Bộ tộc Mursi nằm ở một vùng đất xa xôi thuộc miền Nam Ethiopia, gần biên giới với Sudan. Phụ nữ ở đây có tục lệ rất lạ là đeo những chiếc đĩa dưới môi dưới.
Khoảng tầm 15-16 tuổi, các cô gái ở đây sẽ được những người thân giúp đỡ khoét môi, kéo dài môi dưới sao cho có thể đặt được một chiếc đĩa vào. Những chiếc đĩa đặt trên môi các cô gái thường làm bằng gỗ hoặc sứ.
Mặc dù rất đau đớn nhưng những người phụ nữ ở đây không ai là không làm như thế, bởi họ coi đó là tượng trưng cho vẻ đẹp của người phụ nữ. Người nào đeo được chiếc đĩa càng to thì càng đẹp và nhà gái sẽ nhận được càng nhiều bò từ nhà trai khi kết hôn.
Tục lệ đeo những chiếc đĩa môi như thế này đã được thực hiện từ hàng thế kỷ trong những cộng đồng dân tộc từ châu Phi tới Nam Mỹ. Hầu hết những người đeo đĩa môi là phụ nữ nhưng ở một số cộng đồng, đàn ông cũng đeo đĩa.
Tuy nhiên, cùng với sự phát triển của xã hội hiện đại, tục lệ kỳ quặc này cũng dần mai một và tới nay, chỉ còn một nhóm bộ lạc người Ethiopia sống trong thung lũng Omo, phía Tây Nam đất nước còn làm theo thói quen truyền thống này.
Theo chia sẻ, để đánh dấu sự thay đổi từ một cô gái thành một người phụ nữ ở tuổi 13, những cô gái Mursi bắt đầu đeo đĩa môi. Đầu tiên, họ rạch ra môt phần ở môi dưới và đeo vào đó một chốt bằng gỗ. Trong vài tuần sau đó, vết thương sẽ lành lại và cái chốt được thay bằng một cái to hơn. Quá trình kéo rộng này cứ tiếp tục với những cái chốt lớn dần lên.
Khi cái lỗ ở môi dưới đã đủ rộng, cô gái sẽ phải đeo chiếc đĩa gỗ hay đất sét đầu tiên, có đường kính khoảng 4cm. Trong vòng 1 năm, nhiều chiếc đĩa to dần sẽ được thay thế vào và người phụ nữ được quyền quyết định họ muốn đeo đĩa rộng đến đâu.
Chiếc đĩa cuối cùng có thể có đường kính từ 8 đến 20cm và một số người phụ nữ thậm chí phải đập bớt răng dưới để lấy chỗ cho những chiếc đĩa.
Những chiếc đĩa bằng đất sét, được gọi là dhebinya, được làm đơn chiếc và được trang trí nhiều họa tiết khác nhau. Chiếc đĩa cuối cùng mà một người phụ nữ đeo có thể là màu trắng, nhuộm đỏ hoặc đen. Những cô gái chưa chồng sẽ đeo đĩa bằng gỗ gọi là kiyo.
Những phụ nữ đã có chồng phải đeo đĩa khi phục vụ đồ ăn cho chồng và trong những nghi lễ quan trọng như đám cưới, các trận chiến đấu…
Khi người chồng mất đi, chiếc đĩa sẽ bị vứt đi. Chiếc lỗ ở trên môi người phụ nữ được cho là có ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống của cả bộ tộc: Sức khỏe của đàn gia súc, số phận của con cái…
Trang Dung (t/h)
