấu mức độ bao phủ của thống kê nghề cá và nuôi trồng thủy sản trong những năm 1950–2020 đối với phần lớn bộ dữ liệu - chuỗi thời gian dài nhất trong số bất kỳ bộ dữ liệu thống kê nào được FAO công bố.

Sự tăng trưởng của ngành nuôi trồng thủy sản, đặc biệt là ở châu Á, theo đánh giá của SOFIA 2022, đã nâng tổng sản lượng khai thác và nuôi trồng thủy sản lên mức cao nhất mọi thời đại là 214 triệu tấn vào năm 2020, bao gồm 178 triệu tấn động vật thủy sản và 36 triệu tấn rong biển. 

Sản lượng thủy sản năm 2020 cao hơn 30% so với mức trung bình của những năm 2000 và hơn 60% so với mức trung bình của những năm 1990. Sản lượng nuôi trồng kỷ lục 87,5 triệu tấn thủy sản phần lớn đã thúc đẩy những kết quả này.

Khi lĩnh vực này tiếp tục mở rộng, FAO cho rằng cần có nhiều thay đổi mang tính mục tiêu hơn để đạt được một ngành khai thác và nuôi trồng thủy sản bền vững, bao trùm và bình đẳng hơn. Một "Sự chuyển đổi xanh" trong cách chúng ta sản xuất, quản lý, kinh doanh và tiêu thụ thức ăn thủy sản, là yếu tố quan trọng nếu chúng ta muốn đạt được các Mục tiêu Phát triển Bền vững của Liên hợp quốc.

Theo SOFIA 2022, tỷ lệ mất an ninh lương thực đã gia tăng đáng kể từ mức độ trung bình đến nghiêm trọng kể từ năm 2014, càng trở nên trầm trọng hơn do ảnh hưởng của dịch Covid-19. Hơn 8 triệu người đã thiếu đói và 2,4 tỷ người bị hạn chế trong việc tiếp cận với nguồn lương thực đầy đủ. Trong bối cảnh đó, hệ thống thức ăn thủy sản trở nên nổi bật với tiềm năng cung cấp thức ăn dinh dưỡng lớn. 

Chuyển đổi Xanh là tầm nhìn và quá trình FAO và các thành viên, đối tác của minh sử dụng kiến thức, kinh nghiệm hiện có để đảm bảo tối đa sự đóng góp của hệ thống thực phẩm thủy sản vào an ninh lương lực, dinh dưỡng hợp lý, phù hợp với tất cả mọi người.

Mục tiêu của chuyển đổi Xanh

Chuyển đổi Xanh có 3 mục tiêu cốt lõi, bao gồm: mở rộng mô hình nuôi trồng thủy sản bền vững; quản lý hiệu quả tất cả nghề cá; nâng cấp các chuỗi giá trị trong hệ thống thức ăn thủy sản. 

Trong 10 năm tới, mục tiêu của nuôi trồng thủy sản phải mở rộng bền vững để đáp ứng khoảng cách về nhu cầu thức ăn thủy sản trên toàn cầu, đặc biệt là ở các vùng thiếu lương thực, đồng thời tạo ra nguồn thu nhập và việc làm mới. Điều này đòi hỏi phải cập nhật quản lý việc nuôi trồng thủy sản bằng cách thúc đẩy cải thiện quy hoạch, khung pháp lý và thể chế và chính sách. 

FAO và các đối tác của FAO phải tập trung vào nhu cầu cấp thiết về phát triển, chuyển giao công nghệ mới và các phương pháp tốt nhất để tạo ra các hoạt động hiệu quả, linh hoạt và bền vững. Việc tiếp tục chuyển đổi mô hình nuôi trồng thủy sản áp dụng cho hầu hết các vùng nhưng đặc biệt cần thiết ở các vùng mất an ninh lương thực; mục tiêu là tăng sản lượng toàn cầu từ 35% đến 40% vào năm 2030, theo bối cảnh quốc gia và khu vực.

Sự cần thiết của chuyển đổi Xanh

Theo SOFIA 2022, tính bền vững của nguồn lợi thủy sản biển vẫn là mối quan tâm đáng kể, với tỷ lệ trữ lượng đánh bắt bền vững giảm xuống còn 64,6% vào năm 2019, giảm 1,2% so với năm 2017. Tuy nhiên, có những dấu hiệu đáng khích lệ khi trữ lượng đánh bắt bền vững cung cấp 82,5% tổng khối lượng khai thác năm 2019, tăng 3,8% kể từ năm 2017. Điều này dường như cho thấy rằng các nguồn dự trữ lớn hơn đang được quản lý hiệu quả hơn.

FAO thúc đẩy Chuyển đổi Xanh, một chiến lược có tầm nhìn xa nhằm đáp ứng các thách thức song song về an ninh lương thực và tính bền vững của môi trường đồng thời đảm bảo các kết quả công bằng và bình đẳng giới. 

Ông Manuel Barange, Giám đốc FAO, cho biết: ''Chuyển đổi Xanh là một quá trình hướng tới mục tiêu, qua đó các Thành viên và đối tác của FAO có thể tối đa hóa sự đóng góp của hệ thống thức ăn thủy sản để tăng cường an ninh lương thực, dinh dưỡng và chế độ ăn lành mạnh hợp lý, trong khi vẫn nằm trong ranh giới sinh thái ''.

Đánh bắt và nuôi trồng thủy sản góp phần tạo việc làm, thương mại và phát triển kinh tế. Tổng giá trị xuất bán lần đầu của sản lượng khai thác và nuôi trồng thủy sản năm 2020 ước đạt 406 tỷ USD, trong đó 265 tỷ USD từ nuôi trồng thủy sản.

Nguyễn Phương Anh