Theo thông tin trên Sức khỏe & Đời sống, đậu đen (hắc đậu, thúa đăm (tiếng Tày)) có tên khoa học là Vigna cylindrical skeels (Dolichos catjang Burn f), họ:Fabaceae.
Đậu đen có nhiều lợi ích cho sức khỏe.
Các nghiên cứu khoa học cho thấy, thành phần hóa học của đậu đen khá đa dạng. Vỏ đậu đen có chất màu anthoxyanozit. Đậu đen có 24,2% protit, 1,7% chất béo, 53,3% gluxit, 2,8% tro. Hàm lượng muối khoáng là: 56mg% canxi: 354mg% P; 6,1mg% sắt; 0,06mg% carten; 0,51% vitamin B, vitamin PP; 3mg% vitamin C.
Ngoài ra, đậu đen có chứa nhiều axit amin cần thiết cho cơ thể. 100g đậu đen có 0,97g lysine; 0,31g mentionin; 0,31g tryptophan; 0,16g phenylalanine; 1,09g alanin; 0,97g valin; 1,26g lenxin; 1,11g izoleuxin; 1,72g acginin và 0,75g histidin.
Trong Đông y, đậu đen vị ngọt, bình; vào tỳ, thận, có tác dụng hoạt huyết lợi thủy, khu phong giải độc, trị vàng da phù nề, đầy trướng bụng ngực, gân cơ co cứng, viêm sưng do ngộ độc thuốc và hóa chất...
Một số bài thuốc hay từ đậu đen
Đậu đen được dùng trong đông y để chế thuốc nấu với hà thủ ô, vị thuốc có màu đen giúp bổ thận thủy. Một số bài thuốc kinh nghiệm dân gian có sử dụng đậu đen.
- Trị đau lưng:
Bài 1: Giã dập 100 g đậu đen, đem xào với ít dấm, khi còn ấm ấm , đắp trực tiếp vào vùng lưng bị đau, dùng gạc cuốn lại để qua đêm.
Bài 2: Một cái đuôi bò 50g, đậu đen đem hầm nhừ với nước. Ăn cả cái cả nước. Ăn 2-3 lần/ tuần. Có thể kết hợp cả hai bài thuốc trên trị chứng đau lưng.
- Trị mắt mờ ở người cao tuổi, hay bị hoa mắt, chóng mặt:
Đậu đen 100g, mè đen 100g. Sao khô, tán bột, trộn đều. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 2 thìa cà phê (8g). Uống thường xuyên, mắt dễ chịu hoặc đỡ mờ hơn.
- Chữa mất ngủ:
Đậu đen kết hợp với hạt sen có tác dụng chữa mất ngủ hiệu quả: Đậu đen 30g, 15g hạt sen để cả tim và sao vàng, 15g lá vông, 20g lá dâu tằm, 25g lạc tiên, 8g thảo quyết minh sao vàng. Sắc lấy nước uống 1 ngày, uống liên tục từ 10-15 ngày. Bài thuốc này ngoài trị mất ngủ còn giúp cải thiện chứng đau lưng, ù tai, buồn bực, uể oải, choáng váng đầu óc, bốc hỏa…
- Râu tóc bạc sớm:
50g đậu đen nấu nước, sau đó lấy nước đậu đen chưng cách thủy với 300g hà thủ ô khoảng 2-3 giờ. Vớt ra để dành sử dụng lâu ngày. Mỗi ngày dùng từ 15-20g dạng nước sắc và dạng bột khoảng 5g ; có tác dụng chữa râu, tóc bạc sớm.
- Chữa táo bón, tiểu rắt:
Đậu đen rang chín cùng với tỏi đập dập. Cho vào nồi ninh nhừ và uống vào buổi sáng sớm. Sử dụng liên tục trong nửa tháng.
- Bồi bổ phụ nữ sau sinh:
50g đậu đen, 1 con gà ác. Hầm nhừ ăn cả nước và cái. Mỗi tuần 2 lần giúp nhanh lấy lại sức.
- Chữa liệt dương:
Lấy đậu đen sao vàng già, ngâm với rượu uống.
- Giải rượu:
100 g đậu đen nấu thành nước, hòa thêm muối rồi cho uống.
Những người không nên ăn đậu đen
Đậu đen dù tốt cho sức khỏe nhưng bạn không nên lạm dụng, ăn uống quá nhiều. Bạn chỉ nên dùng đậu đen như món nước giải khát, tuần sử dụng 2-3 lần, mỗi lần khoảng 100-250ml vừa đủ không gây cảm giác no, không dùng nước đậu đen thay thế nước uống hàng ngày. Đặc biệt, có những nhóm người cần hạn chế ăn đậu đen hoặc cần tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Cụ thể, trao đổi với VietNamNet, bác sĩ chuyên khoa 2 Huỳnh Tấn Vũ, giảng viên khoa Y học Cổ truyền, Trường Đại học Y Dược Tp.HCM cho biết những nhóm người nên thận trọng khi sử dụng đậu đen là:
Người bị bệnh thận
Nước đậu đen có tác dụng lợi tiểu, do đó người có bệnh về thận cần thận trọng khi sử dụng.
Người đang uống thuốc có khoáng chất
Trong nước đậu đen có chứa Phytat làm ảnh hưởng tới khả năng hấp thu của các chất trong cơ thể. Phytat gây cản trở cho việc hấp thu của các khoáng chất như sắt, kẽm, đồng, phốt pho.
Vì vậy, bạn không nên dùng nước đậu đen để uống các loại thuốc có chứa sắt, kẽm, can, đồng, canxi hoặc sử dụng thực phẩm có chứa các chất này… dẫn tới thiếu máu, loãng xương. Tốt nhất, thời gian lý tưởng để sử dụng đậu đen với các thực phẩm khác là cách nhau khoảng 4 giờ.
Người mắc bệnh viêm đại tràng, đi ngoài phân lỏng, tiêu chảy, tiêu hóa kém
Nhóm người này không nên dùng đậu đen. Nếu bạn muốn uống thì phải rang lên và dùng với số lượng ít.
Trẻ nhỏ và người già
Do hàm lượng protein trong đậu đen rất cao khiến cho người già, trẻ em hay người có thể trạng yếu, khó tiêu thụ hết lượng protein trong đậu đen, dễ dẫn đến các vấn đề về tiêu hóa, đầy bụng, đau bụng.
Minh Hoa (t/h)
