Mỹ dọa sớm rút khỏi thỏa thuận hạt nhân Iran: Gió đổi chiều từ “đối thoại sang đối đầu”?

Đội ngũ cố vấn an ninh cấp cao của Tổng thống Mỹ nhất trí với lời đề nghị từ ông và sẽ rút khỏi thỏa thuận chậm nhất là ngày 15/10 tới. Ông Trump dự kiến có bài phát biểu vào ngày 12/10 để công bố một chiến lược mới nhằm đối phó với Iran.

Những động thái trên có thể sẽ dẫn tới việc Mỹ tái khởi động các biện pháp cấm vận với Iran. Trong vòng 60 ngày tiếp theo, Quốc hội Mỹ sẽ xem xét các bước sau đó. Việc Quốc hội có sẵn sàng áp đặt lại trừng phạt với Iran hay không, tới nay vẫn chưa rõ ràng.

 Một số nhà quan sát cho rằng, thỏa thuận sụp đổ có thể là tác nhân gây ra một cuộc chạy đua vũ trang trong khu vực và khiến những căng thẳng sẵn có ở Trung Đông trở nên tồi tệ hơn.

Số khác lại đánh giá thỏa thuận này đã đi quá xa khi nới lỏng trừng phạt cho Iran mà không ép nước này phải ngừng vĩnh viễn chương trình hạt nhân của họ.

Việc Mỹ dự kiến rút khỏi thỏa thuận hạt nhân sẽ khiến các đồng minh châu Âu của Washington thực sự lo lắng. “Chúng tôi, những người châu Âu, từng tuyên bố thỏa thuận vẫn được duy trì. Không thể nào bắt đầu lại thỏa thuận sau một thời gian gián đoạn”, một nhà ngoại giao châu Âu giấu tên nói với Reuters.

Tháng trước, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron khẳng định sẽ không có bất kỳ thay đổi nào về thỏa thuận hạt nhân giữa Iran và các cường quốc.

Về phần mình, Chính phủ Iran khẳng định, họ không phải là quốc gia đầu tiên vi phạm thỏa thuận này. Một nhà ngoại giao cấp cao Iran nói với Reuters hôm 5/10, hành động của ông Trump có thể sẽ khiến Washington bị cô lập bởi các quốc gia châu Âu vẫn tiếp tục theo đuổi thỏa thuận.

“Nhiều nhà đầu tư nước ngoài nói với chúng tôi, họ không hề sợ hãi và vẫn tiếp tục làm ăn tại thị trường Iran, nếu Tổng thống Trump rút khỏi thỏa thuận”, nhà ngoại giao này nói.

Trong khi đó, theo Chủ tịch ủy ban Quan hệ Quốc tế thuộc Duma Quốc gia Nga, ông Leonid Slutsky, nếu Mỹ thực sự rút khỏi thỏa thuận trên, có thể chúng ta sẽ phải chứng kiến cơn thịnh nộ bùng phát từ phía chính quyền Tehran.

“Washington rõ ràng đang tìm cách áp đặt cho Iran về vấn đề này. Động thái đó có thể khiến Tehran trở nên “bùng nổ”. Quyết định của Tổng thống Trump khó có thể được gọi là mang tính chất xây dựng”, ông Slutsky nói. Đồng thời, ông nhấn mạnh ý định của Mỹ giống như một sự khiêu khích.

Giới quan sát nhận định, những tuyên bố của Washington cáo buộc Tehran không tôn trọng JCPOA là thiếu tính thuyết phục. Theo đánh giá của Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), cho tới nay Tehran vẫn thực hiện nghiêm túc thỏa thuận, nhất là điều khoản Iran không được phép làm giàu uranium ở mức 5%, dỡ bỏ các phương tiện kỹ thuật cho phép làm giàu uranium và vô hiệu hóa kho dự trữ uranium đã được làm giàu mức 20%.

Chính Ngoại trưởng Mỹ Rex Tillerson mới đây đã thừa nhận trên kênh truyền hình CBS, Iran “tuân thủ các khía cạnh kỹ thuật” của thỏa thuận JCPOA. Tuy nhiên, nhà ngoại giao Mỹ cũng cho hay Lầu Năm Góc không hài lòng với việc Iran tăng cường các hoạt động quân sự tại Trung Đông. Điển hình là can thiệp vào tình hình Syria, Yemen hay cấp vũ khí cho lực lượng Hezbollah.

Thông qua tuyên bố của ông Tillerson có thể nhận thấy, thực chất quyết định của Mỹ chỉ nhằm ép buộc Tehran phải thay đổi chính sách ở Trung Đông, tránh “cản đường” chiến lược Washington cùng các đồng minh trong khu vực.

 Bên cạnh đó, quyết định của Mỹ như một động thái nhằm trấn an Israel và Saudi Arabia. Hai nước này đang lo ngại sự hiện diện của quân đội Iran tại Syria sẽ ảnh hưởng tới an ninh quốc gia của họ. Nhìn chung, chính quyền Tổng thống Trump đang tỏ ra rất quyết tâm với việc đảo ngược những quyết định đã được đưa ra dưới thời Barack Obama. Việc rút khỏi thỏa thuận hạt nhân JCPOA một lần nữa xóa bỏ di sản của chính quyền tiền nhiệm và cho thấy rõ mục tiêu “Nước Mỹ là số 1” của đương kim Tổng thống Mỹ.

Xem thêm: Bàn cờ Trung Đông: Những bước đi của ông Putin khiến Mỹ ra rìa

D.T