Trong gian chòi tạm bợ ấy, người cao tuổi nhất là ông, nhỏ nhất là những ấu nhi còn đỏ hỏn. Cả 5 con người vừa già vừa trẻ ấy phải lấy trời làm màn, đất làm chiếu, lay lắt bám víu cuộc sống qua ngày ngay bên vệ đường...
Ông Hiếu cùng hai người con bạc phận bên căn lều dựng tạm ngay tại vệ đường.
Ở nhờ trên chính mảnh đất của mình
Ông Văn Bá Hiếu (SN 1955, quê gốc ở Vĩnh Linh, Quảng Trị) người lớn tuổi nhất trong nhà vừa nghĩa vụ làm cha, vừa trách nhiệm làm ông. Dáng ông lòng khòng, gầy rọp, da xanh như tàu lá, đầu tóc rối xù, đôi mắt lúc nào cũng đục nhòe như người vừa qua cơn khóc. Trên gương mặt cằn cỗi của người đàn ông ngoài 50 khắc khổ, đan đầy vết chân chim, hằn rõ những lo âu.
Ngẫm đoạn đời đã qua, ông thấy chỉ có triền miên những tháng ngày buồn khổ, sống đến tuổi bóng xế vẫn không thoát vận nghiệp. Nhưng ông thương con, xót cháu hơn là ngồi oán thán cuộc đời mình, hơn ai hết ông biết những ngày sắp tới con ông, cháu ông sẽ còn lắm cơ cực.
Quê mãi ngoài miền biển Vĩnh Linh, từ những năm 80 của thế kỷ trước, ông cùng dòng người nghèo khổ mang khát vọng thoát nghèo di cư vào Nam theo diện kinh tế mới. Ở tỉnh Bà Rịa-Vũng Tàu, cả gia đình ngược xuôi khắp nơi, cuối cùng đỗ bến tại huyện Đất Đỏ. Cùng thời với ông, người ta đã có nhà cửa xum xuê, con cái đề huề thành đạt, riêng ông vẫn vương vấn hai chữ nghèo đói. Bất hạnh cuộc đời như những nấc thang dẫn ông đi đến tận cùng của đau khổ. Mặc dù ngày trước ông và vợ cũng quần quật quanh năm, làm lụng đủ nghề, những đứa con ông biết đi làm mướn cho người ta từ lúc đến tuổi đi học.
Nếu như ông hay rượu chè, bê tha bài bạc thì rơi vào cảnh nghèo đói cũng đành, đằng này trời đất cứ như trêu ngươi, bắt ông phải sống trong kiếp bần hàn. Ông nhớ lại: “Nếu không có cái tai họa ập đến đối với vợ, thì chắc cha con tôi bây giờ không ra nông nỗi này”. Ấy là ông đang nói về cái ngày ông bán đi căn nhà, mảnh đất để cứu vợ mình mắc cơn bạo bệnh.
Ngày đó nhà ông nghèo, nhưng vẫn có cái ăn chứ không phải cảnh ăn đong từng bữa như bây giờ. Ông có mảnh đất (ngay sau lưng tấm bạt rách nơi ông ở hiện tại). Đất cũng khá rộng, mua bằng số tiền bao năm vợ chồng ông tích góp. Đang yên ổn thì vợ ông bỗng mắc chứng bệnh nhiễm vi trùng máu quái ác.
Thương vợ, ông mang hết đồ đạc trong nhà bán chạy tiền thuốc, nhưng bệnh vẫn không chút tiến triển. Vay mượn mãi đến lúc không còn khả năng trả nợ, người ta không cho vay nữa, ông đành bán nhà. Ông thầm nhủ: “Miễn cứu được vợ thôi, sau này dẫu có tha hương làm thuê cũng chấp nhận”. Nghiệt ngã ở chỗ, khi những đồng bạc cuối cùng chữa bệnh vừa hết thì người vợ, bao năm đầu ấp vai kề đã rời bỏ cha con ông về bên kia cõi vĩnh hằng.
Không nhà không cửa, ba đứa trẻ và một người đàn ông góa vợ giã từ quê hương, tứ tán làm thuê xứ người. Và hai mươi năm sau, khi chuẩn bị bước vào bóng xế của cuộc đời, người ta thấy người đàn ông ấy hội ngộ với các con mình trên mảnh đất xưa, nhưng trong căn chòi tạm, ngay bên vệ đường, trong niềm đau khổ tột cùng.
Hàng đêm những đứa trẻ vẫn dấm dứt khóc vì đói sữa
Tột cùng nỗi bất hạnh
Ông nói như oán phận: “Giông tố cứ như những trận bão liên tiếp giáng xuống gia đình tôi chú ạ”. Trước tết vừa rồi, Văn Thị Ngọc Thương (32 tuổi), người con gái đầu của ông đang làm thuê bên Lào điện về báo, bị chồng bỏ rơi. Toàn bộ số tiền tiết kiệm bấy lâu trong thẻ của cô bị gã chồng lừa rút sạch, chỉ để lại vỏn vẹn mấy trăm nghìn. Cô khóc hết nước mắt nơi xứ người, rồi thanh toán tiền nhà trọ, một mình tủi nhục ôm bụng bầu đón xe về Vũng Tàu.
Về đến nơi, cha con gặp nhau chỉ biết nhìn nhau mà khóc. Không nhà cửa, không bà con thân thích, chẳng ai tin cậy để nương nhờ, hai cha con lục đục về lại ngôi nhà trước kia đã bán và hết lời khẩn thiết với chủ nhà. Người ta không muốn cho “bà đẻ” vào nhà vì sợ mang điềm dữ. Cuối cùng, nể tình chủ cũ, họ mới động lòng đồng ý cho cha con ông gá thân ngoài cổng, ngay sát một bên vệ đường.
Lúc này, ông lại tự tìm cây dựng “nhà”, đi xin bạt cũ về che mái, làm nơi trú tạm bợ cho đứa con bất hạnh và đứa cháu tội nhiệp. Hai tháng sau đứa con gái thứ hai của ông lại từ Bình Dương tìm về, mang theo một cái bụng. Ông tối sầm mặt mũi khi biết, chỉ còn vài ngày nữa là con ông phải sinh. Lần này thằng rể vô trách nhiệm của ông cũng bỏ con ông chỉ vì lý do: “Không biết đẻ con trai”. Một lần nữa ba con người bất hạnh ôm lấy nhau nuốt nghẹn, khóc đến cạn dòng nước mắt.
Từ ngày thêm sản phụ thứ hai, chiếc giường của người chị phải ngăn thêm ra, gian chòi nhỏ bên vệ đường thêm hẹp lại.
Chúng tôi hỏi: “Cha con ông ở nhờ bên vệ đường này bao lâu rồi? Tại sao không nhờ chính quyền giúp đỡ”, Ông đáp lại rằng: “Từ trước tết Nguyên Đán chúng tôi đã dựng chòi, nhưng đến nay chính quyền chưa thấy ai đến hỏi thăm. Vì chúng tôi rời quê đi làm ăn quá lâu, nên khi về có lẽ chính quyền không biết”. (Còn nữa)
Kỳ Anh
