Người Tây Ban Nha sẽ đi bỏ phiếu vào ngày 23/7 tới trong bối cảnh không chính đảng nào ở quốc gia Tây Nam Âu được cho là sẽ giành được đa số hoàn toàn trong quốc hội 350 ghế.
Trong hầu hết các cuộc thăm dò dư luận, Đảng Bình dân (PP) cánh hữu hiện đang có lợi thế để giành chiến thắng trong cuộc bầu cử sớm do Thủ tướng Pedro Sanchez kích hoạt sau những kết quả kém cỏi mà Đảng Công nhân Xã hội Tây Ban Nha (PSOE) trung tả của ông thu được trong các cuộc bầu cử địa phương hồi đầu tháng 5.
Nhưng để giành được đa số trong quốc hội 350 ghế của Tây Ban Nha, Đảng PP gần như chắc chắn sẽ cần phải dựa vào Đảng VOX cực hữu, và đảng này có thể sẽ yêu cầu Đảng PP chia sẻ quyền lực để đổi lấy sự ủng hộ.
Quyền Thủ tướng Tây Ban Nha và lãnh đạo Đảng PSOE Pedro Sanchez đến dự một cuộc tranh luận trực tiếp trên truyền hình ở Madrid trước thềm cuộc tổng tuyển cử ở Tây Ban Nha, ngày 19/7/2023. Ảnh: LMT Online
Đồng minh với liên minh cực tả Unidas Podemos, Thủ tướng Sanchez và Đảng PSOE của ông đã thành lập một chính phủ thiểu số kể từ tháng 1/2020. Ông Sanchez đã đẩy sớm cuộc bầu cử vốn được tổ chức theo lịch vào tháng 12 nhằm tranh thủ sự ủng của các cử tri cánh tả.
Việc kích hoạt bầu cử sớm của vị chính trị gia 51 tuổi quả thực đã thành công giúp các đồng minh cực tả chấm dứt sự chia rẽ và đấu đá nội bộ, đồng thời thúc đẩy đại đa số họ chọn tham gia vào một liên minh cánh tả mới, gọi là Sumar, để chạy đua trong cuộc tổng tuyển cử vào ngày 23/7 tới.
Sumar được coi là thành công của các nhóm cánh tả Tây Ban Nha trong việc thành lập một khối thống nhất, hơn 50 năm kể từ khi quốc gia này chuyển đổi sang chế độ dân chủ vào cuối những năm 1970.
Ông Sanchez cho biết rằng ông có thể tin tưởng vào sự ủng hộ của khối Sumar cánh tả, do Bộ trưởng Lao động Tây Ban Nha Yolanda Diaz lãnh đạo, với mục tiêu chung là ngăn chặn sự trỗi dậy của phe cực hữu – một thách thức khá lớn.
“Không có gì là chắc chắn”
Chính phủ của ông Sanchez đã dẫn dắt một giai đoạn tương đối ổn định trong nền kinh tế Tây Ban Nha bất chấp tác động của đại dịch Covid-19 và cuộc xung đột Nga-Ukraine. Đảng PSOE cũng đã thông qua các luật mới quan trọng điều chỉnh cải cách lao động, tiền lương tối thiểu, quyền phá thai và trợ tử cũng như luật đầu tiên của đất nước về bảo vệ quyền của LGBTQ+.
Ông Sanchez vẫn lạc quan về cơ hội giành chiến thắng của đảng mình bất chấp các cuộc thăm dò không thuận lợi. Ông nói: “Không có gì là chắc chắn. Tất nhiên, chúng tôi sẽ chiến đấu và giành được một kết quả tốt hơn. Chúng tôi đang trên đà trở thành đảng lớn nhất trong quốc hội”.
Đối thủ chính của ông Sanchez là lãnh đạo Đảng PP Alberto Nunez Feijoo. Đảng PP hiện đang dẫn đầu các cuộc thăm dò, và ông Nunez Feijoo – lãnh đạo Đảng PP kể từ tháng 4/2022 – được coi là “một đôi tay an toàn”. Ông Nunez Feijoo đã thành công trong việc khôi phục đảng này sau kết quả thảm hại của họ trong cuộc tổng tuyển cử năm 2019.
Tuy nhiên, cũng theo các cuộc thăm dò, Đảng PP sẽ cần tìm một đồng minh, gần như chắc chắn là Đảng VOX cực hữu, để thành lập chính phủ; và các thỏa thuận gần đây của PP với VOX ở các khu vực bầu cử quan trọng như Balearics, Valencia và Extremadura đã làm xói mòn hình ảnh của ông Nunez Feijoo với tư cách một nhà lãnh đạo cánh hữu.
Lãnh đạo Đảng PP cánh hữu Alberto Nunez Feijoo (giữa, áo trắng) đứng giữa những người ủng hộ tại một cuộc vận động tranh cử ở Burgos, Tây Ban Nha, ngày 13/7/2023. Ảnh: Getty Images
Khi ông Sanchez thành công trong các lĩnh vực mà theo truyền thống do các đảng cánh hữu chi phối, chẳng hạn như kinh tế, ông Nunez Feijoo đã quay sang tấn công vào phong cách điều hành chính phủ của ông Sanchez. Đảng PP cũng tuyên bố ông Sanchez phụ thuộc quá nhiều vào phe ly khai xứ Catalan và xứ Basque.
“Không thể để các nhóm thiểu số cai trị ở Tây Ban Nha”, ông Nunez Feijoo nói với các phóng viên gần đây. “Nếu những người theo Đảng Xã hội lo lắng về các hiệp ước của chúng tôi với VOX, thì họ nên bỏ phiếu trắng nếu tôi thắng cử”.
Trong khi đó, người đứng đầu Đảng VOX cực hữu, Santiago Abascal, chưa bao giờ giấu giếm sự nhiệt tình của đảng này đối với việc giảm đáng kể quyền lực của chính quyền khu vực và lập trường chống người di cư cực kỳ cứng rắn của họ.
Ông Abascal coi các chính sách của đảng mình là sự phá vỡ hoàn toàn các chiến lược chính trị hờ hững trước đây, nói rằng “trong những cuộc bầu cử này, cách duy nhất để thay đổi hướng đi ở đất nước này là bỏ phiếu cho VOX”.
Cách người Tây Ban Nha bỏ phiếu
Cuộc tổng tuyển cử ở Tây Ban Nha sẽ bắt đầu lúc 9h giờ địa phương ngày 23/7, với 37,4 triệu người Tây Ban Nha đủ điều kiện bỏ phiếu, và kết thúc lúc 20h giờ địa phương. Giờ Việt Nam trước giờ Tây Ban Nha 5 tiếng.
Tất cả 350 ghế trong Hạ viện Tây Ban Nha đều được bầu lại, cùng với 208 trong số 265 ghế ở Thượng viện.
Trong thời gian nghỉ lễ, 2,3 triệu người đã chọn bỏ phiếu qua đường bưu điện, gấp đôi số cử tri bỏ phiếu qua đường bưu điện trong các cuộc bầu cử trước. Có 1,6 triệu cử tri đi bầu lần đầu.
Trong cuộc bỏ phiếu cho Hạ viện Tây Ban Nha, cử tri chọn một đảng chứ không chọn một ứng cử viên cụ thể. Trong cuộc bỏ phiếu cho Thượng viện, cử tri có thể chọn tối đa 3 Thượng nghị sĩ khu vực.
Kết quả bầu cử sơ bộ thường sẽ được công bố vào lúc nửa đêm, trong khi các dự đoán dành cho các phương tiện truyền thông dựa trên các cuộc thăm dò ý kiến sẽ được công bố vài phút sau khi các điểm bỏ phiếu đóng cửa.
Sau khi có kết quả bầu cử chính thức, theo quy định, Quốc hội Tây Ban Nha có tối đa 3 tuần để chính thức thành lập. Nguyên thủ quốc gia là Vua Felipe VI, sau đó bắt đầu gặp gỡ lãnh đạo các chính đảng, và các chính đảng này sẽ đề cử ứng cử viên cho chức Thủ tướng Tây Ban Nha.
Một người đàn ông đi ngang qua các áp phích tranh cử của lãnh đạo liên minh Sumar cánh tả Yolanda Diaz, quyền Thủ tướng Tây Ban Nha và lãnh đạo Đảng PSOE Pedro Sanchez, lãnh đạo Đảng PP đối lập Alberto Nunez Feijoo và lãnh đạo Đảng VOX cực hữu Santiago Abascal, trước thềm cuộc tổng tuyển cử diễn ra vào ngày 23/7/2023. Ảnh: US News
Các kết quả bầu cử có thể xảy ra
Để đánh giá theo các cuộc thăm dò hiện tại, sẽ không chính đảng nào giành được đa số hoàn toàn và trong một quốc hội bị phân mảnh, sẽ có 3 kịch bản có khả năng xảy ra nhất.
“Chính phủ thiểu số do PSOE lãnh đạo có thể tiếp tục, với sự hỗ trợ từ bên ngoài từ những người theo chủ nghĩa dân tộc ở Catalan và xứ Basque”, ông Manuel Lopez, Giáo sư Lịch sử tại Đại học Mở Tây Ban Nha, nói với Al Jazeera về kịch bản đầu tiên.
“Nhưng họ sẽ có những hạn chế giống như chúng ta đã thấy trong cơ quan lập pháp trước đây, nơi có xung đột đáng chú ý giữa các thành phần bảo thủ hơn của Tây Ban Nha và thông điệp mà các cử tri gửi gắm từ các cuộc thăm dò”, ông Lopez nói.
Kịch bản thứ hai, hiện được hầu hết các cuộc thăm dò ủng hộ, là Đảng PP giành được nhiều ghế nhất, nhưng cần liên minh với Đảng VOX để đạt được đa số.
“Cánh hữu tin chắc rằng đó là một kết quả chắc chắn, nhưng trong tuần trước, các cuộc thăm dò giờ đây cho thấy có vẻ như họ sẽ ít có khả năng chiếm đa số tuyệt đối”, vị chuyên gia cho biết.
Khả năng thứ ba là các lực lượng nghị viện bị chia đều đến mức cần tổ chức bầu cử lại sau đó tối đa 2 tháng. Do đó, Đảng PSOE sẽ tiếp tục với tư cách là chính phủ tạm quyền ít nhất cho đến cuộc bỏ phiếu tiếp theo.
Ngoài 3 kịch bản này, ông Lopez coi triển vọng về một liên minh giữa Đảng PSOE và Đảng PP là “ảo tưởng”.
“Chỉ cần nhìn vào cách châu Âu đang phát triển về mặt chính trị, với sự phân hóa ngày càng rõ ràng giữa các chính đảng khác nhau và mức độ đối đầu ngày càng tăng giữa cánh tả và cánh hữu, các vị có thể thấy chắc chắn rằng điều đó sẽ không xảy ra”, vị chuyên gia này kết luận.
Minh Đức (Theo Al Jazeera, Euractiv)
