Nghịch lý Mobile Money: Quản lý muốn chặt chẽ, người dân lại chỉ cần 1-2 nút bấm

Ngày 11/5, Hội thảo “Đẩy mạnh phát triển Mobile Money tại Việt Nam” đã được tổ chức nhằm nhìn lại những kết quả, thuận lợi và khó khăn sau 6 tháng triển khai thí điểm dịch vụ Mobile Money, với sự tham dự của đại diện Ngân hàng Nhà nước (NHNN), Bộ Thông tin và Truyền thông, các doanh nghiệp đang triển khai dịch vụ này. 

Cơ hội và thách thức song hành

Theo ​​ông Lê Anh Dũng, Phó Vụ trưởng phụ trách Vụ Thanh Toán NHNN, sau khi được chấp thuận triển khai thực hiện thí điểm, 3 doanh nghiệp (Tổng Công ty Truyền thông VNPT-Media, Tổng Công ty Viễn thông MobiFone, Tập đoàn Công nghiệp Viễn thông quân đội Viettel) đã nỗ lực triển khai cung ứng dịch vụ tới khách hàng ngay từ cuối tháng 11/2021.

Theo đó, dịch vụ Mobile-Money được triển khai đã tận dụng hạ tầng, dữ liệu, mạng lưới viễn thông, giảm các chi phí xã hội để phát triển, mở rộng kênh TTKDTM trên thiết bị di động, mang lại tiện ích cho người sử dụng, đáp ứng nhu cầu thực tế của người dân và xã hội.

Trong những tháng đầu triển khai dịch vụ Mobile-Money, tình hình dịch Covid-19 vẫn còn nhiều diễn biến phức tạp, kéo dài; tại nhiều khu vực, địa phương, người dân, các tổ chức cung ứng dịch vụ vẫn phải thực hiện giãn cách xã hội. Tuy nhiên, số lượng khách hàng đăng ký sử dụng dịch vụ vẫn khả quan, nhất là tại các khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa (đạt tỷ lệ hơn 60% khách hàng sử dụng dịch vụ tính đến ngày 31/3/2022).

Từ đó cho thấy, việc triển khai thí điểm dịch vụ Mobile-Money đã đáp ứng nhu cầu thiết thực của người dân, nhất là nhóm người dân chưa có tài khoản ngân hàng hoặc chưa được tiếp cận đầy đủ dịch vụ ngân hàng (unbanked/underbanked), đã và đang đi vào cuộc sống.

Tuy nhiên, bên cạnh những thành quả đạt được, các doanh nghiệp viễn thông triển khai dịch vụ cũng gặp phải một số khó khăn do dịch vụ Mobile-Money là dịch vụ mới, trong giai đoạn đầu thí điểm cần phải tiếp cận với nhiều đối tượng khách hàng để tuyên truyền, quảng bá lợi ích của dịch vụ nhằm thu hút, tạo thói quen cho khách hàng. 

Đồng thời, việc phát triển điểm kinh doanh tại các khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa tốn khá nhiều nguồn lực do khoảng cách địa lý và số lượng doanh nghiệp tại các khu vực này còn hạn chế.

Về phía doanh nghiệp triển khai dịch vụ mobile money, ông Trương Quang Việt, Phó Tổng Giám đốc Tổng công ty Dịch vụ số Viettel nhận định, lợi ích của Mobile Money tới người dân Việt Nam là không thể phủ nhận. 

Thế nhưng, lần đầu tiên được cấp phép triển khai chính thức tại thị trường Việt Nam, Mobile Money cũng đã đặt ra bài toán khó về thay đổi hành vi chi tiêu và sử dụng tiền của người dân.

Vậy, làm sao để người dân có đủ nhận thức và sự tin tưởng để sử dụng Mobile Money, chuyển đổi dần từ sử dụng tiền giấy sang cuộc sống không tiền mặt, thay đổi toàn diện thói quen và hưởng lợi trực tiếp từ nền kinh tế số… sẽ là đề bài chung để Nhà nước cùng các cơ quan báo chí, các ngân hàng, các đơn vị triển khai tiền di động cùng đồng hành, phối hợp để giải quyết.

Tiếp nối quan điểm trên, ông Nguyễn Văn Tấn, Phó Tổng Giám đốc Tổng Công ty Dịch vụ Viễn Thông VNPT VinaPhone chia sẻ, mobile money chủ yếu tập trung vào micro payment (thanh toán nhỏ), tức là khách hàng ở vùng xa ít có điều kiện tiếp cận đến dịch vụ ngân hàng.

Do đó, câu hỏi đặt ra là làm thế nào để người dân dễ dàng sử dụng nhất. Người dân nói về chuyển đổi số thì rất cao sang nhưng sử dụng dịch vụ thì chỉ cần một hai nút bấm đơn giản. Mâu thuẫn nằm ở chỗ quản lý thì muốn chặt chẽ còn sử dụng lại muốn đơn giản.

"Vậy nên, chúng ta cần tìm ra điểm rơi phù hợp giữa hai góc độ tiếp cận này", ông Tấn cho biết.

Đưa mobile money thành dịch vụ phổ thông bằng cách nào?

Từ những vấn đề trên, Đại diện VNPT đề xuất một số giải pháp để mobile money sẽ ngày càng trở nên thông dụng trong đời sống của mỗi người dân.

Thứ nhất, muốn khách hàng đăng ký đơn giản, cần sử dụng cơ sở dữ liệu dân cư quốc gia. Bởi ở đó có thông tin đầy đủ và chính xác gần như tuyệt đối về họ tên, ngày tháng năm sinh, địa chỉ…

Nếu như nhà mạng tiếp cận được nguồn này thì khách hàng không cần nhiều bước phức tạp mà có thể sử dụng Mobile Money ngay, miễn là số điện thoại trùng với thông tin đăng ký.

“Tôi tin rằng nếu đạt được điều này thì hơn 120 triệu thuê bao của tất cả các nhà mạng tại Việt Nam ngày mai có thể đồng loạt mở được và sử dụng Mobile money”, ông Tấn bày tỏ.

Thứ hai, quy định thuê bao phải có “tuổi đời” ít nhất 3 tháng mới được sử dụng Mobile Money là không hợp lý. Bởi khi đã chính xác, đúng thông tin, số điện thoại thì tại sao cần phải chờ một khoảng thời gian như vậy. Do đó, cần xem xét về vấn đề này.

Thứ ba, cho phép tăng cường các phương tiện số hóa công nghệ thông tin để khách hàng đăng ký tiện lợi nhất. VNPT kiến nghị sớm cho phép dùng EKYC trong phát triển thuê bao di động và thiết lập Mobile money. 

Về vấn đề này, đại diện NHNN, ông Lê Anh Dũng cho biết, để đảm bảo việc triển khai dịch vụ Mobile-Money được an toàn và hiệu quả, tăng được số người dùng đăng ký sử dụng dịch vụ cũng như tăng trưởng về khối lượng/giá trị giao dịch, dịch vụ Mobile-Money đem lại những giá trị, tiện ích thiết thực cho người dân, trong thời gian tới.

NHNN sẽ tiếp tục phối hợp với Bộ Thông tin và Truyền Thông, Bộ Công an theo dõi, bám sát, đánh giá tình hình triển khai thí điểm dịch vụ Mobile-Money; đồng thời hướng dẫn, giải đáp vướng mắc hoặc vấn đề phát sinh trong quá trình triển khai dịch vụ Mobile-Money của doanh nghiệp thí điểm.

Bên cạnh đó, các các doanh nghiệp thực hiện thí điểm cũng cần tiếp tục triển khai các hình thức, biện pháp tuyên truyền, thuyết phục các điểm kinh doanh kết hợp với khích lệ kinh tế giai đoạn đầu triển khai dịch vụ cho thấy những lợi ích phi tài chính như tăng lượng khách hàng đến điểm kinh doanh, có thêm nguồn thu từ phí hoa hồng khi có tập khách hàng quen thuộc.

Bên cạnh đó, đảm bảo tuân thủ đầy đủ các nội dung liên quan quy định về mục tiêu, phạm vi thực hiện thí điểm, nội dung thí điểm, tổ chức thực hiện, các hành vi bị cấm theo quy định tại Quyết định 316/QĐ-TTg.

Song, cần phối hợp với các đơn vị liên quan, triển khai, thúc đẩy thanh toán dịch vụ công, các khoản trợ cấp Chính phủ qua dịch vụ Mobile-Money.