Ông Đinh La Thăng thiếu thành khẩn: Có phải là căn cứ tăng nặng trách nhiệm hình sự?

Ngày 20/12, cơ quan CSĐT bộ Công an đã ban hành kết luận điều tra, gửi hồ sơ đến VKSND Tối cao đề nghị truy tố ông Đinh La Thăng cùng các đồng phạm trong vụ án cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng và lạm dụng chức vụ quyền hạn chiếm đoạt tài sản, xảy ra tại tập đoàn Dầu khí quốc gia Việt Nam (PVN).

Theo đó, ông Đinh La Thăng bị đề nghị truy tố về tội Cố ý làm trái quy định của Nhà nước về quản lý kinh tế gây hậu quả nghiêm trọng.

Đáng chú ý, ông Đinh La Thăng bị cho là khai báo thiếu thành khẩn, né trách nhiệm, hợp thức hóa tài liệu không đúng bản chất sự thật, gây cản trở hoạt động điều tra.

Điều này khiến dư luận đặt ra câu hỏi, ông Đinh La Thăng liệu có bị xem xét tăng nặng trách nhiệm hình sự? Trao đổi với PV báo Người Đưa Tin, Thạc sĩ, luật sư Đặng Văn Cường - Trưởng văn phòng Luật sư Chính Pháp, đoàn Luật sư TP.Hà Nội - cho hay: Việc bị cáo có thành khẩn hay không thành khẩn sẽ không phải là căn cứ để buộc tội, cũng không phải là căn cứ để tăng nặng trách nhiệm hình sự.

Theo đó, luật sư Đặng Văn Cường phân tích, trong vụ án hình sự có hai vấn đề lớn đặt ra là tội phạm và hình phạt. Nghĩa là khi cơ quan tiến hành tố tụng đã khởi tố vụ án, khởi tố bị can thì phải kết luận là bị can đó có tội hay không. Nếu có thì phạm tội gì, tính chất mức độ ra sao để làm căn cứ áp dụng hình phạt, nếu không có tội thì phải đình chỉ vụ án hoặc tuyên bố bị cáo không phạm tội.

Vấn đề hình phạt chỉ được đặt ra khi tòa án xét xử, ra bản án và tuyên bố bị cáo phạm một tội danh nào đó được quy định trong Bộ luật Hình sự. Việc bị cáo có thành khẩn hay không thành khẩn sẽ không phải là căn cứ để buộc tội, cũng không phải là căn cứ để tăng nặng trách nhiệm hình sự.

“Trong vụ án của ông Đinh La Thăng, nhận định ông Thăng “khai báo thiếu thành khẩn, né trách nhiệm, hợp thức hóa tài liệu không đúng bản chất sự thật, gây cản trở hoạt động điều tra” là đánh giá của cơ quan điều tra trong quá trình điều tra vụ án. Đánh giá đó có là sự thật khách quan hay không, có đúng đắn hay không thì phải được đưa ra tranh luận công khai tại phiên tòa”, luật sư Cường nêu quan điểm.

Được biết, Hiến pháp 2013 và Bộ luật Tố tụng hình sự 2015 có hiệu lực thời gian tới đây (1/1/2018) đã quy định rõ nguyên tắc tranh tụng. Theo đó, tòa án sẽ ra bản án trên cơ sở kết quả tranh tụng công khai tại phiên tòa, căn cứ vào các tài liệu chứng cứ đã được làm rõ tại phiên xét xử chứ không chỉ căn cứ vào kết luận điều tra hay hồ sơ mà cơ quan điều tra thu thập trong quá trình điều tra vụ án. Bị cáo có phạm tội hay không thì hành vi của bị cáo phải thỏa mãn các dấu hiệu cấu thành tội phạm (mặt khách quan, mặt chủ quan, điều kiện về chủ thể và khách thể của tội phạm) chứ không căn cứ vào việc bị cáo có thành khẩn hay không thành khẩn nhận tội.

Bộ luật tố tụng Hình sự hiện hành 2003 và Bộ luật tố tụng Hình sự 2015 đều quy định nguyên tắc suy đoán vô tội và trách nhiệm chứng minh tội phạm là thuộc về các cơ quan tiến hành tố tụng. Cụ thể ở đây là cơ quan điều tra và viện kiểm sát. Tòa án là cơ quan xét xử, không có chức năng buộc tội và chỉ kết tội trên cơ sở kết quả tranh tụng công khai tại phiên tòa nếu có căn cứ xác định hành vi của bị cáo thỏa mãn các dấu hiệu cấu thành tội phạm.

Vị trưởng văn phòng Luật sư Chính Pháp cho biết: “Nếu bị cáo thành khẩn khai báo thì đây là tình tiết để giảm nhẹ một phần trách nhiệm hình sự theo quy định tại Điều 46, Bộ luật Hình sự hiện hành. Còn nếu tòa án đánh giá trong bản án là bị cáo không thành khẩn khai báo, quanh co chối tội thì căn cứ vào tính chất mức độ hành vi phạm tội, căn cứ vào nhân thân người phạm tội và căn cứ vào các tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ trách nhiệm hình sự tòa án cũng sẽ ấn định một mức hình phạt phù hợp để đủ giáo dục cải tạo bị cáo cũng như đảm bảo công tác răn đe, phòng ngừa chung”.

Theo nhận định của luật sư Đặng Văn Cường, vụ việc điều tra của ông Đinh La Thăng được thực hiện nhanh chóng là do cơ quan tiến hành tố tụng đã vận dụng quy định về thủ tục rút gọn vụ án hình sự, của Bộ luật tố tụng Hình sự 2003 nên thời hạn điều tra mới kết thúc nhanh chóng như vậy.

Nếu như ông Đinh La Thăng không thừa nhận hành vi phạm tội, không thành khẩn khai báo ra các tình tiết khác của vụ án để làm căn cứ giải quyết vụ án một cách triệt để thì căn cứ vào các tài liệu chứng cứ khác mà cơ quan điều tra đã thu thập được thì họ vẫn có quyền đưa ra quan điểm buộc tội. Tuy nhiên, về nguyên tắc suy đoán vô tội thì ông Thăng chỉ được coi là có tội khi có bản án có hiệu lực pháp luật của tòa án và ông có quyền tự mình bào chữa và nhờ người khác bào chữa theo quy định pháp luật.

“Vụ án này có tính chất đặc biệt nghiêm trọng, được sự quan tâm của dư luận, vì vậy chắc chắn rằng cơ quan tiến hành tố tụng sẽ rất thận trọng trong việc thu thập và đánh giá chứng cứ.

Tuy nhiên, những luật sư đã đăng ký tham gia bào chữa cho ông Đinh La Thăng cũng là những luật sư có "tên tuổi" và nhiều năm kinh nghiệm bào chữa trong các vụ án hình sự. Thêm vào đó, ông Đinh La Thăng đang có quan điểm khác với các quan điểm buộc tội của cơ quan điều tra, vì thế vụ án này sẽ hứa hẹn những yếu tố bất ngờ và có thể được gọi là kịch tính để tìm ra sự thật khách quan. Tòa án sẽ là người quyết định cuối cùng ông Thăng có sai phạm hay không, nếu có thì sai phạm đến đâu và xử lý như thế nào cho đúng người đúng tội, đúng pháp luật”, luật sư Cường nêu quan điểm.

V.Hương