Áp lực chồng chất
Chương trình phát triển vũ khí, đặc biệt là những vụ thử tên lửa gần đây của Bình Nhưỡng đã khiến Trung Quốc chịu nhiều sức ép. Ngoài mối lo ngại về nước láng giềng Triều Tiên, Trung Quốc còn gánh thêm sức ép từ chính quyền của Tổng thống Mỹ Donald Trump trong việc gây áp lực kinh tế, cũng như ngoại giao với Bình Nhưỡng.
Mỹ cho rằng, với vị thế là đối tác thương mại lớn nhất với Bình Nhưỡng, hơn bất kỳ quốc gia nào, Trung Quốc có thể ngăn chặn Triều Tiên phát triển vũ khí hạt nhân. Tuy nhiên, mới đây ông Trump đã thể hiện sự thất vọng về những nỗ lực của Trung Quốc trong vấn đề này.
Các chuyên gia về Trung Quốc nhận định, điều khiến lãnh đạo Trung Quốc lo ngại hơn vụ phóng ICBM, chính là nguy cơ Triều Tiên tiến hành vụ thử hạt nhân lần thứ sáu.
"Tôi đánh giá cao những nỗ lực hỗ trợ của Chủ tịch Tập và Trung Quốc trong vấn đề Triều Tiên, nhưng chúng đã không có tác dụng", ông Trump viết trên trang cá nhân.
Việc Triều Tiên hôm 4/7 phóng thử thành công tên lửa đạn đạo xuyên lục địa lại một lần nữa làm dấy lên nghi ngờ về việc, Trung Quốc có vạch ra "giới hạn đỏ" nào với đồng minh Triều Tiên hay không? Liệu đây có phải là "giọt nước tràn ly", buộc ông Tập Cận Bình phải hành động kiên quyết với Bình Nhưỡng theo yêu cầu của chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump?
Về phần mình, Bắc Kinh cho rằng, ảnh hưởng của họ với Bình Nhưỡng là có hạn và họ đang làm mọi việc có thể. Trong vấn đề Triều Tiên, Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, nhà lãnh đạo nổi tiếng với sự cương quyết và chính xác dường như đang bế tắc, NYTimes nhận định.
Wu Riqiang, Giáo sư quan hệ quốc tế tại đại học Renmin, Bắc Kinh phân tích, ông Tập trong thời gian tới chắc sẽ không có những quyết sách lớn với Triều Tiên.
Khó có thể vạch ra “lằn ranh đỏ”
Các chuyên gia quân sự Trung Quốc đánh giá về vụ thử tên lửa mới đây của Triều Tiên khác so với Mỹ. Bắc Kinh cho rằng, loại tên lửa mà Bình Nhưỡng phóng thử hôm 4/7 không phải là tên lửa đạn đạo liên lục địa (ICBM).
“Tên lửa mới được phóng thử có thể không phải là tên lửa đạn đạo liên lục địa”, ông Wu Riqiang nhận định. Ông cũng cho rằng, tên lửa này không thể bay tới vùng Alaska của Mỹ như Washington phán đoán.
Trung Quốc không thực sự coi tên lửa đạn đạo liên lục địa của Triều Tiên là một mối đe dọa. Tên lửa đạn đạo tầm ngắn và tầm trung của Bình Nhưỡng khiến Bắc Kinh e ngại hơn.
Tuy nhiên, điều Bắc Kinh quan tâm nhất là những biện pháp đối phó mà Mỹ sẽ triển khai ở khu vực Đông Á, chẳng hạn như những tổ hợp phòng thủ THAAD có hệ thống radar cực mạnh được triển khai ở Hàn Quốc.
Các chuyên gia về Trung Quốc nhận định, điều khiến lãnh đạo Trung Quốc lo ngại hơn vụ phóng ICBM chính là nguy cơ Triều Tiên tiến hành vụ thử hạt nhân lần thứ sáu. Bởi lẽ bãi thử Punggye-ri của Triều Tiên nằm gần với biên giới Trung Quốc, người dân ở thành phố Diên Cát có thể bị ảnh hưởng từ các chất phóng xạ nếu vụ thử diễn ra.
Theo Giáo sư quan hệ quốc tế tại đại học Renmin Cheng Xiaohe, dù cho Triều Tiên có làm gì, ông Tập Cận Bình cũng sẽ rất khó khăn để vạch ra “lằn ranh đỏ” với Bình Nhưỡng, cả chính thức lẫn không chính thức.
Đồng thời, ông này cho rằng, nếu Trung Quốc vạch ra "lằn ranh đỏ", Bắc Kinh và Washington đều phải tự động có hành động đáp trả, chẳng hạn như việc Trung Quốc cắt nguồn cung cấp dầu cho Triều Tiên.
Tuy nhiên, Trung Quốc không thể gây sức ép quá lớn như vậy với Triều Tiên, bởi việc ngừng cung cấp dầu, hay cắt giao thương có thể đẩy Bình Nhưỡng vào tình trạng bất ổn mà hậu quả là người dân nước này cũng sẽ ồ ạt tràn qua biên giới vào Trung Quốc.
Ông Tập Cận Bình bày tỏ sự phản đối với vụ thử tên lửa mới đây của Triều Tiên khá kịp thời. Ngay khi Bình Nhưỡng tuyên bố thử thành công ICBM, ông đã ra tuyên bố kêu gọi đàm phán nhằm đóng băng kho vũ khí của Triều Tiên. Thực tế, Trung Quốc từng nhiều lần kêu gọi mở ra các cuộc đàm phán với Triều Tiên, song chính quyền Tổng thống Trump luôn từ chối.
Ông Shi Yinhong, chuyên gia phân tích Trung Quốc nhận định, ngoài việc cắt giảm thương mại song phương, ông Tập không còn nhiều lá bài để tung ra với Triều Tiên, cũng như không có nhiều lựa chọn ngoài sự do dự chiến lược với Bình Nhưỡng. Thế nhưng câu hỏi, liệu Trung Quốc có đang giữ lá bài chiến lược về Triều Tiên mà vẫn chưa tung ra, vẫn còn là ẩn số chờ lời giải.
Ông Tập Cận Bình đang phải đối mặt với ông Kim Jong -un "ngày càng quyết tâm và quyết đoán", cùng với một Tổng thống Mỹ khó lường. "Ông Tập và ông Trump không phải lúc nào cũng cùng nhìn về một hướng. Ngay cả khi đạt được đồng thuận, họ cũng rất khó đối phó với ông Kim Jong-un", chuyên gia này nhận định.
Xem thêm >> Bí ẩn lý do chuyên cơ chở TT Putin tới G20 bằng đường bay kỳ quái
Đào Vũ
