Căng thẳng đang tiếp tục leo thang trong quan hệ Trung Quốc và Nhật Bản xung quanh những tranh chấp lãnh thổ ở vùng biển Hoa Đông, nơi cả hai quốc gia đều đưa ra yêu sách chủ quyền đối với nhóm đảo mà phía Tokyo gọi là Senkaku, Bắc Kinh gọi là Điếu Ngư.
Đồng thời, Nhật Bản cũng đang đàm phán với Lầu Năm Góc tiến tới tuần tra chung ở trên Biển Đông, một động thái khiến Bắc Kinh đưa ra lời cảnh báo vào hôm 29/9.
Phát ngôn viên Bộ Quốc phòng Trung Quốc Dương Vũ Quân trong một cuộc họp báo thường kỳ khẳng định rằng Nhật Bản đang “tính toán sai lầm” khi tập trận hoặc tuần tra chung với Mỹ ở cái gọi là “những vùng nước thuộc phạm vi quản lý của Trung Quốc”. Đồng thời ông Dương Vũ Quân cho rằng Nhật Bản đang “chơi với lửa” và khẳng định quân đội Trung Quốc sẽ “không ngồi yên”.
Mỹ và các đồng minh khu vực Thái Bình Dương đều lên tiếng phản đối hoạt động bồi đắp đảo nhân tạo phi pháp của Trung Quốc ở Biển Đông và quan ngại Bắc Kinh sử dụng sử dụng chúng để thiết lập trái phép vùng nhận diện phòng không. Trong khi đó, Trung Quốc vẫn liên tục khẳng định cái gọi là “quyền được xây dựng trên lãnh thổ” dù Tòa Trọng tài quốc tế đã ra phán quyết bác bỏ và cho rằng những đảo nhân tạo này phục vụ “mục đích nhân đạo”.
Hải quân Trung Quốc đã tiến hành nhiều cuộc tuần tra ủng hộ tự do hàng hải, nhiều lần tiếp cận vùng 12 hải lý gần những quần đảo này.
“Về phần mình, Nhật Bản sẽ tăng cường hoạt động liên quan tới Biển Đông, ví dụ như cho Lực lượng phòng vệ biển tham gia cuộc tuần tra chung trên biển với Hải quân Mỹ và những cuộc tập trận song phương, đa phương với hải quân các nước trong khu vực”, Bộ trưởng Quốc phòng Nhật Bản Tomomi Inada cho biết trong một tuyên bố gần đây.
Mỹ liên tục thúc giục các đồng minh ở Thái Bình Dương thể hiện vai trò tích cực hơn trong việc kiềm chế ảnh hưởng của Trung Quốc tại khu vực.
“Mỹ hoan nghênh Nhật Bản trong việc gia tăng hoạt động hàng hải ở Biển Đông. Chúng tôi sẽ tiếp tục hợp tác với Nhật Bản nhằm gìn giữ an ninh và ổn định khu vực”, tuyên bố của Hải quân Mỹ cho hay.
Trung Quốc ngang nhiên tuyên bố chủ quyền với phần lớn diện tích Biển Đông, chồng lấn lên những vùng biển các quốc gia láng giềng ASEAN và trái phép bồi đắp đảo nhân đạo, xây dựng nhiều công trình trên đó, bất chấp sự phản đối từ cộng đồng quốc tế.
Tháng 7/2016, Tòa trọng tài thường trực tại La Haye, Hà Lan đã tuyên bố Trung Quốc không có “quyền lịch sử” đối với Biển Đông và bác bỏ yêu sách “đường lưỡi bò” phi lý mà nước này đưa ra.
Danh Tuyên