Bí mật
Khác với những đợt truy quét trước, trong chuyến công tác của đoàn kiểm tra liên ngành tỉnh mới đây, mọi thông tin đều được giữ kín cho đến phút cuối. Xe chạy chậm trên đường Hồ Chí Minh, các CBCS vừa để ý đến các bãi vàng trái phép hoạt động đã khảo sát trước Tết, vừa dõi mắt quan sát những vị trí mới trên sông. Khi phát hiện, những chiếc xe múc có dấu hiệu khả nghi dừng nghỉ trên đường, lập tức xe thi hành công vụ dừng ngay xuống để truy tìm dấu vết khai thác của “vàng tặc”.
Chưa tìm được lối vào sông Bung (H. Nam Giang, Quảng Nam), mọi người phải leo lên một quả đồi cao nhìn xuống và quả thật chứng kiến một con đường mới mở tan hoang dài hơn 100m cho xe cơ giới cày nát rừng. Đến bờ sông nằm về phía hạ lưu của đập thủy điện Sông Bung 4, đoàn kiểm tra phát hiện có 1 xe múc (dung tích gàu 1m3), lán trại, giàn tuyển, 3 máy nổ, nhiều dụng cụ phục vụ cho khai thác vàng sa khoáng nhưng không có người bảo vệ.
Thượng tá Nguyễn Đình Hùng, Phó Trưởng phòng CSPCTPMT (CA Quảng Nam) lên nòng súng, bắn một phát đạn chỉ thiên cảnh báo rồi cùng các chiến sĩ Dũng, Trung tiêu hủy lán trại, dụng cụ, máy móc khai thác vàng trái phép. Khói đen bốc lên ngùn ngụt. Đồ dùng sinh hoạt, lương thực, thực phẩm của “vàng tặc” bị nhấn chìm trong nước...
Trước đó, nằm trong kế hoạch tấn công “điểm nóng” Trà Leng (H. Nam Trà My) lực lượng CSMT và Phòng CSBVCĐ âm thầm đem quân mở chiến dịch “4 ngày đêm truy quét Trà Leng”. Mọi thông tin truy quét không để rò rỉ ra bên ngoài. “Lai lịch” của các chủ bãi được điều tra xác minh rõ. Những lần đột kích trước, “vàng tặc” gần như biết cụ thể ngày giờ xuất hành của đoàn truy quét.
“Vệ tinh” cảnh giới, kết nối liên lạc đã thiết lập ngay từ thị trấn Tắc Pỏ, hay tại TP Tam Kỳ. Chỉ cần bên ngoài “bứt dây” là phu vàng nhanh chóng đem tài sản cất giấu trong rừng. Tuy nhiên, lần này, do tổ chức đánh bất ngờ, không qua chính quyền địa phương, lực lượng CA đã phá 17 lán trại, 7 máy nổ và phát điện, đẩy đuổi hơn 120 người ra khỏi rừng.
Gần như toàn bộ tài sản, dụng cụ ngâm chiết quặng, máy móc khai thác trái phép của 8 chủ bãi trị giá hơn 500 triệu đồng đã bị phá hủy. Tổn thất nặng nề nhất là của “trùm bãi” tên Trương Công Xuân (quê Tam Lộc, Phú Ninh) với tài sản bị thiệt hại hơn 300 triệu đồng. “Tại hiện trường khai thác, lòng núi tan nát như bãi chiến trường. Khi bị đánh bất ngờ, đối tượng trở tay không kịp” – Thượng tá Hùng nói. Hiện nay, vẫn còn 10 CBCS đang nằm rừng, sẵn sàng ngăn chặn sự tiếp tế bên ngoài vào rừng.
Tiêu hủy dụng cụ khai thác trái phép tại xã Tà Pơ (Nam Giang). |
Tại “xứ vàng” Bồng Miêu (xã Tam Lãnh, Phú Ninh), CAH Phú Ninh vừa triển khai truy quét bất ngờ các “điểm nóng” như đồi AD1, Núi Kẽm, Ngách Chụm, Thác Trắng, đồi AD1. Qua đó, thu giữ hơn 40 máy nổ, giàn máy phát điện, máy nghiền đá các loại; tiêu hủy gần 50 lán trại dựng trái phép. Ngoài ra, còn đẩy đuổi hơn 100 đối tượng phu vàng ra khỏi khu vực Thác Trắng - Hầm Hô, Núi Kẽm...
Vẫn chưa triệt để
Trước Tết Nguyên đán, UBND tỉnh Quảng Nam đã kiểm điểm lãnh đạo hai huyện Phước Sơn, Nam Giang buông lỏng quản lý để “vàng tặc” bùng phát. Không ít văn bản chỉ đạo quyết liệt trong cuộc chiến với tình trạng khai thác vàng trái phép. Thế nhưng, “vòi bạch tuộc” vẫn tiếp tục đào khoét núi rừng, ngoạm hút bao dòng sông, con suối, “bức tử” môi trường sinh thái.
Trưởng phòng TN-MT H. Nam Giang Alăng Cường biện minh rằng, vì lực lượng mỏng, không chủ động được kế hoạch, chi phí truy quét, trong khi phu vàng, người dân làm trái phép xuất hiện ngày càng nhiều. Địa phương khó xử lý phương tiện tài sản lớn được, bởi theo quy định phải có phóng viên đến hiện trường ghi hình làm chứng cứ (!?). Điều làm chúng tôi ngạc nhiên khi theo chân lực lượng truy quét là luôn bắt gặp vô số chiếc xe múc, xe ủi làm vàng dừng giữa đường. Trên xe được trang bị bạt, bồn đãi vàng và có công nhân nghỉ ngơi...
Một hầm vàng trái phép ở Trà Leng. |
Lý giải vì sao hàng loạt phương tiện tham gia khai thác vàng trái phép chậm được xử lý, Thượng tá Hùng cho biết, UBND huyện đều có thẩm quyền xử lý tịch thu, bán sung vào công quỹ tang vật này. Cái khó ở chỗ, theo quy định của Luật Hành chính, phải chứng minh cho được phương tiện đó là chính chủ.
Thực tế các đối tượng làm vàng thường thuê lại xe của người khai thác keo, các công trình, dự án đóng trên địa bàn, nên việc kết luận là xe chính chủ hay không tốn nhiều thời gian và công sức. Trong khi đó, Phó Giám đốc Sở TN-MT Nguyễn Viễn cho rằng, sự lơ là, thiếu trách nhiệm của cấp ủy, chính quyền địa phương là nguyên nhân khó chấm dứt được tình trạng khai thác trái phép. Hiện nay, UBND tỉnh đang chờ Bộ TN-MT phê duyệt, khoanh định, công bố những khu vực có khoáng sản phân tán, nhỏ lẻ trên địa bàn.
Trong đó, có các khu vực đã cấp giấy phép khai thác cho các đơn vị và các khu vực trước đây Chính phủ, các bộ đã bàn giao hoặc ủy quyền cho tỉnh quản lý, cấp giấy phép khai thác. “Cần tăng cường vai trò trách nhiệm của người đứng đầu cấp ủy, chính quyền. Thường xuyên tổ chức truy quét, làm tổn thất nặng tài sản, phương tiện của đối tượng trái phép mới mong trả lại sự bình yên cho những khu rừng, dòng sông. Ngành CA cần điều tra, loại bỏ những cán bộ, công chức Nhà nước tiếp tay, bao che cho “vàng tặc” ”, ông Viễn kiến nghị.
Từ đầu năm đến nay, lực lượng cảnh sát môi trường (Công an tỉnh Quảng Nam) đã triển khai 6 lượt truy quét độc lập, phát hiện 10 vụ khai thác khoáng sản trái phép (chủ yếu vàng, đất sét), xử phạt hành chính hơn 316 triệu đồng. |
Trong khi đó, nguồn tin từ người dân địa phương thì, muốn dẹp “hang ổ” khai thác vàng trái phép không cần phải vào rừng sâu núi thẳm mà cần quét sạch những đối tượng cầm đầu, tổ chức đường dây khai thác quy mô lớn.
Đứng sau các bãi vàng thổ phỉ ở Phước Sơn, Nam Giang, Hiệp Đức là những “ông trùm” hoạt động tại TT Khâm Đức, TT Thạnh Mỹ, TP Đà Nẵng; còn ở địa bàn Tiên Phước, Bắc Trà My, Nam Trà My... là các chủ bãi hoạt động ở TP Tam Kỳ. Nếu không có sự bao che, dung túng của cán bộ, chính quyền địa phương thì những đối tượng cầm đầu, tổ chức thuê người khai thác trái phép không thể nhởn nhơ hoạt động được.
Theo Bích Hạnh (Công an TP Đà Nẵng)